Drog Nedir? Tıpta ve Kozmetik Alanlarında Drog Terimi

Drog Nedir? Tıpta ve Kozmetik Alanlarında Drog Terimi

#Aromaterapi, #BitkiselCiltBakımı, #BitkiselDrog, #BitkiselIçerikler, #BitkiselIlaçlar, #BitkiselKozmetikÜrünler, #BitkiselLosyonlar, #BitkiselÖzler, #BitkiselŞampuanlar, #BitkiselTedaviler, #BitkiselTerapiler, #DoğalÜrünler, #Drog, #DrogKullanımı, #EsansiyelYağlar, #GelenekselTıp, #KozmetikDrog, #ModernTıp, #SağlıklıYaşam, #TıbbiDrog https://is.gd/imcj3Z https://www.tibbivearomatikbitkiler.com/blog/drog-nedir-tipta-ve-kozmetik-alanlarinda-drog-terimi/

Drog nedir çok soruluyor, bugün “Drog” konusunu ele alacağız. Drog, genellikle bitkilerin, hayvanların veya minerallerin tıbbi veya kozmetik amaçlarla kullanılabilir hale getirilmiş hallerini ifade eder. Bu terim, bitkilerin yaprakları, çiçekleri, kökleri, tohumları veya diğer kısımlarının kurutulmuş veya işlenmiş formunu içerebilir.

Tıbbi alanda drog terimi, genellikle bitkilerin ilaç yapımında kullanılan ham hallerini ifade eder. Bitkilerin öğütülmesi, kurutulması veya belirli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilen bu drogler, geleneksel tıp uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin, adaçayı yapraklarından elde edilen drog, içerdiği uçucu yağlar sayesinde solunum yolu enfeksiyonlarına karşı etkili bir çözüm olarak bilinir.

İlginizi çekebilir: Bitkisel Droglarda Kalite Kontrol

Aromaterapi bağlamında drog terimi, bitkilerden elde edilen uçucu yağları ifade eder. Bu uçucu yağlar, esansiyel yağlar olarak adlandırılır ve aromaterapi uygulamalarında kullanılır. Lavanta, nane, biberiye gibi bitkilerden elde edilen esansiyel yağlar, özellikle stresle başa çıkmak, uykusuzluğa karşı mücadele etmek veya enerji artırmak gibi çeşitli amaçlarla kullanılır.

Bitkisel veya kimyasal kökenli, birçok farklı amaç için kullanılabilen ve çeşitli etkilere sahip olan maddeler tıbbi, terapötik, eğlence amaçlı veya başka nedenlerle kullanılabilir.

Drog Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

Drog, bir maddenin kimyasal, bitkisel veya başka bir şekilde elde edilmiş olması fark etmeksizin, fizyolojik veya psikolojik etkileri olan bir madde olarak tanımlanabilir. Bu tanım, hem tıbbi hem de rekreasyonel amaçlar için kullanılan maddeleri kapsar.

Bitkisel Droglar ve Sağlığa Katkıları

Birçok bitki, tıbbi amaçlarla kullanılmak üzere özlerinden veya özlerinden elde edilen droglar içerir. Bu bitkilerin birçoğu, geleneksel tıp sistemlerinde ve günümüzde modern tıpta kullanılmaktadır. Örneğin, adaçayı, lavanta ve nane gibi bitkilerin uçucu yağları, aromaterapide yaygın olarak kullanılan doğal droglardır.

Aromaterapi ve Esansiyel Yağlar

Droglar sadece içsel kullanım için değil, aynı zamanda dışsal kullanım için de yaygın olarak kullanılır. Aromaterapi, esansiyel yağların (bitkisel drogların konsantre özleri) çeşitli sağlık sorunlarına ve duygusal durumlara olan olumlu etkilerini keşfetmeye odaklanan bir uygulamadır.

Kozmetik ve Bitkisel Drogların Rolü

Kozmetik endüstrisi, birçok bitkisel öz ve drogu içeren ürünleri benimsemektedir. Bu, cilt bakımı, saç bakımı ve diğer güzellik ürünlerinde doğal içeriklere yönelik bir talep olduğunu gösterir. Bitkisel droglar, güzellik ve kişisel bakım ürünlerine doğallık ve etkili bakım eklemek için kullanılır.

Geleneksel ve Modern Tıpta Drogların Yeri

Geleneksel tıp, birçok kültürde yüzyıllardır kullanılan bitkisel drogları içerir. Modern tıp da bu bitkilerin etkilerini araştırarak, bazılarını ilaçlara dönüştürmekte ve tedavilerde kullanmaktadır. Ancak, bu maddelerin kullanımında dikkatli olunması ve uzman kontrolünde kullanılması önemlidir.

Drogların kullanımı sadece tıpta değil, aynı zamanda kozmetik endüstrisinde de yaygındır. Cilt bakım ürünleri, şampuanlar, losyonlar ve diğer kozmetik ürünlerde bitkisel drogların kullanılması, doğal ve sağlıklı ürün taleplerine cevap vermektedir.

Tıbbi ve Aromaterapi Alanlarında Kullanılan Bazı Drog Örnekleri

Lavanta Yağı (Lavandula angustifolia)

Aromaterapi: Lavanta yağı, stresi azaltmak, uykusuzluğa karşı yardımcı olmak ve genel rahatlama sağlamak için kullanılır.

Tıbbi Kullanım: Yatıştırıcı özellikleri nedeniyle, lavanta yağı bazı tıbbi uygulamalarda kullanılabilir.

Adaçayı (Salvia officinalis)

Aromaterapi: Adaçayı uçucu yağı, zihinsel tazelik sağlama ve odaklanmayı artırma amacıyla aromaterapi uygulamalarında kullanılabilir.

Tıbbi Kullanım: Adaçayı, antimikrobiyal özellikleri nedeniyle geleneksel olarak boğaz ağrısı gibi durumların tedavisinde kullanılmıştır.

Çay Ağacı Yağı (Melaleuca alternifolia)

Aromaterapi: Çay ağacı yağı, cilt sorunlarına karşı kullanılabilir ve temizleyici özellikleri nedeniyle genellikle aromaterapi ürünlerinde bulunur.

Tıbbi Kullanım: Antifungal ve antibakteriyel özellikleri sayesinde, çay ağacı yağı cilt enfeksiyonlarına karşı kullanılır.

Zencefil (Zingiber officinale)

Aromaterapi: Zencefil yağı, enerji artırma ve zihinsel canlılık sağlama amacıyla aromaterapi içinde kullanılabilir.

Tıbbi Kullanım: Zencefil, anti-enflamatuar özellikleri nedeniyle sindirim sorunlarına karşı tıbbi olarak kullanılır.

Papatya (Matricaria chamomilla)

Aromaterapi: Papatya uçucu yağı, rahatlatıcı ve sakinleştirici etkileri nedeniyle aromaterapi uygulamalarında tercih edilir.

Tıbbi Kullanım: Papatya çayı, uykusuzluk, mide rahatsızlıkları ve cilt problemleri gibi çeşitli tıbbi durumların hafifletilmesinde kullanılabilir.

Nane (Mentha piperita)

Aromaterapi: Nane yağı, serinletici etkileri nedeniyle aromaterapi içinde zihinsel canlılık sağlamak için kullanılabilir.

Tıbbi Kullanım: Nane, sindirim sorunlarına karşı rahatlatıcı bir etkiye sahiptir ve bazı ağrıları hafifletmede kullanılabilir.

OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA KOKU KÜLTÜRÜ

Kokuları ile iz bırakan imparatorluk. OSMANLI Sofralardan mektuplara kaftanlardan fermanlara kokulu nargilelerden kokulu mendillere ve yelpazelere, saçlara ellere, gündelik hayatın her anında miski ile amberin asaleti ile gülün zarafeti ile Osmanlının nişanı buhurdanları gülabdanlarla ile baş döndüren medeniyet Osmanlı döneminde güzel kokulara ayrı bir önem verilmiştir. İslam dininde güzel koku kullanımın sünnet olması ve Peygamber efendimizin ten kokusunun gül kokusu olduğuna inanılması gülün önemini artırmıştır. Osmanlı sağlıklı ve huzurlu bir yaşam için temizliğe göstermiş olduğu hassasiyeti güzel koku kullanımına da göstermiş olduğunu arşiv kayıtlarında görmekteyiz. Güzel koku kişinin ruh halini doğrudan etkilediği için hem gündelik hayata hem de şifahanelerde kullanılmaktaydı. Osmanlı da koku zaman zaman devlet politikasının da bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin huzura kabul edilmeden önce elçilerin ellerine gül suyu serpilmesi, padişahın Vezir-i azam ve dahi Sadrazamların Divan-i Hümayun’a çıkmadan önce sürdükleri oud amber gibi. Güzel koku Osmanlılar için bir yaşam tarzıydı. Günlük hayatta gül, misk ve amber en çok kullanılan kokulardı.

İnsanlar bu kokuları kullanırken mekânlar da hiçbir zaman ihmal edilmedi. Bugün artık tamamen ortadan kalkan buhurdanlar, içinde yakılan tütsülerle evleri, camileri, medreseleri kokulandırdı yüzyıllar boyunca. Kahveler amberle kokulandırılır; kokulu nargileler içilir; miskli, amberli ve kafurlu mumlar imal edilirdi. Kokulu mürekkepler, miskli, çiçek sulu yemek ve şerbet tarifleri yaratılır; akıl hastalıkları güzel kokularla tedavi edilirdi. Şifahanelerde bulunan görevliler akıl hastalarına gül suyu döker içirir ve yüzüne eline serpiştirelerdi. Bundan sorumlu görevliye de Güllabici denirdi. Osmanlı kültüründe kadının ve erkeğin cilt üzerine uyguladığı kokular, henüz yeterince çalışılmamış bir araştırma konusudur aslında. Üstelik pek az kaynakta gündelik yaşamın bu yönü üzerine veri bulunmaktadır. Osmanlı Sarayının, ister harem olsun ister Enderun, en önemli kuralı sır ve gizlilikti. Haremler kapatıldığında dahi kimse gündelik hayat, adetler, kurallar, eğitimleri vb gibi konularda hiç konuşmaz ve yazmazdı. Tek kayıtlar gün ışığına çıkmamış arşivlerdir. Özelikle Topkapı Saray arşivi hala dünyanın sayılı arşivlerindendir. Osmanlı İmparatorluğu’nda her şey kayıt altına alınıyordu. Esanslar için kullanılan bitkisel ya da hayvansal kökenli birçok hammaddenin drog olarak bileşimlerine girdikleri ecza formüllerinin kayıt altına alınmalarına karşın, koku gibi ıtriyatta benzer bir uygulamanın nadiren izlenmesi nedeniyle, günümüzde sınırlı sayıda Osmanlı esans bileşiminden ve hazırlanış yönteminden haberdar olabiliyoruz. Osmanlının gündelik hayatta en çok kullandığı kokular gül, misk ve amber kokularıydı.

İnsanlar bu kokuları kullanırken mekânlar da hiçbir zaman ihmal edilmedi. Bugün artık tamamen ortadan kalkan buhurdanlar, içinde yakılan tütsülerle evleri, camileri, medreseleri kokulandırdı yüzyıllar boyunca. Osmanlı hekimlerinin tabirine göre güzel koku burnun sporudur. Çabuk üşüyen sıcağı seven kişilerin amber , öd, ladin tarçın koklamasını tavsiye ederken sıcağa fazla tahammül edemeyen ve genelde soğuğu seven kişilerin kafuru, nane, sandal ve gül suyu koklamalarını tavsiye eder. 17. yüzyıl Osmanlı parfümleri hakkındaki bilgilerimizin yoğunlaştığı dönemdir. Itriyatçılar, Osmanlılar tarafından düzenli olarak kayıt altına alınmıştır. Buna karşılık 17. yüzyılda koku Avrupa’da henüz önemli bir sektör haline gelmeye başlamış ve 18. yüzyılda ise Avrupa’da koku imalatı ve kullanımı inanılmaz bir sıçrama yaparak önemli bir endüstri haline gelmiştir. Osmanlılarda güzel kokular geniş bir biçimde kullanılıyordu, saçlarda, hamamda, odalarda, tende (kulak arkasında, sakal ve bıyık, bilek içi, bel bölgesi vb). Kışın sıcak hamama sıkça gidilmesi ve hamamdan sonra sıcak nitelikteki öd, amber gibi kokuların koklanması ve yahut tütsü şeklinde yakılması tavsiye edilmektedir. Osmanlı hekimlerinin sıcak havalarda ve soğuk havalarda yüreği (kalp) rahatlatmak için tavsiye ettiği kokular dahi mevcuttur. Serinletici Latif kokular Karanfil nane sandal kafuru melisa (oğul otu) gibi kokular başta gelir. Yazın sıcak havalarda herkesin rahatlıkla uygulayabileceği gülsuyu ve sirke ile ıslatılmış karanfil bekletildikten sonra koklanması tavsiye edilir. Böylelikle nefes rahatlayacak ve kalp ritmi düzelecektir.

Geleneksel Osmanlı kokuları teknik olarak kokulu sular, kokulu yağlar ve galiye gibi macunlardan oluşur. Alkol, 19. yüzyılın son çeyreğine dek Osmanlı kokuculuğun da yer almamıştır. Uçucu yağlara, yani esanslara alkol ve su ekleyerek Avrupa tarzı kolonyalar, losyon ya da parfümler imal etmek, ancak Avrupa’dan ithal edilen örneklerle karşılaşıldıktan sonra mümkün olabilmiştir. 1593 yılında İngiltere Krallığı’nın Osmanlı İmparatorluğu ikinci elçisi olarak atanan Sir Edward Burton, Kraliçe Elizabeth’e sunduğu raporda, başkent İstanbul’da şerefine verilen ilk ziyafette yaklaşık yüz türlü yemek saydığını ve gül şerbetinin nefis lezzetinden etkilendiğini, yemek bitince, “ellerini buhur suyu denilen, içinde öd ağacı, misk, sandal ağacı ve çiçek suyu bulunan çok güzel kokulu bir suyla yıkadıklarını” yazmıştır.

Kelime Çiftliği Seviye 1001-1050 Cevapları

Kelime Çiftliği Oyunu Cevapları

Mobil cihazlarda vazgeçilmeyen oyun türü olan kelime oyunlarının. Yeni bir oyunu olan Kelime Çiftliği Oyunu Tüm Cevaplar bu makalede. Kelime Çiftliği Cevapları oyunun yapımcılığını herkesinde tanıdığı Brain Test oyunun yapımcısı Unico Studio tarafından yapılmıştır. Oyunda şuanda toplamda 300'ü geçik seviye bulunmaktadır. 100'den fazla seviyeyi bu makalede sırasıyla bulabileceksiniz. Kelime Çiftliği Cevaplar oyunu telefonunuzda yok ise aşağıdaki Android ve iOS linklerinden indirebilirsiniz. Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.gecekondu.kelime.avcisi&hl=tr iOS: https://apps.apple.com/tr/app/kelime-i-ncileri/id1470300695?l=tr   Kelime Çiftliği Oyunu'nun tüm cevapları için aşağıdaki linke tıkla!     Kelime Çiftliği Oyunu Seviye 1001-1050 Cevapları Kelime Çiftliği Seviye 1001 SUÇ SOS SON UZUN UNSU USÇU UÇUN SUSUZ UÇSUZ SONUÇ ONSUZ SUÇSUZ SONSUZ SONUÇSUZ Kelime Çiftliği Seviye 1002 TON TAT NOT NAR SON ANT RANT ORAN AORT TOST NOTA TART TORNA ROSTO SONAT SONRA START STATOR ASTRONOT Kelime Çiftliği Seviye 1003 FAN NAM FAL ELA ALO FOK KOL KOF LAF AKNE ALEM NEMF KOLA MEAL EMLAK LOKMA KALEM ANOFEL LENFOMA FLAMENKO Kelime Çiftliği Seviye 1004 KUL ULU KOZ SOS KOL SOL OKUL ULUS USUL USLU OLUK KUZU SULUK UZLUK SOSLUK SOKULU KOLSUZ SOLUKSUZ Kelime Çiftliği Seviye 1005 YAT İKİ ALT TİK YAK İYİ KİL ZİYA ZAYİ TİLKİ KATİL KİLİT İKTİZA TAZYİK İTALİK İLKYAZ TAZYİKLİ Kelime Çiftliği Seviye 1006 KAT ABA KAR ATA ATKI KAMA TAKI AMBAR ARTIK BAKMA KATAR KATMA TABAK BATMA BIRAKMA ARITMAK KABARTI ABARTIK BATIRMAK BAKTIRMA Kelime Çiftliği Seviye 1007 TİM ÇİT ÇİM HEM HİÇ TEZ MİT TİZ İÇME İÇİM İTME ÇİZME ÇİTME ÇİZİM İZMİT TEMİZ HİZMET TEÇHİZ HİZMETÇİ Kelime Çiftliği Seviye 1008 KAN ULU KUL ALA NAL ULAK KLON OKUL ANKA OLUK ALAN KANAL KALAN UNLUK UKALA KOALA OLANAK KONULU ANAOKULU Kelime Çiftliği Seviye 1009 KAR ORG GAR ALO EGO LOR KOR LOGO KORE AKOR KLOR ORAK EKOL KARGO KOLERA EKOLOG ARKEOLOG Kelime Çiftliği Seviye 1010 ORG ODA GAR GIR ARI POG DAR GIDA ARGO GARP DARI DROG AGOP DARP PRAG RAPOR GRADO GARDIROP Kelime Çiftliği Seviye 1011 KOZ KİN KİM ÜMMİ KOMİ İKON MÜZİK KOMÜN MÜMİN MİKOZ MÜZMİN MONİZM KOMÜNİZM Kelime Çiftliği Seviye 1012 KOL PEK KEP İLK KEL KEK KİP PİM PİL PİKE KOMİ PEKİ İLKE İPEK KOLİ MEKİK PEKLİK KOMPLE POLEMİK KOMPLİKE Kelime Çiftliği Seviye 1013 ELA İMA MİT MAT ALT AİT LİRA EMİR AMİR İLAH ELİT TARİH İTHAL LİTRE HATİME TELMİH HAMİLE TEMHİR RAHMETLİ Kelime Çiftliği Seviye 1014 TÜR TER RET ETER TERE ETÜT DEDE DERT DERE TEREDDÜT Kelime Çiftliği Seviye 1015 KAT ALT KUL KAR KUR ALA KRAL ARKA ATAR KART ULAK ATAK KATAR ALAKA KURAL TARAK KARTAL ALAKART ALATURKA Kelime Çiftliği Seviye 1016 İLK TEK TEL KİL BET İKİ BEL TİK KEL LİSE TEKİL LİKİT BETİLİ EKSİLTİ İSTEKLİ KESİTLİ BİSİKLET BİTKİSEL Kelime Çiftliği Seviye 1017 TER TEL RET TİK İLK DELİ ELİT DERT UKDE KULE TERK ERİK KURT TEKİL KREDİ KUDRET DERTLİ DİREKT KUDRETLİ Kelime Çiftliği Seviye 1018 ALA NAL ÇAĞ AĞA ÇAN YAN ALAN AĞAÇ AYNA AYAN ÇAĞA ANAÇ ALAY YALAN ÇAYAN ALNAÇ ÇAĞLA NALÇA ALANYA ÇAĞLAYAN Kelime Çiftliği Seviye 1019 KÜR KÜT TÜR KÜL ÜTÜ TÜL ÜLKÜ KÜLT KÜRT TÜRK TÜRKÜ TÜRLÜ ÜTÜLÜ KÜLLÜ ÜRKÜLÜ KÜLTÜR KÜLTÜRLÜ Kelime Çiftliği Seviye 1020 NUH HAC NAR RUH HAN HAH AHU CAN NUR CURA ANCA NARA ACUN ACUR HUNHAR HUNHARCA Kelime Çiftliği Seviye 1021 GAF RAF GAR FAR PRAG ARPA ARAP PARA GARP ARAF PARAF PRAFA PARAGRAF Kelime Çiftliği Seviye 1022 HEY KİN İKİ İYİ NEY İNEK ENİK İNİK EKİN NİYE YENİ YİNE YENİK NEHİY HİJYEN HİJYENİK Kelime Çiftliği Seviye 1023 HER HEM ŞER MİHR MEŞE EŞME EMİR ERMİŞ REŞME İŞEME ŞEHİR MERİH ERİME MEŞHER ERİŞME HEMŞİRE HEMŞEHRİ Kelime Çiftliği Seviye 1024 NET RET TEN MAT HAN TER NAM NAR ETER RANT EREN TANE MEHTER EMARET NAMERT TERANE TEMREN MEHTERAN Kelime Çiftliği Seviye 1025 TİM MİT TEL ETİK ETKİ ELİT ETİL İLKE EZİK İLİK METİL KİLİT İZMİT ETKİLİ İLETİM TEMLİK METİLİK EMZİKLİ İTİLMEK TEMİZLİK Kelime Çiftliği Seviye 1026 ANI NAL ALT ABA ALA AĞA ATA ALAN ABLA AĞIL BATIN TABAN BATIL BALAT TALAN BALTA BAĞIL TABANLI BAĞLANTI Kelime Çiftliği Seviye 1027 YEM ŞER YER ŞEY YEL LEŞ EMİR EYER REŞME YEREL EŞİLME EŞEYLİ İŞLEME ŞERİYE YERMELİ YERİLME YERLEŞİM Kelime Çiftliği Seviye 1028 AYI ACI ATA RAY TAY ARI ATAR AYAR CIRT ITIR ARTI AYIRT ARICI YARICI YARATI ARAYICI CAYIRTI YARATICI TARAYICI Kelime Çiftliği Seviye 1029 ASA TAM ALT ALA ATA AMA ASAL ASMA MALA SAAT ASLA MASAL MASAT TASMA SULAMA MUALLA SULATMA MUSALLA MUSALLAT Kelime Çiftliği Seviye 1030 KİT ATA KAN NAL KAT İNAT ATİK İNİK İLAN TANK ALAN ANKA ATAK KAİNAT ANTİKA İTALİK İNATLA İNTİKAL ANALİTİK Kelime Çiftliği Seviye 1031 YOL SOL YEL PES PİL SEL İYİ PİS SOY LİSE OLEY SLİP SİLO PİYES ELİPS POLİS PİLİSE SEPİLİ POLİSİYE Kelime Çiftliği Seviye 1032 ÖTE BET KÖS SET EBE SEK TEK SÖBE SÖKE ÖBEK TEKE KÖSE ETEK KESE BESTE TEKKE SEKTE KÖTEK KÖSTEK KÖSTEBEK Kelime Çiftliği Seviye 1033 MİT TİM TEZ RET TİZ TER İTME RİZE ETER TERİM METRE MERET ERİME TERZİ ERİTME TERMİT TİTREME TERTEMİZ Kelime Çiftliği Seviye 1034 VAR ARI VAH ATA TIR TAV ADA AHIR DARA ARTI ATAR VAHA TAVA HATA HAVRA HATIR HATIRA HIRVAT HIRDAVAT Kelime Çiftliği Seviye 1035 AYI YAK ARI YAR KIR IRK YAMA YARA RAKI ALARM MARKA IRMAK KIRMA YARIM ARKALI AYILMAK YARMALIK YARILMAK AYRILMAK YIRLAMAK Kelime Çiftliği Seviye 1036 HOP GAH OHA PAK HAP HAK KAP GAK PANO PENA OPAK AGOP KANO HONA AKNE AHENK HANEK KOPENHAG Kelime Çiftliği Seviye 1037 İKİ İRİ KİT BİR KİM BET TER ETİK EKİM KREM KEBİR İRMİK İMBİK RİTİM RİTMİK BİRİKME BİTİRME TERKİBİ BİTİRMEK Kelime Çiftliği Seviye 1038 PİL AİT ELA TAT TEL ALET ETİL AİLE ETAP TEPE TALEP PELTE PELİT PALET TATİL ATLET TEPELİ EPİTEL TELEPATİ Kelime Çiftliği Seviye 1039 NEM KÖR KENE EMEK KREM ÖREN ÖRME EĞER EĞME EREN ÖNEM KEMER ERKEN EĞMEK ÖRNEK ÖNERME KERMEN ÖĞRENME ÖNERMEK ÖĞRENMEK Kelime Çiftliği Seviye 1040 SAL KAÇ AMA AMAÇ KISA ASIL KLAS MALA SMAÇ ÇAKI ALÇI ÇAKILMA ASILMAK MISKALA SAÇILMA SAÇMALIK SAÇILMAK Kelime Çiftliği Seviye 1041 AMA TAY TAM MAT KAT ATA YAMA KAYA ATAK YATMA ARTMAK ARAMAK ARATMAK YAKARMA YARAMAK AYARTMA AKTARMA AYARTMAK YARATMAK KAYTARMA Kelime Çiftliği Seviye 1042 ALA KAN DAM ODA KOD KOL MAL KAMA KANO KLON KALAN KANAL ALMAK ANLAM DONAMAK KODLAMA KODAMAN OKLANMA DOLANMAK Kelime Çiftliği Seviye 1043 HAK BAR HER KAR BİR HAKİ KİRA BİRA HARİR BEKAR KAHİR HAKİR KİBAR BERRAK RAHİBE KAHİRE HAREKİ BAKİRE KEHRİBAR Kelime Çiftliği Seviye 1044 NET ANT FAN TEN RAF FAR SET TER RET FREN FARS FERT SEFA ETRAF TERAS SATEN FASET FESAT NASFET TRANSFER Kelime Çiftliği Seviye 1045 SEL SEN LENS ESER EREN ENSE SELE REEL EVRE SENE EVREN EVSEL VERESE ELENSE NEVESER VELENSE EVRENSEL Kelime Çiftliği Seviye 1046 MAT ALA KIL AMA KAT KITA MALA AKIM TAKI AKIL LAMA KATKI TAKILMA TIKAMAK KAKILMA KATILMAK KITLAMAK TAKILMAK TIKLAMAK Kelime Çiftliği Seviye 1047 TİK İMA AMA KOT ATA TOK KİM TAM ANT TAKMA ANTİK ONAMA NOKTA İMKAN OTAMAK ONATMAK ANİMATO ANATOMİ ANATOMİK Kelime Çiftliği Seviye 1048 SİT SEL KİL TER TEK TİK KİT TEL LİSE ETKİ TEKİL KESİR KİSPET TEKSİR SPİKER SERTLİK TERSLİK TRİPLEKS Kelime Çiftliği Seviye 1049 SİT SEL TEL SET ADİ DİL ELA DELİ SİTE ALET ASİL ADLİ DASİT DELTA İSTİDA İTİDAL İADELİ ASİTLİ İDEALİST Kelime Çiftliği Seviye 1050 MAT TÜR TER ŞER ŞASE ŞEMA ŞEMS TERS ATEŞ TEMA TEMAS RÜESA TERAS ÜMERA ÜSERA SÜRAT SÜRTME MÜSTEAR MÜSTEŞAR   Kelime Çiftliği Cevapları Aşağıda Tıkla Kelime Çiftliği 1051-1100 Cevapları     Bir diğer popüler oyun olan Kelime Gezmece oyununun cevaplarına ulaşmak için. Kelime Gezmece Cevapları linkine tıklayabilirsiniz. Read the full article

VİRAL BRONŞİT&BİTKİ Öncelikle şunu belirtmek isterim ki viral veya bakteriyel enfeksiyonlar pandemiler şeklinde dünya tarihinin belirli dönemlerinde insan ırkına büyük bedeller ödetmiştir. Aslında; pandemi dediğimiz olayı doğanın döngülerinden biri olarak sayabiliriz. Pandemi sadece bizim ırkımız için geçerli olan bir terim değildir. Balıklar,ekin bitkileri, ağaçlar ve diğer canlılarda tarih boyunca buna maruz kalmıştır. Peki bu sefer fark ne ? Üç yıl önceki geleneksel tıp kongresinde herbal anti-mikrobiyal tedavileri anlatırken şuna değindim. “İnsan ırkı küresel ısınmayla birlikte hastalık yapan binlerce yeni virüsle karşılaşacaktır (normalin hayli üstünde) bu virüslerle mücadele etmek için dünya; global virome project isimli bir yapılanmaya ihtiyaç duymuştur. Bu yapılanma virüslerle mücadele için dünyadaki bütün argümanları kullanmayı amaçlamıştır. Virüslerle mücadele etmek için elimizdeki en büyük kozun bitkiler ve onların içindeki kimyasallar olduğunu kabul etmeliyiz her ne kadar da bitki türlerinin %50’sine yakınını kaybetsekte. Antiviral etkinliklerle ilgili insan çalışması haricinde birçok in vitro ve in vivo deney yapılmaktadır. İnsan deneylerinin de bu bağlamda artması gerekmektedir. Virüslerle mücadele etmek için bitkilerin içlerindeki fitokimyasallara ihtiyaç duymaktayız. İlaç, bitkisel drog yapımı, etkinliği kanıtlanmış geleneksel uygulamalar gibi birçok kullanımda bitkilerin çok önemli pozisyonları vardır.” Bununla ilintili olarak; yukarıdaki videoda viral bronşitte in vitro etkinliği kanıtlanmış bitkilerden bahsettim iyi seyirler. Sağlıcakla kalın. #sağlık #health #antiviral #corona #koronavirüs #sağlıklıyaşam #antiviral #zatürre #akciğer #fitoterapi #fitokimyasallar #bitki #bitkilerletedavi #coronavirus https://www.instagram.com/p/B9zOsk-gfoc/?igshid=1lb7lqyrdlnu3

Aktar Açmak

New Post has been published on https://www.paraexpres.com/aktar-acmak/

Aktar Açmak

Aktar Açmak

Para kazanma yollarından birisi olan aktar açma işi hakkında bizden istediğiniz bilgiler hakkında detayları açıklamaya çalışacağız. Aktar açmak her ne kadar küçük çaplı ve basit bir iş gibi gözükse de aktar dükkanı açmak istiyorum diyen bir kişi için oldukça karlı bir yatırım olabilmektedir. Özellikle son günlerde aktar dükkanı açmak istiyorum diyenler de daha çok artış olmuştur. Aktarlar, bitkisel ürünleri, şifalı otları ve bitkileri insan sağlığına yararlı olduğunu var sayarak hazırlayan kişilere denir.

Çok eski zamanlarda herkes bildiği gibi eczane ve doktorlar bulunmuyordu. Lokman Hekimlerin yardımı ile insanlar doğada bulunan bitkileri ve otları toplar daha sonra fayda gördüklerini bir kenara not ederek ilerleyen zamanlarda tekrar bu hastalıklarla karşılaşmaları halinde bu bitkiler farklı biçimlerde kullanılırdı. Şuan günümüzde de ilaç sanayinde bu bitkisel ürünlerden faydalanıldığı bilinmektedir.

Aktar Dükkanı Açmak

Doğanın insanlara verdiği mucizelerden faydalanmak istiyorsanız ve bu tarz bir aktar dükkanı açmak istiyorum diyorsanız bazı noktalara dikkat etmeniz gerekecektir. Basit gibi görünse de aktar açmak işi o kadar da kolay 1 iş değildir. Çünkü herkes aktarlık yapamıyor. Aktar açmak ya eski zamanlarda olduğu gibi usta çırak ilişkisinden ya da Sağlık Bakanlığından onaylı olarak yapılmaktadır. Son zamanlarda televizyonlarda ekrana çıkan doktorların da rahatsızlıkları olan insanları aktarlara yönlendirmesiyle de aktarlar iyi paralar kazanmaya ve pirim yapmaya başlamıştır.

Aktar Açmak İçin Gerekli Belgeler

Girişimci adayların girmek istediği sektörlerin başında yer alan aktar baharat dükkanı açmak için gerekenler nelerdir? Nerelere açılmalıdır? gibi sorulara dikkat edilmesi gerekmektedir. Aktar Olmak İçin daha önce de belirtildiği gibi Sağlık Bakanlığından Belge alınması gerekir. Bu belgeye Bitkisel Drog Satış Belgesi ismi verilmiştir. Bu belgesi olmayan kişiler resmi bir şekilde aktarlık yapamazlar. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Teknikeri olarak bu mesleğin okulunu bitiren kişilerde aktar dükkanı açma belgesi ile dükkanlarını açabilirler. Üniversitelerde ilgili bölümle alakalı 2 yıl öğrenim gördükten hemen sonra diplomalı bir şekilde mümkün olacaktır.

Aktar Nerelere Açılmalı?

Aktar açmak ile ilgili her şey tamam fakat kişi dükkanı nereye açacağı konusunda bir türlü karar veremiyorsa bu konuyla alakalı bilgi edinmelidir. Öncelikli olarak aktar dükkanı açmak Kaplıcaların yoğun olduğu bölgelere açılması kişiye güzel ve yüksek paralar kazandıracağı gibi kalıcı müşteri potansiyeli de kazanmasına yardımcı olur. Bu bölgelerde ki insanlar sağlıkları için şifa olan ürünleri aramaya gelirler. Etrafında aktar olan bir kaplıca her zaman çok iyi paralar kazanır. Elbette sadece kaplıca bulunan şehirlere ya da kaplıca çevresine değil büyük şehirlerde kalabalık olan caddeler üzerine aktar dükkanı açmak istiyorum diye belirten kişiler için oldukça mantıklı bir hareket olacaktır.

Aktar Açmak Karlı Mıdır?

İnsanların yaya olarak yoğun geçtiği alanlarda böyle bir aktar açılırsa satışlar da o denli güzel olacaktır. internet sitesi de bu işin içinde olmalıdır. Çağımızın olmazsa olmazlarından bir tanesi de internet siteleridir. Bu sebeple kişi dükkanına özel bir internet sitesi oluşturup aktif olarak kullanması gerekmektedir. Ürünler böylelikle Türkiye’nin dört bir yanına online olarak satılabilir ve bu şekilde de kazanç sağlanabilmektedir.

Aktar Dükkanı İçin Gerekli Malzemeler

Malzeme satışlarına gelecek olursak aktar dükkanı açmak istiyorum olarak kesin karar verildiyse aktar dükkanında yok yok olmalıdır. Yani insanların yoğun olarak kullandığı, aradığı ve satın aldığı ürünlerin kesinlikle bulundurulması gerekmektedir. Bunların başında ise Ağrı Kremleri, Selülit Ürünleri, Dut Kurusu, Argan Yağı, Arı Poleni, Bitki Çayları, Güzellik ve Cilt Bakımı ürünleri insanların en fazla tercih ettikleri ve aradıkları ürünlerdir. Bunun yanı sıra internet ve televizyonun sıkı takip edilmesi gerekmektedir. Doktorların tavsiye ettiği ürünleri aktar dükkanına hemen temin edilmesi kişiye oldukça fayda sağlayacaktır. Aktarlarda baharatlar da oldukça önem taşımaktadır.

Aktar açmak istiyorum diyen kişiler baharatlar konusunda da yeterli bilgi ve deneyime sahip olmalıdırlar. Baharat ve kuru bitkiler yemeğe tat verirler. Bazı kişiler hangi baharatın hangi yemekle daha iyi olduğunu ya da 1 yemeğe hangi baharat karışımını eklemek gerektiği konusunda pek bilgili olmayabilirler. Mesela kimyon ve kişniş baharatları Meksika yemeklerinde en fazla olarak kullanılan baharatlardır fakat bu yemekler ile alakalı bilgisi olmayan birçok kişi bunu bilmeyebilir. Baharatçılık işi onların doğru baharatı seçmesine aktarın da cüzdanının dolmasına yardımcı olacaktır. Aktar açmak için izlenilmesi gereken adımlar.

Adım

Kişi kendi bölgesine yakın bir yerde aktar açmak için gerekli olan tüm belgeleri öğrenmelidir. Baharat ve kuru bitki karışımlarından hazırlanan paketlerin sağlık müdürlüğü tarafından denetlenmesi gerekebilir. Aktar açmak isteyen kişi vergi dairesine yazılmalı ve işyeri adını esnaf ve sanatkârlar odasına kaydettirmelidir.

Adım

Baharat karışımı paketlerinin büyük miktarlarda tartılması gerekir. Her paket tartılarak yapılmalıdır. Müşteriler her paketin aynı gramda olmasını beklerler. Bundan dolayı baharatların gramajı iyi ayarlanmalıdır. Bazı baharatlar diğer baharatlardan ağır gelir ve paketin dibine çöker hafif partükülde olanlar ise üst kısımda toplanır. 20 litrelik bir saklama kabı bütün içeriğin iyi karışması için ideal hacimde olmazken sekiz litrelik bir kap gayet ideal olabilir.

Adım

Baharatların paketleneceği ve etiketleneceği bir tezgah olmalıdır. Baharatlar paketlendikten hemen sonra geri kalanları saklamak için temiz ve düzenli bir alan oluşturulmalıdır ve baharatların satılacağı bir yer belirlenmelidir.

Adım

Kişi kendisine bir ya da daha fazla aktar malzemeleri toptancıları ve kaynak sağlayıcıları bulmalıdır. Bu noktada kişinin kararı ürünün fiyatına, kalitesine, teslimat süresine ve nakliyat maliyetlerine göre olmalıdır. Ve yine satın alınacak baharatların minimum miktarları belirlenmelidir. Eğer kişinin bütçesi kısıtlı ise fiyatları uygun olup da en az 100 TL’lik ürün satanı değil de fiyatı fazla olan fakat 50TL’lik ürün satışı yapılan kaynak tercih edilmelidir.

Adım

Kişi ürünlerini satmak için şarküteri, fuar ve yemek pişirme atölyeleri gibi potansiyel pazarlar aramalıdır. Baharatlar hafif ürünlerdir bozulmaz ve fazla ambalaja gerek kalmaz. Web sitesi vasıtası ile satış yapmak da başka bir satış yöntemidir.

Adım

Kişi aktar dükkanını ve kendisini tanıtmak için broşürler, el ilanları ve kartvizitler bastırmalıdır. Ve yine baharat karışımlarının hangi yemeklerde kullanılabileceğine dair bir kitapçık bastırma fikri oldukça işe yarayacaktır. Kulüpler, dernekler ve kadın grupları için bir tanıtım gösterisi düzenlenebilir. Her iş kurma döneminin sonunda olduğu gibi kişi aktar dükkanı için görkemli ve eğlenceli bir açılış töreni organize ederek kazanmaya başlayabilir.

Aktar Açarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bu konuda dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bitkisel olarak satılmakta olan ürünlerden yaklaşık olarak 70 kadarının satışının yapılması yasaktır. Bu sebeple yasak olan bitkilerin satışını yapıp kesinlikle bu iş riske atılmamalıdır. Aktar açacak olan kişi insanların sağlığını ilgilendiren bir meslek icra edeceği için son derece dikkatli olması gerekmektedir. Şifa arayan kişilere derman olacak bitkiler yerine onlara kötü gelecek bitkiler kesinlikle önerilmemelidir.

Aktar Dükkanı Açma Maliyeti

Ortalama olarak maliyet oranı her şehirden şehre göre farklılıklar gösterebilmektedir. Ayrıca dükkanın büyüklüğü ve stoklarda bulundurulacak baharat çeşitleri de maliyeti değiştiren faktörlerdendir. Sizlerde aktar açma işini yapmak istiyorsanız aşağıda yer alan yorum kısmına iletişim bilgilerinizi bırakabilirsiniz. Böylece ilgili uzmanlar gerekli bilgi ve yardımı bıraktığınız iletişim adresinden size ulaşarak ücretsiz bir şekilde yardım sağlayacaklardır. Ayrıca konuyla alakalı olarak kafanıza takılan her hangi bir soruyu aşağıda ki yorum kısmına bırakarak bizlerle paylaşabilirsiniz.

Tabiat Eczanesi & Şifalı Bitkiler Ansiklopedisi

Tabiat Eczanesi & Şifalı Bitkiler Ansiklopedisi Bu eser, kendi kendinize doğal ve özel ürünler hazırlayabilmeniz için eskilerin tecrübelerinden ve üniversite çalışmalarından istifade edilerek hazırlanan bir derlemedir.

İlimierin temeli matematiktir. Matematikte sadece toplama ve çarpma olmayıp, çıkartma ve bölme de vardır. Bundan dolayı, kitapta bitkilerin faydasının, şifasının yanısıra yan tesirine ve zararına da yer verilmiştir. Bu fayda ve yan tesirler şahsa özel olmayıp geneldir. Alkolün zararı ise geneldir. Alkolde hazırlanan bitkisel drog, tentür, iksir ve ilaçları kullananlar, şifa beklerken Siroz tehlikesini unutmasınlar.

Evet, doğru bir şekilde kullanılırsa Tabiat Bir Eczanedir.

Tabiat Eczanesi & Şifalı Bitkiler Ansiklopedisi

aturksar

#1000yıllıkaktarımadokunma Ülkemizde aktar ve baharat sektöründe işletme kayıt belgesi olan 20.000, drog satış belgesi olan 10.000, bitkisel ürün üreticisi olarak 2.000 işletme bulunmaktadır. https://t.co/9HPsqE6YGi

— Ali Turksar (@aturksar) November 12, 2017

November 12, 2017 at 01:20AM via Twitter https://twitter.com/aturksar

Stres Depresyon Tedavisinde Kullanılan Bitkiler

Stres Depresyon Tedavisinde Kullanılan Bitkiler : SARI KANTARON Sarı Kantaron bitkisinin depresyona karşı oldukça etkili bir şifalı bitki olduğu birçok araştırmada ortaya konmuştur. Antidepresan özelliği ile batı ülkelerinde hazır bitkisel drog haline de getirilmiştir. Sarı kantaron; depresyonun doğal tedavisinde alternatif tıp açısından değerli seçenektir. İçeriğindeki hypericin isimli maddesi başta olmak üzere sarı kantaron bitkisi ile; depresyon, stres, uykusuzluk ve anksiyete durumlarında fayda sağlanabileceği belirtilmektedir. Sarı Kantaron bitkisinin; kişinin kendisini iyi hissetmesi için gerekli olan hormonların salgılanması üzerine düzenleyici etkisi olduğu belirtiliyor. Hypericin aynı zamanda antiviral ve antibakteriyel özelliklere de sahiptir. MELİSSA ÇAYI Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Genetik Anabilim Dalı Başkanlığı Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Elif Tuncer, melissa bitkisinin sinirsel kökenli çarpıntılarda, hafif depresyon, sıkıntı ve streslerde rahatlatıcı rol oynadığını, psikolojik rahatsızlıklardan kaynaklanan sıkıntı verici olayların düşüncelerini zihinden uzaklaştırmakta yararlı olduğunu belirtti. Çayın kasları gevşetici özelliği bulunduğunu dile getiren Tuncer, "Melissa, büyük bir huzur verir. Melisa bitkisi özü, sinir sistemini gevşetici ve uykuyu kolaylaştırıcıdır. Zaman'ın haberine göre uyku getirdiği bilinen yoğurtla bir araya gelince de bütün gece gözünü bile kırpamayanlar için birebirdir." dedi. Sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklarda, mide spazmında, sinir sistemi ve kalp rahatsızlıklarında tansiyonu düzenleyici olarak ağrı kesici ve rahatlatıcı olarak da kullanılan melissanın zekâyı artırdığı, mide ülserine iyi geldiği, kaynatılarak suyu vücuda sürüldüğünde ter kokusunu kestiği ve beyin damarlarını açtığı bilinirken, hiçbir yan etkisi de bulunmuyor. Yine, bilim adamlarına göre; sinirsel kökenli çarpıntılarda, hafif depresyon, sıkıntı ve streslerde rahatlatıcı rol oynamakta, psikolojik rahatsızlıklardan kaynaklanan sıkıntı verici olayların düşüncelerini zihinden uzaklaştırmaktadır. Melissa Latince'de 'arı' anlamına gelmektedir. 2000 yıldır Akdeniz ülkelerinde popüler bir arı bitkisidir. KEDİ OTU (Valerian) Modern hayatın bir etkisi olarak ön plana çıkan korku, gerginlik, ve sinirlilik hallerinde, bu durumlardan rahatlıkla kurtulabilmek için, yardımcı olabilecek çok değerli bir bitkidir. Etkisinin belirtileri, dalgınlık ve yorgunluğun aksine, rahatlatıcı bir canlılık olarak görülür. Geçmiş zamanlarda, yaraları iyileştirmek için kullanıldığı bilinmektedir. Amerikan yerlileri savaşçılarının yaraları üzerine, bitkinin taze yapraklarını ezerek hazırladıkları preparatları kullanırlardı. Kedi otu’nun kurutulmuş köklerinin öğütülmesi sonucunda elde edilen tozun da mikrop öldürücü etkisi vardır. Nevrasteni (zihinsel ve bedensel yorgunluk) ve histeri (bencillik, kapris, alınganlık...) durumlarında ise, kediotu kökü kullanılması neticesinde başarılı sonuçlar alındığı görülmüştür. Kediotu yüksek kan basıncını (hipertansiyon) düşürücü bir etki de gösterebilmektedir. Kedi otu kökü; öncelikle uyuyamama ve uykuyu sürdürme sorunu olanlar tarafından kullanılabilir (Yatma zamanından 1 saat önce 2 kapsül). Genelde, sinir sisteminden kaynaklanan tüm rahatsızlıklara, spazmlara ve ağrılara karşı da kullanılabilir. Örnek verilecek olursa, baş ağrısı, migren, mide bulantısı, sinirsel kalp çarpıntıları, sinirsel mide şişkinlikleri, histeri, huzursuzluk, sinirlilik, endişe (anxiety), korku, karamsarlık, dişilik organı ağrıları, menopoz rahatsızlıkları ve çalışma ortamındaki veya özel yaşamdaki stres hallerine karşı başarıyla kullanılabilir. Günümüzün hızlı ve uğraşı gerektiren yaşam biçiminin oluşturduğu tüm rahatsızlıklardan, bireylerin sinir sistemlerinin güçlendirilmesi ve dengeye kavuşturulması ile üstesinden gelinebilir. Yukarıda sayılan hastalıklara, mide ve karın ağrıları, safrakesesi rahatsızlıkları, kalp bölgesindeki ağrılar ve sürekli Kabızlık halleri de dahildir. Günümüzde, hayatta kalma savaşı veren veya özel hayatında stresle mücadele eden herkesin Kediotu kökü kullanması, kişinin bu savaş ve mücadeleden başarıyla çıkmasına çok yardım edecektir. En güvenilir yanı ise, alışkanlık veya bağımlılık yapacak herhangi bir madde taşımamasıdır. Son zamanlarda Kediotu ve Çarkıfelek yüksek tansiyon (hipertansiyon) hastaları için de özellikle tavsiye edilmeye başlanmıştır.

Homeopati nedir? Homeopati sağlığa kavuşturma sistemi olup, benzeri benzer ile tedavi etme temeline dayanır. Homeopati kelimesi ‘homoion’ benzeri ve ‘pathos’ acı çekme kelimelerinden türetilmiştir. Homeopati tariate ilk defa doktor, kimyager ve eczacı olan Dr. Samuel Hahnemann tarafından kurulmuş ve geliştirilmiştir. Dr. S. Hahnemann (1755-1843) yıllar süren araştırmalrı ve gözlemleri sonucu şu görüşe varmışdı. ''Sağlıklı bir insan üzerinde bir doğal drogu mümkün olan en yüksek dozda alması, ve bunun sebep olabileceği hastalık belirtileri ile alınan maddenin karekteristik özelikleri aynıdır. Hahnemann 50 yıl süreyle yüzlerce deneyi araştırm yapmış ve bir çoğunuda kendi üzerinde denemiştir. Hahnemann bitki-, hayvan-, ve mineral drogları kulanılmıştır. Bunları D1-D30 dozajları arasında dilusyon ve globulilerini yapmışlardır. Bu gün 2000’den fazla bitki-, hayvan-, ve mineral doglarından homeopatik ilaçlar eldeedilmiştir. Benzeri benzeri ile tedavietme: Buna örnek olarak kahveyi verebiliriz. Kahve kalp çarpıntısı ve uykusuzluğa sebep olur. Bu nedenle kalp çarpıntısı ve uykusuzluğa sebep olan hastalık kahvenin yüksek sıvılaştırılmış formu ile tedaviedilebilir. Aynı şekilde yemek yapmak için soğan doğrarken kişinin gözleri yaşarır ve burnu akar. Buna benzer rahasızlığı olana soğantentürü verilirse hasta iyi olur. Hahnemann 1790 yıllında kına kına kabuğundan eldeettiği tentürle kendi üzerinde tedavi denemeleri yapmıştır. O zamanlar kına-kına sıtmaya karşı kuanılmıştır. Hahnemann kendi üzerinde yaptığı deneylerde kına-kına tentürü aynı sıtmada olduğu gibi rahatsızlıklara sebep olduğu tesbitedilmiştir. Anamnez (hastanın tıbbi hikayesi): Homeopat (homeopati uzmanı) hastası ile çok geniş çaplı bir anamnez uygular ve böylece hastası hakında bir fotograf ortaya çıkar. Homeopğat’ın sbraca sorularla hastanın yemek yeme sevgileri, psikolojik durumu, çevresi ile münasebetleri, korkuları veuyku durumu hakında bilgi edinilir. Böylece durumu öğrenilir ve uygun homeopatik tentürle tedavi edilir. Bu tür anamnez normal olarak 1-2 saat sürebilir. Uygun seçim (repertorisieren): Uygun olan tentürü seçmek oldukca zor bir işlemdir. Her bitki droğunun tentürü kendine has karektere sahiptir. Hastanın hastalık belitilerine bakılır ve drogun karekteristik özeliklerine bakılır ve uygun olan tentür seçilir. Sadece uygun olan olan tentürü seçmekte yetmez aynı zamanda uygun olan inceltmeyide (sulandırma, kuvvetlendirme) iyi bilmek gerkir. Sıvılaştırmak (İnceltmek, sulandırmak, kuvvetlendirmek): Homeopatik ilaç hastanın durumunu (semptom) hafif yükselmektedir, böylece bağışıklık sistemi harekete geçirmek için drogu mutlaka inceltmek (sulandırmak, sıvılştırmak, kuvvetlendirmek) gerekir, aksi halde istenen etkiyi elde etmek mümkün değildir. Ayrıca bir çok doğal drog zehirli olup inceltmeden alınırsa o zaman zehirlenmelere neden olabilir. Hahemann yaptığı araştırmalarda bir drogu ne kadar inceltirse o kadar etkisinin artığını tesbitetmiştir. Buna dinamikleşmede denir. İnceltme damlamalarda alkolle ve haplarda süt şekeri ile olur. Önce anadrog (anamadde) eldeedilir ve bu alkol veya süt şekeri ile inceltilir. Örneğin arı zehiri önce eldeedilir ve bundan bir kısım 9 kısım alkolle karıştırılarak, iyice çalkalanır ve homeopatide D1 adı ile anılan tentür eldeedilr. Bu tentürden bir kısım tekrar 9 kısım alkolle karıştırılır ve iyice çalkalandıktan sonra D2 tentürü eldeedilir. D2’den bir kısım 9 kısım alkolle karıştırılarak,iyice çalkalanır ve sonra D3 tentürü eldeedilir. Bu işlem D30’a kadar tekrarlanabilir. D1=1/10, D2=1/100, D3=1/1000’e eşittir. Buradaki çalkalama işlemi çok önemlidir, çünkü moleküllerin alkol içinde aynı oranda dagılması gerekir. Tenetür üreten firmalarda çok özel çalkalama aletleri mevcuttur ve çalkalama işlemi 2-3 hafta sürer. Örneğin: 1 gr. Boğankötü (Kaplanboğan) rendelendikten sonra bir şişeye konur ve üzerine 9 ml % 38-70 lik etanol (Alkohol) ilaveedilir ve güneş görmeyen bir yerde muhafaza edilir. Şişedeki nesne iki günde bir çalkalanılır ve 4-6 hafta sonra süzülerek homeopatide Aconitum D1" isimi ile anılan tentür eldeedilir. Bu çok zehirli olup asla kulanılmaz. Bundan 1 ml alınarak 9 ml etanolla karıştırılır ve çalkalanır (çalkalanma işi firmalarda özel çalkalayıcı aletlerele yapılır, böylece moleküller eşit oranda tam olarak yayılır.) Bu tentüre homeopati'de Aconitum D2 denir ve bundan 1 ml alınarak 9 ml etanolla karıştırılarak çalkalanılırsa D3 dozajlı tentür eldeedilir. Aconitumum D4'den aşağıdaki tentürlerin kulanılması mazurludur. Posyonlar: Hastanın anamnezini yapılıp ona uygun tentürün bulunması çok çok zor olduğundan bazı ilaç firmaları, bazı rahatsızlıklara karşı en çok kulanılan ve etili olan drogların tentürlerinden kompleks ilaçlar hazırlamışlardır. Bu kompleks ilaçlara posyonda denir. İlaçın seçimi: Hastanın durumu hastalığın kronik veya akut oluşuna göre farklı tentür (dilusyon, sulamdırma) veya globuli (küreçik şekilde haplar) verilir. Tentürün sulandırılarak (alkolle incelterek dilusyon) eldeedilen yüksek dilusyon damlası veya süt şekeri ile eldeedilen çeşitli oranlardaki globuli hastaya verilir. Homeopatik dilusyon veya globulilerin eteryağı, çay, kahve veya meyvesuyu ile alınmamalıdır. Homeopatik ilaçların saf suyla alınması gerekir. İlk kötüleşme: Dilusyon (damlama) veya globulinin (hap) alınmasından sonra hastanın genel durumunda geçici olarak kısa süreli bir kötüleşme olursa, bu korkulacak bir durum değildir. Hastanın geçiçi kötüleşmesi immün sisteminin vücuttaki rahatsızlık veren etkenlere (mikroplar..) karşı mücadele etkinliğini gösteren bir etkendir. İyileşme süreci: Homeopatide iyileşme diyince bütün vücudun iyileşmesi kastedilir, ortodoks tıpta hastalıklı organa lokal tedavi uygulanırken, burda sadece lokal değil bütün vücudun iyileşmesi amaclanır. Bu nedenle iyileşme diyince tam sağlığa kavuşma anlaşılır. Alternatif Tıp ve Alternatif Tedavi, bitkisel ürünler, sifamarket

Bitkisel Droglarda Kalite Kontrol

Bitkisel Droglarda Kalite Kontrol

#BitkiselDrog, #BitkiselDrogKaliteKontrol, #Drog, #DrogNedir, #HayvansalDrog, #HerbalDrog, #KaliteKontrol https://is.gd/xX37r2 https://www.tibbivearomatikbitkiler.com/makaleler/bitkisel-droglarda-kalite-kontrol/

1. GİRİŞ

Tıbbi ve aromatik bitkiler asırlardan beri gıda, baharat, çay, kozmetik ve ilaç olarak kullanılmaktadır. Dünya pazarlarında tıbbi ve aromatik bitkilere olan talep her geçen gün giderek artmaktadır. Türkiye, tıbbi ve aromatik bitkilerin dış satımında dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olup, birçok tıbbi bitkinin dış satımını yaparken, aynı zamanda birçok bitkinin de dış alımını gerçekleştirmektedir. Ülkemiz, farklı iklim ve ekolojik koşullara sahip olması, floranın çok sayıda bitki türü ve çeşitliliği içermesi bakımından, doğadan toplanan ve kültürü yapılan tıbbi ve aromatik bitkiler açısından büyük bir ekonomik potansiyele sahiptir.

2. GENEL KAVRAMLAR

2.1. Bitkilerin bilimsel isimlendirilmesi

Her bitkinin tam olarak tanınabilmesi için İsveçli botanikçi Carl Linnaeus tarafından Critica Botanica adlı eserde (1737) “binominal nomenklatür” yani “ikili adlandırma” sistemi ortaya konmuş, “Species Plantarum” adlı eserinde (1753) ise bu kural kullanılmıştır. Bu kural daha sonra temel olarak alınmış ve o noktadan itibaren tüm dünyada bitki adlandırması ile ilgili nomenklatür kuralları “Uluslararası Botanik Adlandırma Kodu” (The International Code of Botanical Nomenclature) adlı eserde yer almış olup devamlı yenilenmektedir.

Bitki türleri ve diğer taksonlar daima Latince bilimsel birer isim taşırlar. Bilimsel bir isim binominal isimlendirme yöntemine göre iki sözcükten oluşur ve Latince ya da Eski Yunanca kökenlidir. Allium cepa L. (Soğan) ve Allium sativum L. (Sarımsak) örneklerinde görüldüğü üzere, bu iki sözcükten birincisi cins adı, ikincisi ise sıfat niteliği olan epitet adıdır. Bu iki sözcük birlikte tür adını oluşturur. Örnekten anlaşılacağı üzere soğan ve sarımsak aynı cinsten bitkiler olup farklı türleri oluştururlar. Cins isminin ilk harfi daima büyük harfle yazılır. Epitet ismi ise küçük harf ile yazılır. O bitkiyi bilim dünyasına tanıtan ilk kişinin adı da bitkinin adından hemen sonra yazılır ve buna otör adı denir. İki sözcükten oluşan bilimsel isimlerin arkasına, alttür ya da varyete ismi de yazılabilir.

2.2. Drogların bilimsel isimlendirilmesi

Droglar bitkisel ya da hayvansal organizmalardan veya organların kurutulması sonucu elde edilirler. Bitkisel droglar; bitki, alg, mantar veya likenlerin bütün ya da parçalanmış kısımlarıdır. Farmasötik dilbilimcilere göre; bitkisel droglar kurutulmuş ya da işlenmiş farmasötik preparatların üretiminde kullanılan bitkiler ya da bitkilerin bir bölümüdür (European Pharmacopoeia, 2002).

Bitkisel droglar; başlıca, genellikle kuru formda, bazen de taze, işlem görmemiş liken, mantar, alg, bitkilerin bir bölümü ya da bitkilerden parçalama veya kesme yoluyla elde edilirler (Gaedcke ve Steinhoff, 2003).

Drog ismi, kaynak bitkinin bilimsel adından türetilmiştir. Cins (genitif) ve/veya epitet (genitif) adlarının ardından kullanılan organın adı (yalın ve tekil) ile oluşturulur.

Bitkinin binominal ismi Bitkinin Türkçe ismi Drog ismi Drog isminin Türkçesi Tilia cordata Miller Ihlamur Tiliae flos Ihlamur çiçeği Mentha x piperita L. Nane Menthae piperitae folium Nane yaprağı Zingiber officinale Roscoe Zencefil Zingiberis rhizoma Zencefil rizomu Althaea officinalis L. Hatmi Althaeae radix Hatmi kökü

Aşağıda yer almakta olan bilgiler kullanılan drogla ilgili spesifikasyona dahil edilmektedir.

Drogun durumu: bütün, parçalanmış, soyulmuş, kesilmiş, tazeveya kurutulmuş; Örnek: Myrtilli fructus siccus – Kurutulmuş yaban mersini meyvesi Örnek: Myrtilli fructus recens – Taze yaban mersini meyvesi

Bitkinin kullanılan kısmı veya kısımları,

Hasat dönemi, bitkinin olgunluk durumu ile hasat yeri belirtilmelidir.

Bitkisel droglar içerisinde yer almakta olan, belirli bir terapötik aktiviteye sahip olduğu bilinen belirteç bileşik veya bileşikler, majör bileşik/bileşikler olarak adlandırılır. Bitkisel droglar bu bileşikleri minimum olarak ne kadar içermesi gerektiği veya aralığı belirtilmelidir. Bazı durumlarda drogların tüm kısımları veya kesilmiş belirli kısımları için ayrı ayrı limitler verilmesi gerekebilmektedir.

2.3. Bitkisel drog preparatı

Bitkisel Drog Preparatı, Avrupa Farmakopesine göre tüm bitki veya bitki parçalarına aşağıdaki işlemlerin uygulanmasıyla elde edilir; • Mekanik bir işleme tabi tutulmasıyla; ufalama ya toz etme gibi.

Fiziksel bir işleme tabi tutulmasıyla; ekstraksiyon, distilasyon, sıkma, fraksiyonlama, saflaştırma, yoğunlaştırma veya fermantasyonla.

Bitkisel drog preparatları; parçalanmış veya toz edilmiş bitkisel droglar, tentürler, ekstreler, uçucu yağlar, sıkılmış usareler ve işlenmiş salgı ürünleri (eksudatlar)dır (European Pharmacopoeia, 2002)

2.4. Tıbbi bitkisel ürün

Tıbbı Bitkisel Ürün; etkin maddelerinin yalnızca bir veya daha fazla sayıda bitkisel drogun ya da bir veya daha fazla sayıda bitkisel drog preparatının oluşturduğu veya bir veya daha fazla sayıda bitkisel drog ve bitkisel drog preparatlarının kombinasyonundan oluşan ambalajlanmış şekilde ticarete sunulan tıbbi ürünler veya farmasötik preparatlardır. (Gaedcke ve Steinhoff, 2003).

Hastalıkları iyileştirmek, şiddetini hafifletmek, hastalıklardan korunmak, tedaviye yardımcı olmak veya teşhis amacıyla kullanılmaktadır (Bölük, 2007). Digitoksin ve mentol gibi bitkilerden izole edilen saf bileşiklerden hazırlanan ilaçlar, homeopatik ürünler, tıbbi bitkisel ürün sayılmazlar (Gaedcke ve Steinhoff, 2003).

2.5. Ekstre

Ekstraksiyon, bir ya da birkaç bileşiğin bulunduğu matrix içerisinden başka bir faza geçiş olayıdır. Materyalin tümü ekstraksiyon fazında çözünmez. Materyal gaz, sıvı ya da katı olabilirken, ekstraksiyon fazı ise genellikle sıvıdır ve bazen katı, süperkritik sıvı ya da nadiren gaz fazı olabilmektedir (European Pharmacopoeia, 2002).

Bitkisel ekstreler sıvı (sıvı ekstreler ya da tentürler) yarı-katı (yumuşak ekstreler) ya da katı (kuru ekstreler) kıvamda preparatlardır. Taze ya da kuru bitkisel droglardan elde edilirler (Gaedcke ve Steinhoff, 2003).

3. BİTKİSEL ORJİNLİ BAŞLANGIÇ MATERYALLERİN KALİTESİNDE İYİ TARIM VE TOPLAMA UYGULAMALARINDA (GACP) DİKKAT EDİLECEKLER

Tıbbi bitki/bitkisel drogların kalitesinin uygun ve tutarlı olduğundan emin olabilmek için bitkisel kaynaklı başlangıç materyalleri için iyi tarım ve toplama uygulamalarının (GACP) oluşturulması gerekmektedir. İyi Üretim Uygulamaları (GMP) konsepti, aynı zamanda tıbbi bitki ve bitkisel droglara; üretim, ürün geliştirme, paketleme ve aktif ilaç hammaddelerinin (APIs) saklanması aşamalarında da uygulanmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

Sağlık Bakanlığı onaylı bitkisel ilaç geliştirme söz konusu olduğunda tıbbi bitki veya bitkisel drogların üretimi ve işlenmesi, aktif ilaç hammaddesi (API) olarak kabul edilen tıbbi bitki veya bitkisel drogların kalitesi bitkisel ilacın kalitesini doğrudan etkilemektedir.

Doğadan toplanmış tıbbi bitkilerin veya bitkisel drogların ve onlardan hazırlanan bitkisel kaynaklı başlangıç materyallerinin tekrarlanabilir kaliteye sahip olmaları amacıyla yetiştirilmeleri, toplanmaları ve işlenebilmeleri için uygun bir kalite güvence sistemi oluşturulması gerekmektedir.

İyi tarım ve toplama uygulamalarına ilişkin aşağıda yer almakta olan kurallar, uygun bir kalite güvence sisteminin kurulması için bir temel olarak kullanılmalıdır. Tıbbi amaçlarla kullanılan tıbbi bitkilerin ve bitkisel drogların yetiştirilmesini, toplanmasını ve onların ana üretim işlemlerine özel ilgi gösterilmesi gerekmektedir. Kaliteyi sağlamak için gerekli olan kritik üretim adımlarının belirlenmesiyle birlikte tıbbi bitkilerin/bitkisel drogların üretimi ve işlenmesi için ek standartlar sağlanarak ihtiyaç duyulan düzenlemeler yapılmalıdır.

Temel amaç, tıbbi bitkiler ve bitkisel droglar için uygun kalite standardının kurulmasıyla birlikte tüketiciye güven sağlamaktır. Tıbbi bitkiler ve bitkisel droglar özellikle:

• Mikrobiyolojik yükün minimuma indirilmesi için hijyenik olarak üretilmelidir.

Toplanma, ekim, işleme ve saklama süreçlerinde zarar görmemeleri için çok dikkatli olunmalıdır.

Tıbbi bitkiler ve bitkisel droglar ile onlardan üretilen preparatlar, üretim sürecinde mikrobiyolojik ve diğer kirletici maddelere karşı önemli ölçüde açıktır. Üreticiler için kirlenmeyi minimuma indirmeyi amaçlayan öneriler sunmaktadır.

Tıbbi bitki/bitkisel drog üreticileri, işleyicileri ve satıcıları bu hususlara uymalı, ilgili tüm faaliyetleri seri dokümantasyonunda belgelendirmeli ve aksi gerekçelendirilmedikçe ortaklarından da aynısını yapmalarını talep etmelidir.

Ürün yetiştiricileri ile tıbbi bitkiler ve bitkisel drogların toplayıcıları mevcut vahşi yaşam habitatlarına zarar vermeyeceğini temin etmeli ve bu çerçevede, CITES’a (Convention on International Trade in Endangered species of Wild Fauna and Flora) bağlı olmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.1. Kalite güvencesi

Tıbbi bitki/bitkisel drogların üreticileri ve alıcıları arasında etken madde içeriği, makroskopik ve koku özellikleri, mikrobiyal kontaminasyon için sınır değerleri, kimyasal kalıntılar ve ağır metaller vb. kaliteye ilişkin anlaşmalar tanınmış bölgesel ve/veya ulusal spesifikasyonlara dayanmalı ve yazılı olarak belirtilmelidir (EMA/HMPC, 2006).

3.2. Personel ve eğitim

Tüm birincil işleme prosedürleri, gıda hijyeni ile ilgili bölgesel ve/veya ulusal yönergelere tam olarak uymalı ve tıbbi bitkilerin/bitkisel drogların işlenmesiyle görevlendirilen personelin yüksek derecede kişisel hijyene sahip olmalı (tarlada çalışan personel dahil) ve hijyen sorumlulukları konusunda yeterli eğitimi almış olmalıdır. Yetiştirme ve işleme sürecine dahil olan tüm personelin refahı sağlanmalıdır.

Personel, uygun koruyucu giysiler vasıtasıyla toksik veya potansiyel olarak alerjik tıbbi bitkiler/bitkisel droglarla temastan korunmalıdır. İshal de dahil olmak üzere gıda yoluyla bulaşabileceği bilinen bulaşıcı hastalıklardan muzdarip veya bu tür hastalıkların bulaştırıcısı olan kişiler, bölgesel ve/veya ulusal düzenlemelere göre tıbbi bitkiler/bitkisel droglarla temas halinde oldukları alanlardan uzaklaştırılmalıdır.

Açık yaraları, iltihapları ve cilt enfeksiyonları olan kişiler, bitki işlemenin yapıldığı alanlardan uzaklaştırılmalı veya tamamen iyileşene kadar uygun koruyucu giysi/eldiven giymelidir. Personel, botanik bilgileri gerektiren görevleri gerçekleştirmeden önce yeterli botanik eğitimi almalıdır.

Toplayıcılar, toplamak zorunda oldukları bitki hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Buna bitkiyi tanımlayabilme, bitkinin özelliklerini ve habitat gereksinimlerini bilme dahildir. Toplayıcılar, halk sağlığı için herhangi bir riskten kaçınmak adına toplanan türler ile botanik olarak ilişkili ve/veya morfolojik olarak benzer türler arasında ayrım yapabilmelidir. Toplayıcılar, mümkün olan en iyi kaliteyi garanti etmek için en iyi hasat zamanı, en iyi hasat tekniği ve birincil işlemenin önemi hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdır.

Toplayıcılar yeterli bilgiye sahip değilse yerel bir danışman eğitim, denetim ve belgelendirmeyi garanti etmelidir. Tıbbi bitki/bitkisel madde ile uğraşan tüm personelin ve bitkinin yetiştirilmesiyle uğraşan herkesin, herbisit ve pestisitlerin uygun kullanımı da dahil olmak üzere yetiştirme teknikleri konusunda eğitilmesi tavsiye edilir.

Tıbbi bitki/bitkisel madde toplayıcıları, çevrenin ve bitki türlerinin korunması ile ilgili tüm konularda bilgilendirilmelidir. Bu, korunan türlerle ilgili mevzuatlara ilişkin bilgileri de içermelidir (EMA/HMPC, 2006).

3.3. Bina ve tesisler

Hasat edilen tıbbi bitkilerin/bitkisel maddelerin işlenmesinde kullanılan binalar temiz olmalı, ayrıca iyice havalandırılmalı ve asla hayvancılık için kullanılmamalıdır. Binalar; hasat edilen tıbbi bitkiler/bitkisel maddeler için kuşlara, böceklere, kemirgenlere ve evcil hayvanlara karşı yeterli korumayı sağlamalıdır. Tüm depolama ve işleme alanlarında, yemler ve elektrikli böcek öldürme makineleri gibi uygun haşere kontrol önlemleri, profesyonel olarak kalifiye personel veya yükleniciler tarafından çalıştırılmalı ve bakımları yapılmalıdır.

Paketlenmiş tıbbi bitki/bitkisel maddenin aşağıdaki durumlarda saklanması önerilir:

Beton veya benzeri kolay temizlenebilir zeminlere sahip binalarda,

Paletler üzerinde,

Duvardan yeterli bir mesafe ile,

Çapraz kontaminasyonu önlemek için diğer bitkisel maddelerden iyi ayrılmış.

  Organik ürünler ayrı depolanmalıdır.

Bölgesel ve/veya ulusal mevzuatlara göre, bitki işlemenin gerçekleştirildiği binalarda soyunma odalarının yanı sıra el yıkama imkanlarını da içeren tuvaletler bulunmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.4. Ekipman

Bitki yetiştirme ve işlemede kullanılan ekipman iyi bir çalışma düzeni sağlamak için temiz olmalı, düzenli olarak bakımı yapılmalı, yağlanmalı ve uygun olduğunda kolayca erişilebilir olacak şekilde monte edilmelidir. Ayrıca gübre ve ilaçlamada kullanılan makineler düzenli olarak kalibre edilmelidir.

Hasat edilen tıbbi bitki/bitkisel droglarla doğrudan temas halinde olan makine parçaları, kalıntıların sonradan çapraz kontaminasyona yol açmamasını sağlamak için kullanımdan sonra temizlenmelidir. Tıbbi bitkilerin/bitkisel drogların kimyasallar ve istenmeyen diğer maddelerle çapraz bulaşmasını önlemek için ekipman uygun malzemelerden yapılmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.5. Belgelendirme

Ürünün kalitesini etkileyebilecek tüm süreç ve prosedürler belgelendirilmelidir. Büyüme döneminde tıbbi bitkinin/bitkisel drogun kimyasal bileşimini etkileyebilecek olağanüstü durumlar -özellikle hasat döneminde aşırı hava koşulları ve bitki zararlıları- belgelenmelidir.

Kültüre alınmış tıbbi bitkiler/bitkisel droglar için, ekim yeri de dahil olmak üzere tüm işleme aşamaları belgelenmelidir. Daha önceki mahsulleri ve kullanılan bitki koruma ürünlerini gösteren tarla kayıtları tüm yetiştiriciler tarafından muhafaza edilmelidir.

Kültüre alınan tıbbi bitkiler/bitkisel droglar için tür, miktar ve hasat tarihinin yanı sıra üretim sırasında kullanılan gübre, pestisit, herbisit ve büyüme destekleyici gibi kimyasallar ve diğer maddelerin belgelenmesi esastır. Fümigasyon (buharla dezenfeksiyon) ajanlarının uygulanması belgelenmelidir. Toplama alanının coğrafi konumu ve hasat dönemi mümkün olduğunca kesin olarak açıklanmalıdır.

Tıbbi bitki materyallerinin partileri, kaynaklarına kadar açık ve hatasız bir şekilde izlenebilir olmalıdır. Bu nedenle uygun etiketleme ve seri ataması mümkün olduğunca erken yapılmalıdır. Toplanan ve yetiştirilen tıbbi bitki/bitkisel madde materyali farklı seri numaraları taşımalıdır.

Farklı coğrafi bölgelerden gelen partiler ancak karışımın homojen olacağı garanti ediliyorsa karıştırılmalıdır. Bu tür süreçler iyi belgelenmelidir. Üretici veya toplayıcı ile alıcı arasındaki tüm anlaşmalar (üretim yönergeleri, sözleşmeler vb.) yazılı olarak yapılmalıdır.

Yetiştirme, hasat ve üretimin bu anlaşmalara uygun olarak yapıldığı belgelenmelidir. Belgelerde yer alan asgari bilgiler coğrafi konumu, menşe ülkesini ve sorumlu üreticiyi kapsamalıdır. Denetimlerin sonuçları en az 10 yıl süreyle saklanacak bir denetim raporunda (tüm belgelerin kopyaları, denetim raporları, analiz raporları) belgelenmelidir (EMA/HMPC, 2006).

3.6. Tohumlar ve çoğaltma malzemeleri

Tohumlar cins, tür, çeşit/çeşit/kemotip ve menşe açısından doğru bir şekilde tanımlanmış bitkilerden gelmeli ve izlenebilir olmalıdır. Aynısı vejetatif olarak çoğaltılan tıbbi bitkiler için de geçerlidir. Organik üretimde kullanılan tohumlar ve/veya vejetatif olarak çoğaltılan tıbbi bitkiler organik olarak sertifikalandırılmalıdır.

Sağlıklı bitki büyümesini garanti etmek için başlangıç materyali, zararlılardan ve hastalıklardan mümkün olduğunca arınmış olmalıdır. Mümkün olduğunda, hastalığa doğal olarak dirençli veya toleranslı türlerin kullanımı tercih edilmelidir.

Tüm üretim süreci boyunca farklı türlerin, varyetelerin veya farklı bitki kısımlarının varlığı kontrol edilmeli ve bu tür tağşişlerden kaçınılmalıdır. Genetiği değiştirilmiş tıbbi bitkilerin veya tohumların kullanımı bölgesel ve/veya ulusal mevzuata uygun olmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.7. Yetiştirme

Geleneksel veya organik yetiştirme yöntemlerinin kullanılmasına bağlı olarak farklı standart operasyon prosedürleri kabul edilebilir. Ancak, herhangi bir çevresel etkiden kaçınmak için özen gösterilmelidir. Mahsullerin uygun rotasyonu da dahil olmak üzere her adımda iyi mahsul yetiştirme ilkeleri izlenmelidir (EMA/HMPC, 2006).

3.7.1. Toprak ve gübreleme

Atıklar, ağır metaller, kalıntılar, bitki koruma ürünleri veya diğer kimyasallar ile kirlenmiş topraklarda tıbbi bitkiler yetiştirilmemelidir. Mahsulün büyümesinde veya korunmasında kullanılan herhangi bir kimyasal minimumda tutulmalıdır. Uygulanan gübre tamamen kompostlanmalı ve insan dışkısı içermemelidir.

Diğer tüm gübreleme maddeleri, dikkatli bir şekilde ve belirli türlerin ihtiyaçlarına göre uygulanmalıdır. Gübreler, sızıntıyı en aza indirecek şekilde uygulanmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.7.2. Sulama

Sulama, tıbbi bitkinin ihtiyacına göre kontrol edilmeli ve yapılmalıdır. Sulamada kullanılan su bölgesel/ulusal kalite standartlarına uygun olmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.7.3. Ekinlerin bakımı ve ürünlerin korunması

Ürünün yetiştirildiği tarlanın sürülmesi, ürünün yetiştirilmesi ve gereksinimlerine göre uygulanmalıdır. Pestisit ve herbisit uygulamalarından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Gereken durumlarda ise onaylı bitki koruyucu ürünler, üretici ve yetkili makamların tavsiyeleri doğrultusunda minimum etkin düzeyde olacak şekilde uygulanmalıdır.

Uygulama sadece onaylı ekipman kullanan kalifiye personel tarafından yapılmalıdır. Bu tür bir işlem ile hasat zamanı arasındaki minimum aralık, alıcı tarafından belirlenmelidir ve bitki koruyucu ürününün üreticisinin önerileriyle tutarlı olmalıdır. Avrupa Farmakopesi, Avrupa Direktifleri, Kodeks Alimentarius vb. bölgesel ve/veya ulusal düzenlemelerde yer alan maksimum kalıntı limitlerine uyulmalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.8. Toplama

Toplanan tıbbi bitkileri/bitkisel maddeleri belirleyip doğrulamak ve toplayıcıları denetlemek üzere kişiler görevlendirilmelidir. Toplama, mevcut bölgesel ve ulusal ve/veya ulusal tür koruma mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

Toplama yöntemleri, hasat edilen tıbbi bitkinin/bitkisel maddenin rejenerasyonu için optimum koşulları sağlayan büyüme ortamına zarar vermemelidir. Nesli tükenmekte olan türler listesindeki (CITES, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) tıbbi bitkiler/bitkisel maddeler ilgili yetkili makam izin vermedikçe toplanmamalıdır (EMA/HMPC, 2006).

3.9. Hasat

Tıbbi bitkiler/bitkisel maddeler, önerilen kullanım için mümkün olan en iyi kalitede olduklarında hasat edilmelidir. Hasarlı bitkiler veya bitki parçaları, ilgili olduğu durumlarda, belirli bir farmakope monografına göre hariç tutulmalı veya sınırlandırılmalıdır. Tıbbi bitkiler/bitkisel maddeler, ıslak toprak, çiy, yağmur veya olağanüstü yüksek hava neminden kaçınarak mümkün olan en iyi koşullarda hasat edilmelidir. Hasat ıslak koşullarda gerçekleşirse, artan nem seviyelerinin tıbbi bitki/bitkisel madde üzerindeki olası olumsuz etkilerine karşı önlem alınmalıdır.

Kesme cihazları veya biçerdöverler, toprak parçacıklarından kaynaklanan kirlenme minimuma indirilecek şekilde ayarlanmalıdır. Hasat edilen şifalı bitki/bitkisel madde toprakla doğrudan temas etmemelidir. Derhal toplanmalı ve kuru, temiz koşullarda taşınmalıdır. Hasat sırasında, hasat edilen tıbbi bitkiler/bitkisel maddeler ile zehirli yabani otların karışmamasına özen gösterilmelidir. Alınan tüm haşere kontrol önlemleri belgelenmelidir (EMA/HMPC, 2006).

3.10. Ambalajlama

Ürünü korumak ve haşere saldırısı riskini azaltmak için erken paketleme tavsiye edilir. Proses içi kontroller tarafından izlenen işlemeyi takiben ürün temiz, kuru, tercihen yeni çuvallar, torbalar veya kutular içinde paketlenmelidir. Etiket açık, kalıcı olarak sabitlenmiş ve toksik olmayan malzemeden yapılmış olmalıdır.

Bilgiler, bölgesel ve/veya ulusal etiketleme yönetmeliklerine uygun olmalıdır. Yeniden kullanılabilir ambalaj malzemeleri kullanımdan önce iyice temizlenmeli ve uygun şekilde kurutulmalıdır. Torbaların yeniden kullanılmasıyla kontaminasyon oluşmamalıdır. Ambalaj malzemeleri temiz, kuru, haşere içermeyen, çiftlik hayvanları ve evcil hayvanların erişemeyeceği bir yerde saklanmalıdır. Özellikle fiber torbalarda, ambalaj malzemelerinin kullanılmasıyla üründe herhangi bir kontaminasyon oluşmaması garanti edilmelidir (EMA/HMPC, 2006).

3.11. Depolama ve dağıtım

Paketlenmiş kurutulmuş tıbbi bitkiler/uçucu yağlar dahil bitkisel maddeler, kuru, iyi havalandırılmış, günlük sıcaklık dalgalanmalarının sınırlı olduğu ve iyi havalandırmanın sağlandığı bir binada saklanmalıdır. Taze ürünler 1°C ile 5°C arasında, donmuş ürünler ise 18°C’nin altında (veya uzun süreli depolama için -20°C’nin altında) saklanmalıdır.

Yığınsal taşıma durumunda, kuru koşulların sağlanması önemlidir. Ayrıca küf oluşumu veya fermantasyon riskini azaltmak için havalandırmalı konteynerlerin kullanılması tavsiye edilir. Bunun yerine, yeterince havalandırılmış taşıma araçlarının veya diğer havalandırılmış imkanlar da kullanılabilir. Uçucu yağ taşımacılığı ilgili mevzuatlara uygun olmalıdır. Ulaşımla ilgili bölgesel ve/veya ulusal mevzuatlara uyulmalıdır.

Haşere saldırısına karşı fümigasyon (buharla dezenfeksiyon) sadece gerekli olduğu durumlarda yapılmalı ve yalnızca lisanslı personel tarafından gerçekleştirilmelidir. Sadece kayıtlı kimyasallar kullanılmalıdır. Haşere saldırısına karşı herhangi bir fümigasyon, belgelerde bildirilmelidir.

Depoların fümigasyonu için sadece bölgesel ve/veya ulusal yönetmeliklerin izin verdiği maddeler kullanılmalıdır. Haşere kontrolü için donmuş depolama veya doymuş buhar kullanıldığında, işlemden sonra malzemenin nemi kontrol edilmelidir (EMA/HMPC, 2006).

4. BİTKİSEL DROGLARIN SATIŞ ÖNCESİ KALİTE KRİTERLERİ

Bitkisel ürünler, günümüzde tüm dünyada oldukça popüler hale gelmiştir. Kullanımlarının bu denli artması, güvenlik konusunu önemli hale getirmektedir. Bitkisel ürün kullanımına bağlı oluşan yan etkilerin büyük bir kısmı kullanılan bitkisel hammaddenin veya bitmiş ürünün kalitesiz olmasına bağlanmaktadır.

Bitkisel ürünlerin kalitelerinin oluşturulmasında görülen sorunlar bitkiye bağlı olan iç kaynaklı sorunlar ve bitkiye bağlı olmayan dış kaynaklı sorunlar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Kontaminasyon (toksik metaller, pestisit kalıntıları ve mikroorganizmalar), tağşiş ve bitkiyi yanlış tanımlama bitkisel ürünlerde görülen bitkiye bağlı olmayan dış kaynaklı sorunlar arasında yer alırken, bitkisel hammaddelerin karmaşık kimyasal yapıya sahip olmaları ve homojen bir yapıda görülmemeleri ise bitkiye bağlı olan iç kaynaklı sorunlar arasında yer almaktadır.

İyi Tarım ve Toplama Uygulamaları (GACP) ve İyi Üretim Uygulamalarının (GMP) titizlikle uygulanması ile oluşabilecek dış kaynaklı sorunların önüne geçilebilirken, analitik ve farmasötik yöntemler ile de iç kaynaklı sorunlar çözülebilir hale gelmiştir (Zhang ve ark., 2012).

4.1. Bitkiye bağlı iç kaynaklı kalite sorunları

Tıbbi bitkisel ürünlerin üretimi için olan başlangıç materyalleri bitkisel droglardır. Her bir bitkisel drog için kapsamlı spesifikasyonlar geliştirilmelidir. Tıbbi bitkisel ürünlerin aktif maddesi olarak uçucu yağ veya sabit yağının kullanıldığı durumda, eğer tasdik edilmemişse bitkisel drog için bir spesifikasyon gerekmektedir. Bu spesifikasyon en güncel bilimsel verilere dayanmalı ve Avrupa Farmakope monograflarıyla aynı doğrultuda oluşturulmalıdır.

Aşağıdaki testler ve kabul edilmiş kriterler bitkiye bağlı iç kaynaklı kalite sorunlarını meydana getirmektedir ve oluşturulacak spesifikasyon bunları belirtmelidir.

4.1.1. Tanımlama

Botanik kaynaklarının niteliksel ifadelendirilmesi; kullanılan bitki parçası ve bunların kullanım hali (küçültme, toz etme, kuru, taze). Ayrıca, bitkisel drogların hangi koşullar altında elde edildiği ve coğrafi kaynaklarının bilinmesi önemlidir.

4.1.2. Karakterler

Organoleptik özellikler hakkındaki niteliksel ifadeler olup, bunlar; karakteristik ve bitkisel drogların makroskopik ve mikroskopik botanik karakterleridir.

4.1.3. Teşhis

Teşhis testleri, optimal bir şekilde, mevcut olmasının muhtemel olduğu durumlarda, ilgili özellikler arasında ayrım yapabilmelidir. Teşhis testleri bitkisel droglar için özel olmalıdır ve genellikle aşağıdakilerden makroskobik karakterler, mikroskobik karakterler, kromotografik prosedürler, kimyasal reaksiyonlardan üç veya daha fazlasının birleşmesinden oluşur.

4.1.4. Testler

Yabancı madde

Kül miktarı tayini

Hidroklorik asit içinde kül miktarı (Bu test tüm bitkisel droglara uygulanamayıp, başvuru sahipleri tarafından istenmesi gerekir.)

Suda çözünürlük (Bu test tüm bitkisel droglara uygulanamayıp, başvuru sahipleri tarafından istenmesi gerekir.)

Ekstre edilebilir madde (Bu test tüm bitkisel droglara uygulanamayıp, başvuru sahipleri tarafından istenmesi gerekir.)

Partikül büyüklüğü (Bitkisel çaylar veya tıbbi bitkisel ürünlerinde kullanılması amaçlanan bazı bitkisel maddeler için partikül büyüklüğünün; çözünme derecesi, biyoyararlanım, ve/veya stabilitesi üzerinde oldukça önemli etkisi vardır. Bu gibi durumlarda, partikül büyüklüğü dağılımı için yapılan testler için uygun prosedürler kullanılmalı ve kabul edilmiş kriterler sağlanmalıdır. Ayrıca, partikül büyüklüğü katı dozaj formun parçalama zamanını etkileyebilmektedir.)

Su içeriği (Eğer bitkisel drog hidroskopik olarak biliniyorsa bu test önemlidir. Farmakopede olmayan bitkisel droglar için nem tutmanın etkisi, kabul kriterlerinde ispatlanmalıdır. Kurutma kaybı metodu yeterli olabilir).

4.1.5. Miktar tayini

Bilinen terapötik etkili bileşenlerden veya aktif belirleyicilerden oluşan bitkisel drogların içeriklerinin analizi için detaylı analitik prosedürler gerekmektedir. Eğer mümkünse, spesifik stabilite gösteren metotlar bitkisel drogun içeriğinin belirlenmesi için dahil edilmelidir. Nonspesifik analizlerin gerektiği durumlarda eğer gerekliyse destekleyici analitik prosedürlerin kullanılması mümkündür.

Bitkisel drogun bileşenlerinin, terapötik aktiviteden sorumlu olması halinde, analitik belirleyicilerin ve diğer ispat edilmiş belirleyicilerin bilinen analizleri gerekmektedir. Örneğin; belirleyici için Avrupa Farmakopesinde ilgili monograflardaki analizlere başvurmak en uygun yoldur.

4.2. Bitkiye bağlı olmayan dış kaynaklı kalite sorunları

Dış kaynaklı kalite sorunları temel olarak kontaminasyon, tağşiş ve yanlış tanımlama olarak gruplandırılmaktadır. Bu sorunların görüldüğü bitkisel ürünlerin kullanılmasıyla kullanıcılara ciddi zararlar verilebilmektedir (Zhang ve ark., 2012).

4.2.1. Kontaminasyon

Bitkisel drog ve ürünlerde görülen en yaygın kontaminantlar arasında; ağır metaller, pestisitler, mikroorganizmalar ve mikotoksinler yer almaktadır. Bu durum tüm dünyada oldukça yaygın olmakla beraber Asya’da özellikle de Çin ve Hindistan’da, bitkisel ürünlerin en büyük üreticilerinin ve tüketicilerinin yaygın olarak bulunduğu ülkelerde görülmektedirler.

4.2.2. Ağır Metaller

Ağır metaller; metalik özellik gösteren, göreceli olarak yüksek yoğunluğa sahip (yoğunluğu 5 g/cm3 ten daha yüksek), düşük derişimlerde bile toksik etki gösterebilen elementlerdir. Ağır metaller başta besinler olmak üzere su veya solunum yollarıyla vücuda alınarak “metal yükü” oluşumuna neden olmaktadırlar.

Metal yükü ile canlılarınbünyesinde yoğunlaşarak birçok kronik ve dejeneratif hastalığa neden olmaktadırlar (Anyanwu ve ark., 2018). Bitkisel drog ve ürünlerde en sık görülen 3 toksik metal cıva, arsenik ve kurşundur. Bunun yanı sıra kadmiyum ve bakır gibi toksik metaller de görülebilmektedir (Gasser ve ark., 2009).

Avrupa Farmakopesinde, bitkisel hammadde ve ürünlerde ağır metal analizi yapmak için gerekli olan yöntem yer almaktadır. Bu yöntem; kurşun, kadmiyum ve cıva gibi metallerin yanı sıra arsenik, bakır, demir, nikel ve çinkoyu da kapsamaktadır. Monograf arsenik (90 mg/kg), kurşun (5 mg/kg), kadmiyum (4 mg/kg) ve cıva (0,1 mg/kg) için belirli limit değerlerini içermektedir (European Pharmacopoeia, 2007). Aynı zamanda, belirli ağır metaller için farklı otoriteler tarafından da oluşturulmuş limit değerler bulunmaktadır. Aşağıda yer almakta olan tabloda bu ağır metallere ve limit değerlerine yer verilmiştir.

Kurşun, kadmiyum ve cıva metalleri için belirli otoriteler tarafından oluşturulmuş limit değerleri.

Referans Kurşun (mg/kg) Kadmiyum (mg/kg) Cıva (mg/kg) Schilcher and Peters (1990) 10 0.5 German Ministry of Health (1991) 5 0.2 0.1 Kabelitz (1998) 10 0.5 DSÖ (1999) 10 0.4 Ph. Eur. monograph Kelp (2007) 5 4 0.1 DSÖ (2007) 10 0.3 Regulation (EC) 396/2005 (2008) 0.020 Regulation (EC) 1881/2006 (2008) 3.0 1.0 0.10

4.2.3. Pestisitler

Pestisitler, böcekler, kemirgenler, mantarlar veya istenmeyen bitkiler (yabani otlar) dahil olmak üzere zararlıları öldürmek için kullanılan kimyasal bileşiklerdir (DSÖ, 2020). Ürünün güvenliğini garanti altına almak amacıyla, tıbbi amaçlı veya gıda olarak tüketilen bitkilerde pestisit kalıntılarına ilişkin limitler farklı yasal çerçeveler içerisinde belirlenmiştir. GACP’ye göre analitik testler gereklidir (EMA/HMPC, 2006). Üreticiler başvururken sunulan dosyada bu testlerin özelliklerini belgelemek zorundadır.

Bitkisel veya homeopatik tıbbi ürünlerin üretimi için kullanılan bitkisel hammaddelerde pestisitlerin potansiyel oluşumu hakkında bilgi, ayrıca ürünün bireysel risk değerlendirmesinde test kapsamını tanımlamak için önemli bir ön koşuldur. Pestisitler ve onların metabolitleri/ bozunma ürünleri bitkisel ürünler için önemli bir kontaminasyon kaynağıdır, bu sebeple de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve diğer kuruluşların, bitkisel materyallerdeki pestisit kalıntılarını sınırlandırmak için belirlemiş oldukları belirli limit değerler bulunmaktadır.

Avrupa Birliği tarafından oluşturulan yönetmelik ile birlikte, bitkisel ürünlerde pestisitlerin kullanımına ve pestisit kalıntıları bulunmasına ilişkin kuralları tanımlayan kapsamlı yasal bir çerçeve oluşturulmuştur. “Maksimum kalıntı seviyeleri (MRL-Maximum Residue Level)” olarak adlandırılan limit değerler, 378 gıda ürünü/gıda grubunu kapsayan 1.300’den fazla pestisit için belirlenmiştir. MRL mevzuatında açıkça belirtilmeyen pestisitlerin ise yaklaşık 690’ında varsayılan MRL değeri 0,01 mg/kg’dır. 396/2005 sayılı tüzük, üye devletlere, piyasaya arz edilen gıdaların yasal sınırlara uygun olmasını sağlamak amacıyla kontroller yapma yükümlülüğü getirmiştir (EFSA, 2021).

Organoklorlu pestisitler (OCP’ler), benzen heksaklorürler (BHC), dikloro-difenil-trikloroetan (DDT) ve pentakloronitrobenzen (PCNB) en yaygın görülen bitkisel pestisitler arasındadır. Organoklorlu pestisitler (OCP’ler), sağlık üzerindeki olumsuz etkileri dolayısıyla birçok ülkede 30 yıldan beri yasaklanmış haldedir ancak günümüzde maalesef, OCP’ler tarafından kirlenen toprak hala çevreyi olumsuz yönde etkilemektedir. Çünkü, bu bileşikler yavaş bozunduklarından, çevrede (toprakta) kalıp besin zincirinde birikebilmektedirler.

Organofosfor ve karbamat bileşikleri gibi diğer pestisitler ise daha hızlı bozunduklarından bitkisel ilaçlarda daha az oranda görülmektedirler. Pestisitlerin yüksek dozlarda veya hasat zamanına yakın dönemde kullanılmaları da kontaminasyon oluşumuna sebebiyet vermektedir. Bunun yanı sıra bitkinin depolanması sırasında pestisitlerin kullanılması da kontaminasyon oluşumuna yol açan diğer durumlardandır.

4.2.4. Mikroorganizmalar ve Mikotoksinler

Mikroorganizmalarla oluşan kontaminasyon bitkisel ürünlerde görülen yaygın bir sorundur. Yapılan araştırmalarla bitkisel materyaller üzerinde en çok Enterobacter, Enterococcus, Shigella ve Streptococcus cinslerine ait patojenik organizmaların ürediği gösterilmiştir (de Sousa Lima ve ark., 2020). Aşağıda yer almakta olan tabloda, farklı otoritelere göre çeşitli mikroorganizmalar ve onların bitkisel hammadde ve bitkisel ürünlerde bulunabilecekleri limit değerlere yer verilmiştir.

Bitkisel ürünler için önerilen mikrobiyal limitler (CFU/g cinsinden değerler).

Amerikan Farmakopesi Avrupa Farmakopesi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Kurutulmuş veya Kuru toz ekstreleri, sıvı ekstreleri, tentürleri ve İnfüzyon ve dekoksiyon Kurutulmuş veya Bitkisel tıbbi ürün Bitkisel ham maddeler Ön işleme tabi tutulmuş (örn. kaynatma ile Dahilen kullanılacak bitkisel ürünler Aerobik bakteriler 105 104 102 107 105 * 107 105 Küf ve mantar 103 102 101 105 104 105 104 103 Enterobacter ve diğer gram negatif bakteriler 103 * * * 103 * 104 103 E.coli Bulunmamalı 103 Bulunmamal ı 104 102 101 Salmonella Bulunmamalı * Bulunmamal ı * Bulunmamalı

Bitkisel hammaddelerde en yaygın olarak görülen mikotoksinler arasında ise fusarial toksinler, aflatoksinler, okratoksin, sitreoviridin ve penisilik asit bulunmaktadır. Bunlar arasında da en yaygını ve nispeten daha zehirli olanı ise aflatoksinlerdir. Brezilya pazarında bulunan tıbbi bitki droglarının ve bitkisel ürünlerin araştırıldığı bir çalışmada incelenen örneklerin %50’sinden fazlasının Amerikan Farmakopesi tarafından belirlenen mikrobiyal sayım sınırlarını aştığını göstermiştir.

Aynı zamanda yapılan diğer bilimsel araştırmalarla da Hindistan, Güney Afrika, Malezya, Endonezya ve Çin’den gelen bitkisel ham maddelerin bileşiminde mantar ve mikotoksinler yoluyla oluşmuş kontaminasyon tespit edilmiştir. Avrupa Farmakopesi limit olarak droglarda aflotoksin B1’in maksimum miktarını 2μg/kg; aflotoksin B1, B2, G1 ve G2’nin toplam miktarını ise maksimum 4 μg/kg olarak belirlemiştir (EU Commission, 2010).

Okratoksin limitleri farklı ülke otoritelerinde kullanılan droglara göre farklı olarak belirlenmiştir. Örneğin, küçük Hindistan cevizi, zencefil, zerdeçal, karabiber, meyan kökü ve ekstreleri için 15 μg/kg ile 80 μg/kg arasında değişmektedir. Bu limitler için ülkelerin kendi standartlarına bakılması gerekmektedir (Zhang ve ark., 2018).

Bitkisel ilaçların mikrobiyal kontaminasyonu, üretim ve pazarlamanın herhangi bir aşamasında meydana gelebilmektedir. Depolama ve işleme koşulları, nihai bitkisel ürünün kalitesini önemli ölçüde belirler. Bu sorunlar özellikle de tropikal ve subtropikal bölgelerde daha yaygındır, çünkü yüksek sıcaklık ve yüksek nem miktarı mantar büyümesine ve toksin üretimine daha elverişli bir ortam oluşmasına yol açmaktadır.

4.2.5. Pirolizidin Alkaloitleri

Pirolizidin alkaloidleri (PA), doğal olarak bitkiler tarafından otçullara karşı bir savunma mekanizması olarak üretilen ve temel olarak pirolizidin kimyasal yapısında olan alkaloidlerdir. 6.000’den fazla bitkide 660’tan fazla PA tanımlanmıştır ve bunların yaklaşık yarısı hepatotoksisite göstermektedir.

Pirolizidin alkaloitleri karaciğerde belli bir doz değeri aşıldığında ciddi hasarlara neden olabilen, karsinojenik (kanser yapıcı) ve genotoksik (genetik malzemede hasar oluşturucu) etkilere sahip kimyasal maddelerdir. Pirolizidin alkaloitlerini içeren bitkiler besin olarak tüketilen bitkilerle aynı ortamda bulunabildikleri için gıda maddesi olarak tüketilecek bitkilerin dikkatle toplanması ya da hasat edilmesi önemlidir.

İnsanlar için doğrudan risk oluşturan gıdalar ise bitki çayları, bazı baharatlar, bal ve polen gibi çiçekli bitkilerden elde edilen arıcılık ürünleridir. Tüm farklı gıda ürünlerinde aynı anda yüksek kontaminasyon seviyelerinin varlığı göz önüne alındığında akut maruziyet günde 1 ila 300 ng/kg vücut ağırlığı arasında ve daha genç yaş sınıflarındaki (bebeklerergenler) ortalama tüketiciler için günde 6 ila 170 ng/kg vücut ağırlığı arasında değişmektedir. Gıda takviyelerinin tüketimiyle ilgili PA’lara akut veya kısa süreli maruz kalmanın, takviye türüne bağlı olarak önemli ölçüde değişiklik gösterdiği tahmin edilmektedir.

İnfüzyonu takiben tüketilecek olan PA üreten bitki özlerinin tüketimi, günde 890 ng/kg vücut ağırlığına kadar yüksek maruziyet seviyelerine yol açmıştır. PA üreten bitkilere dayalı bir tablet/kapsülün yutulması, günde yaklaşık 12 veya 26 mcg/kg vücut ağırlığı akut/kısa süreli maruziyet seviyeleri tahminlerine karşılık gelmektedir. Polen bazlı takviyelerin tüketimi yoluyla akut/kısa süreli maruziyet, günde 3-44 ng/kg vücut ağırlığı aralığında çok daha düşük maruziyet tahminleri göstermiştir (EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain, 2017).

HMPC’nin tavsiyelerine uygun olarak, bitmiş bitkisel ürünün maksimum günlük kullanım dozu 1.0 μg’dan fazla PA içermemelidir. Bu nedenle üretici, hesaplama için ürünün pozolojisini ve ayrıca bitkisel ekstrelerde drog/ekstre oranını dikkate alarak bitkisel ürünün maksimum PA içeriğini belirtmek zorundadır (EMA/HMPC, 2021).

4.2.6. Tropan Alkaloitleri

Tropan alkaloidleri (TA), Brassicaceae, Convolvulaceae, Moraceae ve Solanaceae cinslerine ait çok sayıda bitki tarafından üretilen sekonder bitki metabolitleridir. Bu türlerin bitki parçaları veya tohumları zehirlidir ve bitkilerin bulunduğu tarlada büyürlerse hasat sırasında bulaş olabilir, bunun sonucunda istenmeden gıdalara ve hayvan yemlerine girebilirler (EU Commission, 2021).

Şimdiye kadar çok sayıda bitkide 200’den fazla farklı tropan alkaloidi tanımlanmış olmasına rağmen, bunların toksikolojisine ilişkin ilgili veriler sınırlıdır. (-)-Hiyosiyamin ve (+)-hiyosiyamin’in rasematına atropin denir, (-)-hiyosiyamin ve (-)-skopolamin en çok çalışılan tropan alkaloidleri arasındadır ve enantiyomerlerinden farklı olarak, bu iki bileşik doğal olarak oluşur. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (European Food Safety Authority – EFSA), 2013 yılında (-)-hiyosiyamin ve (-)- skopolamin toplamı için 0,016 μg/kg vücut ağırlığı olacak şekilde maksimum akut referans dozu (grup ARfD) belirlemiştir (EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain, 2013). Daha sonra, Official Journal of the European Union 2021 yılının ağustos ayında “Belirli gıda maddelerindeki maksimum tropan alkaloid seviyelerine ilişkin 1881/2006 Sayılı Yönetmelik (EC)” ile bu konuda limitler belirlemiştir (EU Commission, 2021). Limitler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Belirli gıda maddelerindeki maksimum tropan alkaloid seviyeleri

Gıda maddeleri Maksimum    tropan    alkaloidi    seviyesi (μg/kg) Bebekler  ve  küçük  çocuklar  için  işlenmiş darı,   sorgum,   karabuğday,   mısır   veya türevlerini   içeren   tahıl   bazlı   gıdalar   ve bebek mamaları 1,0 Atropin ve 1,0 skopolamin İşlenmemiş darı ve sorgum Toplam 5,0 atropin ve skopolamin Aşağıdakiler hariç işlenmemiş mısır; -Islak   öğütme   ile   işlenmesi   amaçlanan işlenmemiş mısır -Patlatmak için işlenmemiş mısır Toplam 15,0 atropin ve skopolamin İşlenmemiş karabuğday Toplam 10,0 atropin ve skopolamin -Patlatmalık mısır -Darı, sorgum ve mısırın nihai tüketici için piyasaya arzı -Darı,    sorgum    ve    mısırın    öğütülmüş ürünleri Toplam 5,0 atropin ve skopolamin -Nihai    tüketici    için    piyasaya    sürülen karabuğday -Karabuğdayın öğütülmüş ürünleri Toplam 10,0 atropin ve skopolamin Anason tohumlarının kuru üründen bitkisel infüzyonları  hariç,  kuru  üründen  bitkisel infüzyonlar Toplam 25,0 atropin ve skopolamin Anason tohumlarının kuru üründen bitkisel infüzyonlar Toplam 50,0 atropin ve skopolamin Sıvı üründen bitkisel infüzyonlar Toplam 0,20 atropin ve skopolamin

  4.3. Dış Kaynaklı Kalite Sorunlarının Çözümüne Yönelik Yaklaşımlar

Dış kaynaklı kalite sorunları üç yönlü açıdan ele alınabilir. Bunlar bitkisel hammaddenin yetiştirilmesi, bitkisel ürünün imalatı ve dağıtımı aşamalarıdır. İyi Tarım ve Toplama Uygulamalarının (GACP) titiz bir şekilde uygulanması, bitkisel hammaddelerin kalitesini artırmaya yönelik çok önemli bir adımdır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2003 yılında tıbbi bitkiler için İyi Tarım ve Toplama Uygulamaları (GACP) hakkında kılavuzlar yayınlamıştır, bunun yanı sıra Avrupa Birliği, Çin ve Japonya gibi diğer ülkeler de bölgesel ve ulusal GACP kılavuzları geliştirmiştir. Bitkisel hammaddelerin işlenmesi ve bitkisel ürünlerin üretimi, İyi Üretim Uygulamalarına (GMP) uygun olmalıdır. Son aşama olarak da bitkisel ilaçların pazarlanması İyi Depolama Uygulamalarına (GSP) uygun olmalıdır.

Çin’de, 2004 yılından 2009 yılına kadar 63 ulusal GACP üssü (GACP’ye uygun olarak bitkisel hammaddelerin yetiştirildiği özel alanlar) sertifikalandırılmıştır. Ayrıca yaklaşık 11.000 km2’lik ekim alanına sahip 430 yerel GACP üssü bulunmaktadır. GACP’nin uygulanmasının ardından Çin’de yetiştirilen bitkisel ham maddelerin kalitesinin arttığı gözlemlenmiştir.

Bitkisel hammadde yetiştirilmesinde GACP yönergeleri uygulamalarına uyulması yasal olarak zorunlu hale getirilmelidir. Bu anlamda bitkisel ürün üretimi yapan şirketler kilit konumundadır. Ulusal yönetmeliklerin gerekliliklerine göre üretim yaparak, ürünlerinin kalitesini garanti etmelidirler (Zhang ve ark., 2012).

5. SONUÇ

Bitkisel droglar dünya genelinde, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hem ham haliyle hem de farklı hammaddelere dönüştürülerek gıda takviye ürünlerinde, kozmetikte, veterinerlikte, ilaç endüstrisinde kullanılmaktadır. Bu sebeple bitkisel droglar küresel pazarda önemli bir ekonomi oluşturmaktadır. Tıbbi bitkilerin ve bitkisel ürünlerin güvenlik, kalite ve etkinliğinin güvencesi, ele alınması gereken önemli bir konudur. Ülkelerin ilgili otoriteleri ve endüstriler arasındaki işbirliği ile bitkisel endüstrinin bu konuda büyük adımlar atabileceği açıktır.

Bununla birlikte, bitkisel drogların kullanımının doğru anlaşılması için güvenlilik ve etkililiğe ilişkin yöntemlerin ve kalite kontrol verilerinin standardizasyonu gereklidir. Bu nedenle, kalitelerini değerlendirmek için uluslararası kabul görmüş kılavuzlar oluşturmak esastır.

Üreticilerin, yüksek kaliteye sahip bitkisel hammadde ve bitkisel ürün geliştirebilmeleri için yüzleşmeleri gereken bir takım zorluklar bulunmaktadır. Ancak, GACP’nin titizlikle uygulanması ile kontaminasyon, tağşiş ve diğer sorunların riski en aza indirilebilmektedir. Modern analitik yöntemlerin uygulanması ile de kontrol edilebilir kaliteye sahip standart bitkisel ürünler üretilebilmektedir.

Ülkemizde öncelikle birçok firma tarafından dünya standartlarında ve en üst kalitede tıbbi ve aromatik bitki üretimi, sonrasında da gıda, kozmetik ve ilaç sanayinin kullandığı standardize bitkisel hammaddeler (ekstre, uçucu yağ, sabit yağ, vb) üretilmesi gerekmektedir. Çünkü kaliteli ve standardize hammadde bu işin olmazsa olmazıdır. Bitkisel hammaddeleri kullanan sektörlerce bitmiş ürün olarak fonksiyonel gıda, gıda takviyesi, bitkisel çay, bitkisel kozmetik ve bitkisel ilaçlar üretilerek hem Türkiye pazarında hem de dünya pazarlarında hak ettiğimiz noktaya sanayi, üniversite ve kamu kurumları işbirliği ile bir an önce varılmalıdır.

FİTOTERAPİ & YAN ETKİ & ÇOCUK 🌼Fitoterapi yani bitkilerle tedavi çocuklar ve erişkinlerde önemli ve tamamlayıcı tedavi yöntemlerinin arasında yer almaktadır. 📌Tabi bu tedavileri uygulayanların ve önerenlerin bu konuda tecrübeli ve yeterli bilgiye sahip olması da elzemdir. 👼🏻Söz konusu çocuklar olduğunda bitkisel ürünler ve ilaçları kullanırken ayrıca dikkatli olmak gerekmektedir çünkü; 📌Çocukların kiloları erişkinlere göre daha azdır. 📌Yağ dokusu ve kas dokusunun relatif kitlesi erişkinlerden daha azdır. 📌Total vucüt sıvıları erişkinlerden fazladır. 📌Dışarıdan aldığı ilaç dahil bir çok kimyasal madde ve bitkisel ajanın plazma proteinlerine bağlanma oranları total protein konsantrasyonunun yetişkinlere göre az olması nedeniyle düşüktür.Bu yüzden bu bitkisel ilaçların kan düzeyleri daha yüksek olacabileceğinden karaciğer toksisitesi yaratabilmektedir. 📌Karaciğerin detoksifikasyon mekanizması erişkinlerden daha farklıdır.Bir ajanı daha hızlı detoksifiye ederken başka bir ajanı erişkinlerden daha yavaş detoksifiye edebilir. 📌Böbreklerden atılım değişiklik gösterebilir. 👼🏻 Çocuklar yukarıda saydığım bir çok maddeden dolayı erişkinlerden daha farklı bir duruma sahiptir.Hal böyle olunca farmakolojik(ilaç) ve bitkisel ajanlar (drog, standartize extrakt, çay, yağ, tentür vb) çocuklara verilirken iki kez düşünülmelidir. ❗️2019 yılında yayınlanmış bir vaka raporundan örnek vermek istiyorum; 29 aylık bir çocuğa yaklaşık 5 ay boyunca kahvaltıda ve atıştırmalık olarak günde 2-3 bardak yeşil çay aile tarafından verilmiştir. ❗️Çocuğun yapılan tahlillerinde karaciğer enzimlerinin ciddi anlamda yükseldiği ve usg de hepatit lehine bulgular dışında yapılan tüm tetkiklerinde karaciğer lehine anlamlı birşey bulunamamıştır.Hastanın çay içiminin kesilmesinin 4. gününden itibaren karaciğer enzimleri düşmeye başlamış ve daha sonradında hasta taburcu edilmiştir.Hastanın karaciğer enzimlerinin yüksekliği yeşil çaya bağlanmıştır(Başka vaka raporlarında da hepatotoksik etkisi gösterilmiştir). ✅Kısacası çocuklarda kullandığınız;sürekli tükettiğiniz basit bir çay dahi olsa verirken uzun süreli kullanıma dikkatli etmeliyiz, dozajı kendimiz ayarlamamalıyız ve bir uzmana danışmalıyız. https://www.instagram.com/p/B7RK_TmANJi/?igshid=12ybm3k1jdnyc

Homeopati nedir? Homeopati sağlığa kavuşturma sistemi olup, benzeri benzer ile tedavi etme temeline dayanır. Homeopati kelimesi ‘homoion’ benzeri ve ‘pathos’ acı çekme kelimelerinden türetilmiştir. Homeopati tariate ilk defa doktor, kimyager ve eczacı olan Dr. Samuel Hahnemann tarafından kurulmuş ve geliştirilmiştir. Dr. S. Hahnemann (1755-1843) yıllar süren araştırmalrı ve gözlemleri sonucu şu görüşe varmışdı. ''Sağlıklı bir insan üzerinde bir doğal drogu mümkün olan en yüksek dozda alması, ve bunun sebep olabileceği hastalık belirtileri ile alınan maddenin karekteristik özelikleri aynıdır. Hahnemann 50 yıl süreyle yüzlerce deneyi araştırm yapmış ve bir çoğunuda kendi üzerinde denemiştir. Hahnemann bitki-, hayvan-, ve mineral drogları kulanılmıştır. Bunları D1-D30 dozajları arasında dilusyon ve globulilerini yapmışlardır. Bu gün 2000’den fazla bitki-, hayvan-, ve mineral doglarından homeopatik ilaçlar eldeedilmiştir. Benzeri benzeri ile tedavietme: Buna örnek olarak kahveyi verebiliriz. Kahve kalp çarpıntısı ve uykusuzluğa sebep olur. Bu nedenle kalp çarpıntısı ve uykusuzluğa sebep olan hastalık kahvenin yüksek sıvılaştırılmış formu ile tedaviedilebilir. Aynı şekilde yemek yapmak için soğan doğrarken kişinin gözleri yaşarır ve burnu akar. Buna benzer rahasızlığı olana soğantentürü verilirse hasta iyi olur. Hahnemann 1790 yıllında kına kına kabuğundan eldeettiği tentürle kendi üzerinde tedavi denemeleri yapmıştır. O zamanlar kına-kına sıtmaya karşı kuanılmıştır. Hahnemann kendi üzerinde yaptığı deneylerde kına-kına tentürü aynı sıtmada olduğu gibi rahatsızlıklara sebep olduğu tesbitedilmiştir. Anamnez (hastanın tıbbi hikayesi): Homeopat (homeopati uzmanı) hastası ile çok geniş çaplı bir anamnez uygular ve böylece hastası hakında bir fotograf ortaya çıkar. Homeopğat’ın sbraca sorularla hastanın yemek yeme sevgileri, psikolojik durumu, çevresi ile münasebetleri, korkuları veuyku durumu hakında bilgi edinilir. Böylece durumu öğrenilir ve uygun homeopatik tentürle tedavi edilir. Bu tür anamnez normal olarak 1-2 saat sürebilir. Uygun seçim (repertorisieren): Uygun olan tentürü seçmek oldukca zor bir işlemdir. Her bitki droğunun tentürü kendine has karektere sahiptir. Hastanın hastalık belitilerine bakılır ve drogun karekteristik özeliklerine bakılır ve uygun olan tentür seçilir. Sadece uygun olan olan tentürü seçmekte yetmez aynı zamanda uygun olan inceltmeyide (sulandırma, kuvvetlendirme) iyi bilmek gerkir. Sıvılaştırmak (İnceltmek, sulandırmak, kuvvetlendirmek): Homeopatik ilaç hastanın durumunu (semptom) hafif yükselmektedir, böylece bağışıklık sistemi harekete geçirmek için drogu mutlaka inceltmek (sulandırmak, sıvılştırmak, kuvvetlendirmek) gerekir, aksi halde istenen etkiyi elde etmek mümkün değildir. Ayrıca bir çok doğal drog zehirli olup inceltmeden alınırsa o zaman zehirlenmelere neden olabilir. Hahemann yaptığı araştırmalarda bir drogu ne kadar inceltirse o kadar etkisinin artığını tesbitetmiştir. Buna dinamikleşmede denir. İnceltme damlamalarda alkolle ve haplarda süt şekeri ile olur. Önce anadrog (anamadde) eldeedilir ve bu alkol veya süt şekeri ile inceltilir. Örneğin arı zehiri önce eldeedilir ve bundan bir kısım 9 kısım alkolle karıştırılarak, iyice çalkalanır ve homeopatide D1 adı ile anılan tentür eldeedilr. Bu tentürden bir kısım tekrar 9 kısım alkolle karıştırılır ve iyice çalkalandıktan sonra D2 tentürü eldeedilir. D2’den bir kısım 9 kısım alkolle karıştırılarak,iyice çalkalanır ve sonra D3 tentürü eldeedilir. Bu işlem D30’a kadar tekrarlanabilir. D1=1/10, D2=1/100, D3=1/1000’e eşittir. Buradaki çalkalama işlemi çok önemlidir, çünkü moleküllerin alkol içinde aynı oranda dagılması gerekir. Tenetür üreten firmalarda çok özel çalkalama aletleri mevcuttur ve çalkalama işlemi 2-3 hafta sürer. Örneğin: 1 gr. Boğankötü (Kaplanboğan) rendelendikten sonra bir şişeye konur ve üzerine 9 ml % 38-70 lik etanol (Alkohol) ilaveedilir ve güneş görmeyen bir yerde muhafaza edilir. Şişedeki nesne iki günde bir çalkalanılır ve 4-6 hafta sonra süzülerek homeopatide Aconitum D1" isimi ile anılan tentür eldeedilir. Bu çok zehirli olup asla kulanılmaz. Bundan 1 ml alınarak 9 ml etanolla karıştırılır ve çalkalanır (çalkalanma işi firmalarda özel çalkalayıcı aletlerele yapılır, böylece moleküller eşit oranda tam olarak yayılır.) Bu tentüre homeopati'de Aconitum D2 denir ve bundan 1 ml alınarak 9 ml etanolla karıştırılarak çalkalanılırsa D3 dozajlı tentür eldeedilir. Aconitumum D4'den aşağıdaki tentürlerin kulanılması mazurludur. Posyonlar: Hastanın anamnezini yapılıp ona uygun tentürün bulunması çok çok zor olduğundan bazı ilaç firmaları, bazı rahatsızlıklara karşı en çok kulanılan ve etili olan drogların tentürlerinden kompleks ilaçlar hazırlamışlardır. Bu kompleks ilaçlara posyonda denir. İlaçın seçimi: Hastanın durumu hastalığın kronik veya akut oluşuna göre farklı tentür (dilusyon, sulamdırma) veya globuli (küreçik şekilde haplar) verilir. Tentürün sulandırılarak (alkolle incelterek dilusyon) eldeedilen yüksek dilusyon damlası veya süt şekeri ile eldeedilen çeşitli oranlardaki globuli hastaya verilir. Homeopatik dilusyon veya globulilerin eteryağı, çay, kahve veya meyvesuyu ile alınmamalıdır. Homeopatik ilaçların saf suyla alınması gerekir. İlk kötüleşme: Dilusyon (damlama) veya globulinin (hap) alınmasından sonra hastanın genel durumunda geçici olarak kısa süreli bir kötüleşme olursa, bu korkulacak bir durum değildir. Hastanın geçiçi kötüleşmesi immün sisteminin vücuttaki rahatsızlık veren etkenlere (mikroplar..) karşı mücadele etkinliğini gösteren bir etkendir. İyileşme süreci: Homeopatide iyileşme diyince bütün vücudun iyileşmesi kastedilir, ortodoks tıpta hastalıklı organa lokal tedavi uygulanırken, burda sadece lokal değil bütün vücudun iyileşmesi amaclanır. Bu nedenle iyileşme diyince tam sağlığa kavuşma anlaşılır. Alternatif Tıp ve Alternatif Tedavi, bitkisel ürünler, sifamarket

ÇENTİYAN Çok Yıllık | 0,5-1,5m | 6-9 Aylar | Ca,Ho,Na | Kökleri | ▼ Çentiyan, Enzian, Gentiana lutea  Çentiyan Syn: Swertia lutea Sarı Çentiyan Asterias lutea Güşad otu  Familyası: Çentiyangillerden, Enziangewâchse, Gentianaceae Drugları: Çentiyan kökü;Gentianae radix Çentiyan kökü çay, natürel ilaç, tentür ve ekstre yapımında kullanıl¬mak-tadır ve korumaya alındığından toplanması yasaktır. Giriş: Çentiya’nın bilinen 200 türü mevcut olup bunlardan Sarı Çentiyan şifa maksadı ile en çok ve en yaygın olarak kullanılan türdür. Bu nedenle burada sadece Çentiya’na yer vereceğiz. Çentiya’nın M.Ö (180-167) İlya Kralı Gentius tarafından kullanıldığı ve bu nedenle bu bitkinin Gentiana ismi ile anıldığı ve sonrada Plinius ve Dioskorides tarafından kullanıldığı bilinmektedir. İlk defa geniş çaplı araştırma ve tedavi deneyini Hahne-mann 1795’de gerçekleştirmiş ve onu diğer araştırmacılar takip etmiştir. Avrupa’nın Alpler, Prirenler ve Karpatlar gibi yüksek dağları ve çevresinde yetiştirmekte olup Türkiye’nin de Marmara ve Ege bölgesinin yüksek dağlarında (Bursa Uludağ ve Ödemiş Boz dağ) yetişmektedir. Bu bitkinin yok olma tehlikesi nedeni ile Avrupa’da korunmaya alınmış olup köklerinin sökülmesi yasaktır. Bitki uzman olmayanların bitki kökünü sökerek toplamaları çok zehirli ve tehlikeli olan Çöpleme kökü ile karış-tırılacağından yanlışlıkla toplanan kökler ölümlere sebep olabilir. Çünkü iki bitki birbirine çok benzer. Botanik: Çentiyan 50-150 cm boyunda gövdesi tüysüz, düz, yuvarlak, içi boş, sarımsı açık yeşil renkte, boyu 150 cm i bulabilir. Hatta nadiren 200 cm’de olduğu görülür. Yaprakları eliptik şekilde bir külah gibi yanları kalkık, mavimsi yeşil renkte, baştan uca doğru 5-7 adet yay şeklinde damarları uzanır, karşılıklı, bir sonraki ile çapraz, alt yaprakları 25-35 cm uzunluğunda 15-20 cm eninde olup üst yaprakları yanlara doğru çıktıkça küçülür. Çiçekleri yapraklarının külah şeklinde olması nedeniyle geriden içine sarı çiçekler doldurulmuş sepetleri andırır. Çiçek sepetinde 8-20 adet çiçek bulunur ve her çiçek kısa saplı, taç yaprakları altın sarısı renkli beş adet ve kama şeklindedir ve de döllenme tozlukları da aynı şekilde altın sarısı renktedir. Çiçekleri döllendikten sonra kapsüle dönü¬şür ve her kapsül takriben 100 tohum içerir. kökleri; ana ve yan kökler¬den oluşur, dış kabuğu grimsi esmer veya kırmızımsı esmer renkte bazen 100 cm uzunluğunda olabilir.  Yetiştirilmesi: Korunmaya alındığından Avrupa ülkelerinde toplanması yasaktır. Bu nedenle Çentiyan’dan drog elde eden firmalar kendi çiftlikle-rinde kültür bitkisi olarak yetiştirmektedirler. Yetiştirmek için sonba¬harda tohumları saksı, kasa, çamlık veya seralara ekilir ve Mayıs ortalarında tarla veya bahçelere 40x50 cm aralıklarla dikilir.  Hasat zamanı: Sonbaharda sökülerek çıkarılan kökleri yıkanır, kesilir, kurutulur, şayet tentürü yapılacaksa taze olarak işlenir.  Birleşimi: Çentiyan kökünün birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;  a) Secoiridoidglikozitler (Acı maddeler) %2-3,5 oranında olup bununda %90’ını Gentiopicrosid ve az miktarda (%0,03-0,1) Amarogentin içerir. Gentiopicrosidin (Gentiopikrin) acılık değeri 12.000 iken Ama-rogentinin acılık değeri 58.000.0000 olup bitki birleşimlerindeki en az maddedir.  b) Xanthon türevleri (Ksantonlar); Gentisin, İzogentisin, Metilgentisin ve Gentisein en önemlileridir.  c) Karbonhidrat türevleri; %30-55 arasında olup Sakarozlar, Genti-anozlar ve Gentiobiozları sayabiliriz.  d) Ayrıca az miktarda Taninler ve Eterik yağlar içerir.  Araştırmalar: Hayvanlar üzerinde bir düzine araştırmada Çentiyan ekstresi, tentürü veya kökünün bütün sindirim organlarındaki salgıları arttırıcı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.  1) GLATYZEL ve HACKENBERG 1967’de Çentiyan ekstresi ile yaptıkları araştırmalarda mide asidi safrayı arttırdığını tespit etmişlerdir. (O.Leeser II.486)  2) UEKİ ve ekibi 1961’de Çentiyan kök ekstresi ile yaptığı araştır¬malarda Urlara karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. (LBH.II.486)  3) BUCHNER Çentiyan kökü ile iki kişi üzerinde tedavi denemesi yapmış ve bu tedavi denemesi sonunda sindirim bozukluklarından; hazım-sızlık, kokuşma, ekşime, tahriş, bulantı, mide çevresindeki sıkışma, basınç iştahsızlık ve baş ağrısına karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. WATZKE’de 2 denek üzerinde tedavi denemesi yapmış o da aynı neticeleri elde etmiştir. (LBH.II.486)  4) Zimmermann ve ekibi 1988’de 23-51 yaşları arasındaki 8 hasta üzerinde Çentiyan tentürü ile 8 gün süren tedavi denemesi yapmış-lardır. Başka bir gruba ise Kınakına tentürü verilmiştir. Bu karşılaş-tırmalı tedavi sonunda Kınakına’nın ateş düşürücü özelliğinin büyük olduğu ve Çentiyan tentürünün de buna yaın sayılabileceği tespit edilmiştir. (H.H.B. VI.238)  5) İltihaplı mide bağırsak rahatsızlıkları (gastrit ve enterit)olan 19 hasta üzerinde Çentiyan tentürü ile tedavi denemesi yapılmıştır ve bunlardan 16’sında iyileşme görülürken 3’ünde kötüleşme görülmüştür. (H.H.B. V.238) Tesir şekli: İştah açıcı, sindirim kolaylaştırıcı, safra ve mide asidini art¬tı-rıcı, immün sistemini arttırıcı (bağışıklık sistemini), zindelik verici, da-marları büzücü ve mikropları öldürücü özelliklere sahiptir.  Kullanılması:  a) Araştırmalara göre Çentiyan kökü tentürü ekstresi veya natürel ilacı başta sindirim zafiyeti, mide bağırsak iltihaplanmasına (gastrit ve enterit) karşı ve mide asidi ve safrayı arttırıcı olarak kullanılır.  b) Komisyon E’nin 30/11/1985 tarih ve 223 nolu ve de 13/03/1990 tarih ve 50 nolu Monografi bildirisine göre başta sindirim rahatsızlıklarından; iştahsızlık, tıkanma ve şişkinliğe karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir.  c) Homeopati’ye göre başta sindirim rahatsızlıklarından; kokuşma, şiş-kinlik, hazımsızlık, bulantı ve iştahsızlık gibi rahatsızlıklara karşı kul-lanılır.  d) Halk arasında; Mide-bağırsak üşütmesi ve zafiyeti, karaciğer fonk-siyon yetersizliği, mide easidi yetersizliği (hipoasiditat), şişkinlik, ha-zımsızlık, kramplı kabızlık, halsizlik ve dermansızlığa karşı kul¬lanılır.  Çayı: Çentiyan kökünü hem haşlama (Infus hem de kaynatma (dekokt) şeklinde hazırlanması mümkündür.  a) 1 kahve kaşığı Çentiyan kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml kaynar su doldurduktan sonra 5-10 dk demlenmesi beklenir ve sonra süzülerek içilir.  b) 1 kahve kaşığı Çentiyan kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml soğuk su ilave edilir 5-10 saat bekledikten sonra kaynatılır ve 5-10 dk demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.  Çay Harmanları Gökçek İştah açıcı çay (şişkinlik, iştahsızlık ve hipoasidite) >30 gr Melek otu kökü >20 gr Kimyon tohumu >20 gr Kantaron otu >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Kekik otu Gökçek Mide çayı (iştahsızlık ve hipoasidite ye karşı);  >30 gr Nane yaprağı >20 gr Çentiyan kökü >20 gr Turunç kabuğu >10 gr Pelin otu >20 gr Kimyon tohumu  Gökçek Hazımsızlık sindirim salgılarını ve safrayı arttırıcı çay; >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Eğri kökü >20 gr Acıyonca yaprağı >10 gr Pelin otu >10 gr Tarçın kabuğu  Gökçek İştah çayı (iştahsızlık ve hazımsız.) >30 gr Eğri kökü >20 gr Nane yaprağı >20 gr Kedi otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Acıyonca yaprağı Gökçek Mide çayı (şişkinlik, iştahsızlık ve hipoasidite); >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Civanperçemi otu >20 gr Kantaron otu >20 gr Kimyon Gökçek İştahsızlık çayı (iştahsızlık, hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik);  >30 gr Melek otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >30 gr Kimyon tohumu >20 gr Rezene tohumu Gökçek İştahsızlığa karşı çay (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik); >30 gr Rezene tohumu >30 gr Melek otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >20 gr Kimyon tohumu Gökçek İştah çayı (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik ve iştahsızlık); >30 gr Zencefil kökü >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Pelin otu >10 gr Kimyon tohumu Gökçek İştah çayı (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik ve iştahsızlık); >40 gr Melek otu kökü >30 gr Turunç kabuğu >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Kimyon tohumu Gökçek Hazımsızlık tıkanma ve şişkinlikle birlikteyse; >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Rezene tohumu >30 gr Kimyon tohumu >10 gr Turunç kabuğu  Homeopati’de: Eylül’den Kasım’a kadar Çentiyan kökü sökülür, yıkanır, ince kıyılır, 20 gr’ı bir şişeye konarak üzerine 80 ml %70’lik Alkol ilave edilerek 4-6 hafta sonra süzülerek Homeopati’de <<Gentiana Lutea>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla alınır.  Hastalığın belirtileri (semptom):  1) Mide ekşimesi, iştahsızlık ve midede ağırlık hissi varsa  2) Başın büyükmüş gibi hissedilmesi 3) Ağzının kuru ve boğazda yapışkan balgam olması 4) Gaitanın çok ve sarımsı olması 5) Diz kapağında karıncalanma 6) Yemekten sonra ve temiz havada iyileşme Bu gibi hallerde Çentiyan tentürü kullanılır.  Yantesiri: Hamile kadınların ve fazla mide asidi (hiperasidite) olan kişilerin kullanmaması gerekir.  B) Çentiyan’ın 200’ün üzerinde alt türü bulunmaktadır, bunlardan ba¬zıları; Mavi Çentiyan (Gentiana aselpiadea), Çapraz Çentiyan (Gentian cruciata), Esmer Çentiyan ((Gentiana pannonica), Benekli Çentiyan (Gentian punctata) ve Kan Çentiyanı (Gentiana purpurea) sayabiliriz fakat bunların hiçbiri tıbbi maksatla kullanılmaz. Tıbbi maksatla sadece Sarı Çentiyan kullanılır. Alternatif Tıp ve Alternatif Tedavi, bitkisel ürünler, sifamarket

 Kan dolaşımına yararlı şifalı bitkiler: Kalbi güçlendirici bitkiler olduğu gibi, kan dolaşımını güçlendiren ve dengeleyen bitkiler de vardır. Bu bitkilerin önde gelenleri sırasıyla: Ökseotu, sarmısak, alıç, hindiba, civanperçemi, atkestanesi, ıhlamur, kediotu kökü, biberiye, paprika, zencefil. Görüldüğü gibi bu bitkilerin bazıları kalbi güçlendirmede de kullanılan bitkilerdir. Ama ayrıca, damarları genişletici, yüzeysel kan dolaşımını uyarıcı ve idrar arttırıcı bitkilerin de kullanılması gerekir. Bu çeşitliliğin nedeni, bedenin sınırlı bir bölgesindeki rahatsızlığın, beden bütünlüğü içindeki öteki sistemlerde oluşan bir dizi aksaklıklardan kaynaklanıyor olabileceği kuramına bağlıdır. İdrar arttırıcı bitkiler (diuretika): Kan dolaşımı bozukluklarında, sistemde oluşan sıvı birikimlerini dışkılayabilmesi için bedene yardım edilmesi kaçınılmazdır. Eğer kalp zayıfsa ve bu nedenle kanın böbreklerden geçmesini sağlayamıyorsa veya toplardamar sistemi (özellikle bacaklardaki) güçsüzse, bedenin bazı bölgelerinde sıvı birikimi (ödem) oluşur. Bu durumda, hindiba, inci çiçeği, civanperçemi, fasulye kabuğu etkilidir ve uygundur. Kan dolaşımı rahatsızlıklarında kullanılabilen bu bitkilerin içinde, konuya en uygun olanı hindibadır. Kalbin gücünü arttırmak için herhangi bir idrar arttırıcı drog kullanıldığında, potasyum dengesi bozulabilir ve kalp rahatsızlığı bu yüzden önemli boyutlara ulaşabilir. Bu nedenle, tıbbi tedavilerde kullanılan idrar arttırıcıların yanı sıra potasyum da kullandırılır. Ama hindiba kullanımında bu tür sorunlar görülmez, çünkü hindiba zaten bol miktarda potasyum içerir. Sinir sistemini güçlendirici bitkiler (Neurotonic): Korku ve stres, tanımı olanaksız dolaşım sistemi aksaklıklarına (kardiyovasküler sistem) yol açabilir. Kişinin bedensel ve ruhsal özellikleri bu durumda başlıca etkenlerdir. Tüm kalp ve kan dolaşımı aksaklıklarında, rahatlatıcı ve sinir sistemini güçlendirici droglar mutlaka kullanılmalıdır. Çünkü bu tür rahatsızlıklar genellikle korku ve stresten kaynaklanabilir. Önerilebilecek bitkiler: kediotu kökü, arslankuyruğu, oğulotu, papatya, ıhlamur, yulaf, frenk kimyonu. Rahatsızlığın özelliklerine uygun bitki seçimi için, kitabın şifalı bitkiler bölümüne bakılmalıdır. Bilinçli kullanıldığında, şifalı bitkilerle tedavi bilimi(Fitoterapi), kan dolaşımı aksaklıklarına karşı kullanılabilecek pek çok olanak sunabilir. Ama bu tür rahatsızlıkların doktor kontrolünde tedavi edilmesi gereği kesinlikle unutulmamalıdır! Bazı hastalıkların özelliklerini gözden geçirirken, her insanın kendine özgü bir yapıya sahip olduğunu da unutmamalıyız. İnsan, bir ders kitabı değildir! Alternatif Tıp ve Alternatif Tedavi, bitkisel ürünler, sifamarket

ÇENTİYAN Çok Yıllık | 0,5-1,5m | 6-9 Aylar | Ca,Ho,Na | Kökleri | ▼ Çentiyan, Enzian, Gentiana lutea  Çentiyan Syn: Swertia lutea Sarı Çentiyan Asterias lutea Güşad otu  Familyası: Çentiyangillerden, Enziangewâchse, Gentianaceae Drugları: Çentiyan kökü;Gentianae radix Çentiyan kökü çay, natürel ilaç, tentür ve ekstre yapımında kullanıl¬mak-tadır ve korumaya alındığından toplanması yasaktır. Giriş: Çentiya’nın bilinen 200 türü mevcut olup bunlardan Sarı Çentiyan şifa maksadı ile en çok ve en yaygın olarak kullanılan türdür. Bu nedenle burada sadece Çentiya’na yer vereceğiz. Çentiya’nın M.Ö (180-167) İlya Kralı Gentius tarafından kullanıldığı ve bu nedenle bu bitkinin Gentiana ismi ile anıldığı ve sonrada Plinius ve Dioskorides tarafından kullanıldığı bilinmektedir. İlk defa geniş çaplı araştırma ve tedavi deneyini Hahne-mann 1795’de gerçekleştirmiş ve onu diğer araştırmacılar takip etmiştir. Avrupa’nın Alpler, Prirenler ve Karpatlar gibi yüksek dağları ve çevresinde yetiştirmekte olup Türkiye’nin de Marmara ve Ege bölgesinin yüksek dağlarında (Bursa Uludağ ve Ödemiş Boz dağ) yetişmektedir. Bu bitkinin yok olma tehlikesi nedeni ile Avrupa’da korunmaya alınmış olup köklerinin sökülmesi yasaktır. Bitki uzman olmayanların bitki kökünü sökerek toplamaları çok zehirli ve tehlikeli olan Çöpleme kökü ile karış-tırılacağından yanlışlıkla toplanan kökler ölümlere sebep olabilir. Çünkü iki bitki birbirine çok benzer. Botanik: Çentiyan 50-150 cm boyunda gövdesi tüysüz, düz, yuvarlak, içi boş, sarımsı açık yeşil renkte, boyu 150 cm i bulabilir. Hatta nadiren 200 cm’de olduğu görülür. Yaprakları eliptik şekilde bir külah gibi yanları kalkık, mavimsi yeşil renkte, baştan uca doğru 5-7 adet yay şeklinde damarları uzanır, karşılıklı, bir sonraki ile çapraz, alt yaprakları 25-35 cm uzunluğunda 15-20 cm eninde olup üst yaprakları yanlara doğru çıktıkça küçülür. Çiçekleri yapraklarının külah şeklinde olması nedeniyle geriden içine sarı çiçekler doldurulmuş sepetleri andırır. Çiçek sepetinde 8-20 adet çiçek bulunur ve her çiçek kısa saplı, taç yaprakları altın sarısı renkli beş adet ve kama şeklindedir ve de döllenme tozlukları da aynı şekilde altın sarısı renktedir. Çiçekleri döllendikten sonra kapsüle dönü¬şür ve her kapsül takriben 100 tohum içerir. kökleri; ana ve yan kökler¬den oluşur, dış kabuğu grimsi esmer veya kırmızımsı esmer renkte bazen 100 cm uzunluğunda olabilir.  Yetiştirilmesi: Korunmaya alındığından Avrupa ülkelerinde toplanması yasaktır. Bu nedenle Çentiyan’dan drog elde eden firmalar kendi çiftlikle-rinde kültür bitkisi olarak yetiştirmektedirler. Yetiştirmek için sonba¬harda tohumları saksı, kasa, çamlık veya seralara ekilir ve Mayıs ortalarında tarla veya bahçelere 40x50 cm aralıklarla dikilir.  Hasat zamanı: Sonbaharda sökülerek çıkarılan kökleri yıkanır, kesilir, kurutulur, şayet tentürü yapılacaksa taze olarak işlenir.  Birleşimi: Çentiyan kökünün birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;  a) Secoiridoidglikozitler (Acı maddeler) %2-3,5 oranında olup bununda %90’ını Gentiopicrosid ve az miktarda (%0,03-0,1) Amarogentin içerir. Gentiopicrosidin (Gentiopikrin) acılık değeri 12.000 iken Ama-rogentinin acılık değeri 58.000.0000 olup bitki birleşimlerindeki en az maddedir.  b) Xanthon türevleri (Ksantonlar); Gentisin, İzogentisin, Metilgentisin ve Gentisein en önemlileridir.  c) Karbonhidrat türevleri; %30-55 arasında olup Sakarozlar, Genti-anozlar ve Gentiobiozları sayabiliriz.  d) Ayrıca az miktarda Taninler ve Eterik yağlar içerir.  Araştırmalar: Hayvanlar üzerinde bir düzine araştırmada Çentiyan ekstresi, tentürü veya kökünün bütün sindirim organlarındaki salgıları arttırıcı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.  1) GLATYZEL ve HACKENBERG 1967’de Çentiyan ekstresi ile yaptıkları araştırmalarda mide asidi safrayı arttırdığını tespit etmişlerdir. (O.Leeser II.486)  2) UEKİ ve ekibi 1961’de Çentiyan kök ekstresi ile yaptığı araştır¬malarda Urlara karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. (LBH.II.486)  3) BUCHNER Çentiyan kökü ile iki kişi üzerinde tedavi denemesi yapmış ve bu tedavi denemesi sonunda sindirim bozukluklarından; hazım-sızlık, kokuşma, ekşime, tahriş, bulantı, mide çevresindeki sıkışma, basınç iştahsızlık ve baş ağrısına karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. WATZKE’de 2 denek üzerinde tedavi denemesi yapmış o da aynı neticeleri elde etmiştir. (LBH.II.486)  4) Zimmermann ve ekibi 1988’de 23-51 yaşları arasındaki 8 hasta üzerinde Çentiyan tentürü ile 8 gün süren tedavi denemesi yapmış-lardır. Başka bir gruba ise Kınakına tentürü verilmiştir. Bu karşılaş-tırmalı tedavi sonunda Kınakına’nın ateş düşürücü özelliğinin büyük olduğu ve Çentiyan tentürünün de buna yaın sayılabileceği tespit edilmiştir. (H.H.B. VI.238)  5) İltihaplı mide bağırsak rahatsızlıkları (gastrit ve enterit)olan 19 hasta üzerinde Çentiyan tentürü ile tedavi denemesi yapılmıştır ve bunlardan 16’sında iyileşme görülürken 3’ünde kötüleşme görülmüştür. (H.H.B. V.238) Tesir şekli: İştah açıcı, sindirim kolaylaştırıcı, safra ve mide asidini art¬tı-rıcı, immün sistemini arttırıcı (bağışıklık sistemini), zindelik verici, da-marları büzücü ve mikropları öldürücü özelliklere sahiptir.  Kullanılması:  a) Araştırmalara göre Çentiyan kökü tentürü ekstresi veya natürel ilacı başta sindirim zafiyeti, mide bağırsak iltihaplanmasına (gastrit ve enterit) karşı ve mide asidi ve safrayı arttırıcı olarak kullanılır.  b) Komisyon E’nin 30/11/1985 tarih ve 223 nolu ve de 13/03/1990 tarih ve 50 nolu Monografi bildirisine göre başta sindirim rahatsızlıklarından; iştahsızlık, tıkanma ve şişkinliğe karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir.  c) Homeopati’ye göre başta sindirim rahatsızlıklarından; kokuşma, şiş-kinlik, hazımsızlık, bulantı ve iştahsızlık gibi rahatsızlıklara karşı kul-lanılır.  d) Halk arasında; Mide-bağırsak üşütmesi ve zafiyeti, karaciğer fonk-siyon yetersizliği, mide easidi yetersizliği (hipoasiditat), şişkinlik, ha-zımsızlık, kramplı kabızlık, halsizlik ve dermansızlığa karşı kul¬lanılır.  Çayı: Çentiyan kökünü hem haşlama (Infus hem de kaynatma (dekokt) şeklinde hazırlanması mümkündür.  a) 1 kahve kaşığı Çentiyan kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml kaynar su doldurduktan sonra 5-10 dk demlenmesi beklenir ve sonra süzülerek içilir.  b) 1 kahve kaşığı Çentiyan kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml soğuk su ilave edilir 5-10 saat bekledikten sonra kaynatılır ve 5-10 dk demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.  Çay Harmanları Gökçek İştah açıcı çay (şişkinlik, iştahsızlık ve hipoasidite) >30 gr Melek otu kökü >20 gr Kimyon tohumu >20 gr Kantaron otu >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Kekik otu Gökçek Mide çayı (iştahsızlık ve hipoasidite ye karşı);  >30 gr Nane yaprağı >20 gr Çentiyan kökü >20 gr Turunç kabuğu >10 gr Pelin otu >20 gr Kimyon tohumu  Gökçek Hazımsızlık sindirim salgılarını ve safrayı arttırıcı çay; >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Eğri kökü >20 gr Acıyonca yaprağı >10 gr Pelin otu >10 gr Tarçın kabuğu  Gökçek İştah çayı (iştahsızlık ve hazımsız.) >30 gr Eğri kökü >20 gr Nane yaprağı >20 gr Kedi otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Acıyonca yaprağı Gökçek Mide çayı (şişkinlik, iştahsızlık ve hipoasidite); >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Civanperçemi otu >20 gr Kantaron otu >20 gr Kimyon Gökçek İştahsızlık çayı (iştahsızlık, hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik);  >30 gr Melek otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >30 gr Kimyon tohumu >20 gr Rezene tohumu Gökçek İştahsızlığa karşı çay (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik); >30 gr Rezene tohumu >30 gr Melek otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >20 gr Kimyon tohumu Gökçek İştah çayı (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik ve iştahsızlık); >30 gr Zencefil kökü >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Pelin otu >10 gr Kimyon tohumu Gökçek İştah çayı (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik ve iştahsızlık); >40 gr Melek otu kökü >30 gr Turunç kabuğu >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Kimyon tohumu Gökçek Hazımsızlık tıkanma ve şişkinlikle birlikteyse; >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Rezene tohumu >30 gr Kimyon tohumu >10 gr Turunç kabuğu  Homeopati’de: Eylül’den Kasım’a kadar Çentiyan kökü sökülür, yıkanır, ince kıyılır, 20 gr’ı bir şişeye konarak üzerine 80 ml %70’lik Alkol ilave edilerek 4-6 hafta sonra süzülerek Homeopati’de <<Gentiana Lutea>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla alınır.  Hastalığın belirtileri (semptom):  1) Mide ekşimesi, iştahsızlık ve midede ağırlık hissi varsa  2) Başın büyükmüş gibi hissedilmesi 3) Ağzının kuru ve boğazda yapışkan balgam olması 4) Gaitanın çok ve sarımsı olması 5) Diz kapağında karıncalanma 6) Yemekten sonra ve temiz havada iyileşme Bu gibi hallerde Çentiyan tentürü kullanılır.  Yantesiri: Hamile kadınların ve fazla mide asidi (hiperasidite) olan kişilerin kullanmaması gerekir.  B) Çentiyan’ın 200’ün üzerinde alt türü bulunmaktadır, bunlardan ba¬zıları; Mavi Çentiyan (Gentiana aselpiadea), Çapraz Çentiyan (Gentian cruciata), Esmer Çentiyan ((Gentiana pannonica), Benekli Çentiyan (Gentian punctata) ve Kan Çentiyanı (Gentiana purpurea) sayabiliriz fakat bunların hiçbiri tıbbi maksatla kullanılmaz. Tıbbi maksatla sadece Sarı Çentiyan kullanılır. Alternatif Tıp ve Alternatif Tedavi, bitkisel ürünler, sifamarket

ÇENTİYAN Çok Yıllık | 0,5-1,5m | 6-9 Aylar | Ca,Ho,Na | Kökleri | ▼ Çentiyan, Enzian, Gentiana lutea  Çentiyan Syn: Swertia lutea Sarı Çentiyan Asterias lutea Güşad otu  Familyası: Çentiyangillerden, Enziangewâchse, Gentianaceae Drugları: Çentiyan kökü;Gentianae radix Çentiyan kökü çay, natürel ilaç, tentür ve ekstre yapımında kullanıl¬mak-tadır ve korumaya alındığından toplanması yasaktır. Giriş: Çentiya’nın bilinen 200 türü mevcut olup bunlardan Sarı Çentiyan şifa maksadı ile en çok ve en yaygın olarak kullanılan türdür. Bu nedenle burada sadece Çentiya’na yer vereceğiz. Çentiya’nın M.Ö (180-167) İlya Kralı Gentius tarafından kullanıldığı ve bu nedenle bu bitkinin Gentiana ismi ile anıldığı ve sonrada Plinius ve Dioskorides tarafından kullanıldığı bilinmektedir. İlk defa geniş çaplı araştırma ve tedavi deneyini Hahne-mann 1795’de gerçekleştirmiş ve onu diğer araştırmacılar takip etmiştir. Avrupa’nın Alpler, Prirenler ve Karpatlar gibi yüksek dağları ve çevresinde yetiştirmekte olup Türkiye’nin de Marmara ve Ege bölgesinin yüksek dağlarında (Bursa Uludağ ve Ödemiş Boz dağ) yetişmektedir. Bu bitkinin yok olma tehlikesi nedeni ile Avrupa’da korunmaya alınmış olup köklerinin sökülmesi yasaktır. Bitki uzman olmayanların bitki kökünü sökerek toplamaları çok zehirli ve tehlikeli olan Çöpleme kökü ile karış-tırılacağından yanlışlıkla toplanan kökler ölümlere sebep olabilir. Çünkü iki bitki birbirine çok benzer. Botanik: Çentiyan 50-150 cm boyunda gövdesi tüysüz, düz, yuvarlak, içi boş, sarımsı açık yeşil renkte, boyu 150 cm i bulabilir. Hatta nadiren 200 cm’de olduğu görülür. Yaprakları eliptik şekilde bir külah gibi yanları kalkık, mavimsi yeşil renkte, baştan uca doğru 5-7 adet yay şeklinde damarları uzanır, karşılıklı, bir sonraki ile çapraz, alt yaprakları 25-35 cm uzunluğunda 15-20 cm eninde olup üst yaprakları yanlara doğru çıktıkça küçülür. Çiçekleri yapraklarının külah şeklinde olması nedeniyle geriden içine sarı çiçekler doldurulmuş sepetleri andırır. Çiçek sepetinde 8-20 adet çiçek bulunur ve her çiçek kısa saplı, taç yaprakları altın sarısı renkli beş adet ve kama şeklindedir ve de döllenme tozlukları da aynı şekilde altın sarısı renktedir. Çiçekleri döllendikten sonra kapsüle dönü¬şür ve her kapsül takriben 100 tohum içerir. kökleri; ana ve yan kökler¬den oluşur, dış kabuğu grimsi esmer veya kırmızımsı esmer renkte bazen 100 cm uzunluğunda olabilir.  Yetiştirilmesi: Korunmaya alındığından Avrupa ülkelerinde toplanması yasaktır. Bu nedenle Çentiyan’dan drog elde eden firmalar kendi çiftlikle-rinde kültür bitkisi olarak yetiştirmektedirler. Yetiştirmek için sonba¬harda tohumları saksı, kasa, çamlık veya seralara ekilir ve Mayıs ortalarında tarla veya bahçelere 40x50 cm aralıklarla dikilir.  Hasat zamanı: Sonbaharda sökülerek çıkarılan kökleri yıkanır, kesilir, kurutulur, şayet tentürü yapılacaksa taze olarak işlenir.  Birleşimi: Çentiyan kökünün birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;  a) Secoiridoidglikozitler (Acı maddeler) %2-3,5 oranında olup bununda %90’ını Gentiopicrosid ve az miktarda (%0,03-0,1) Amarogentin içerir. Gentiopicrosidin (Gentiopikrin) acılık değeri 12.000 iken Ama-rogentinin acılık değeri 58.000.0000 olup bitki birleşimlerindeki en az maddedir.  b) Xanthon türevleri (Ksantonlar); Gentisin, İzogentisin, Metilgentisin ve Gentisein en önemlileridir.  c) Karbonhidrat türevleri; %30-55 arasında olup Sakarozlar, Genti-anozlar ve Gentiobiozları sayabiliriz.  d) Ayrıca az miktarda Taninler ve Eterik yağlar içerir.  Araştırmalar: Hayvanlar üzerinde bir düzine araştırmada Çentiyan ekstresi, tentürü veya kökünün bütün sindirim organlarındaki salgıları arttırıcı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.  1) GLATYZEL ve HACKENBERG 1967’de Çentiyan ekstresi ile yaptıkları araştırmalarda mide asidi safrayı arttırdığını tespit etmişlerdir. (O.Leeser II.486)  2) UEKİ ve ekibi 1961’de Çentiyan kök ekstresi ile yaptığı araştır¬malarda Urlara karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. (LBH.II.486)  3) BUCHNER Çentiyan kökü ile iki kişi üzerinde tedavi denemesi yapmış ve bu tedavi denemesi sonunda sindirim bozukluklarından; hazım-sızlık, kokuşma, ekşime, tahriş, bulantı, mide çevresindeki sıkışma, basınç iştahsızlık ve baş ağrısına karşı etkili olduğu tespit edilmiştir. WATZKE’de 2 denek üzerinde tedavi denemesi yapmış o da aynı neticeleri elde etmiştir. (LBH.II.486)  4) Zimmermann ve ekibi 1988’de 23-51 yaşları arasındaki 8 hasta üzerinde Çentiyan tentürü ile 8 gün süren tedavi denemesi yapmış-lardır. Başka bir gruba ise Kınakına tentürü verilmiştir. Bu karşılaş-tırmalı tedavi sonunda Kınakına’nın ateş düşürücü özelliğinin büyük olduğu ve Çentiyan tentürünün de buna yaın sayılabileceği tespit edilmiştir. (H.H.B. VI.238)  5) İltihaplı mide bağırsak rahatsızlıkları (gastrit ve enterit)olan 19 hasta üzerinde Çentiyan tentürü ile tedavi denemesi yapılmıştır ve bunlardan 16’sında iyileşme görülürken 3’ünde kötüleşme görülmüştür. (H.H.B. V.238) Tesir şekli: İştah açıcı, sindirim kolaylaştırıcı, safra ve mide asidini art¬tı-rıcı, immün sistemini arttırıcı (bağışıklık sistemini), zindelik verici, da-marları büzücü ve mikropları öldürücü özelliklere sahiptir.  Kullanılması:  a) Araştırmalara göre Çentiyan kökü tentürü ekstresi veya natürel ilacı başta sindirim zafiyeti, mide bağırsak iltihaplanmasına (gastrit ve enterit) karşı ve mide asidi ve safrayı arttırıcı olarak kullanılır.  b) Komisyon E’nin 30/11/1985 tarih ve 223 nolu ve de 13/03/1990 tarih ve 50 nolu Monografi bildirisine göre başta sindirim rahatsızlıklarından; iştahsızlık, tıkanma ve şişkinliğe karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir.  c) Homeopati’ye göre başta sindirim rahatsızlıklarından; kokuşma, şiş-kinlik, hazımsızlık, bulantı ve iştahsızlık gibi rahatsızlıklara karşı kul-lanılır.  d) Halk arasında; Mide-bağırsak üşütmesi ve zafiyeti, karaciğer fonk-siyon yetersizliği, mide easidi yetersizliği (hipoasiditat), şişkinlik, ha-zımsızlık, kramplı kabızlık, halsizlik ve dermansızlığa karşı kul¬lanılır.  Çayı: Çentiyan kökünü hem haşlama (Infus hem de kaynatma (dekokt) şeklinde hazırlanması mümkündür.  a) 1 kahve kaşığı Çentiyan kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml kaynar su doldurduktan sonra 5-10 dk demlenmesi beklenir ve sonra süzülerek içilir.  b) 1 kahve kaşığı Çentiyan kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml soğuk su ilave edilir 5-10 saat bekledikten sonra kaynatılır ve 5-10 dk demlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.  Çay Harmanları Gökçek İştah açıcı çay (şişkinlik, iştahsızlık ve hipoasidite) >30 gr Melek otu kökü >20 gr Kimyon tohumu >20 gr Kantaron otu >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Kekik otu Gökçek Mide çayı (iştahsızlık ve hipoasidite ye karşı);  >30 gr Nane yaprağı >20 gr Çentiyan kökü >20 gr Turunç kabuğu >10 gr Pelin otu >20 gr Kimyon tohumu  Gökçek Hazımsızlık sindirim salgılarını ve safrayı arttırıcı çay; >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Eğri kökü >20 gr Acıyonca yaprağı >10 gr Pelin otu >10 gr Tarçın kabuğu  Gökçek İştah çayı (iştahsızlık ve hazımsız.) >30 gr Eğri kökü >20 gr Nane yaprağı >20 gr Kedi otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Acıyonca yaprağı Gökçek Mide çayı (şişkinlik, iştahsızlık ve hipoasidite); >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Civanperçemi otu >20 gr Kantaron otu >20 gr Kimyon Gökçek İştahsızlık çayı (iştahsızlık, hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik);  >30 gr Melek otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >30 gr Kimyon tohumu >20 gr Rezene tohumu Gökçek İştahsızlığa karşı çay (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik); >30 gr Rezene tohumu >30 gr Melek otu kökü >20 gr Çentiyan kökü >20 gr Kimyon tohumu Gökçek İştah çayı (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik ve iştahsızlık); >30 gr Zencefil kökü >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Pelin otu >10 gr Kimyon tohumu Gökçek İştah çayı (hazımsızlık, tıkanma, şişkinlik ve iştahsızlık); >40 gr Melek otu kökü >30 gr Turunç kabuğu >20 gr Çentiyan kökü >10 gr Kimyon tohumu Gökçek Hazımsızlık tıkanma ve şişkinlikle birlikteyse; >30 gr Çentiyan kökü >30 gr Rezene tohumu >30 gr Kimyon tohumu >10 gr Turunç kabuğu  Homeopati’de: Eylül’den Kasım’a kadar Çentiyan kökü sökülür, yıkanır, ince kıyılır, 20 gr’ı bir şişeye konarak üzerine 80 ml %70’lik Alkol ilave edilerek 4-6 hafta sonra süzülerek Homeopati’de <<Gentiana Lutea>> ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla alınır.  Hastalığın belirtileri (semptom):  1) Mide ekşimesi, iştahsızlık ve midede ağırlık hissi varsa  2) Başın büyükmüş gibi hissedilmesi 3) Ağzının kuru ve boğazda yapışkan balgam olması 4) Gaitanın çok ve sarımsı olması 5) Diz kapağında karıncalanma 6) Yemekten sonra ve temiz havada iyileşme Bu gibi hallerde Çentiyan tentürü kullanılır.  Yantesiri: Hamile kadınların ve fazla mide asidi (hiperasidite) olan kişilerin kullanmaması gerekir.  B) Çentiyan’ın 200’ün üzerinde alt türü bulunmaktadır, bunlardan ba¬zıları; Mavi Çentiyan (Gentiana aselpiadea), Çapraz Çentiyan (Gentian cruciata), Esmer Çentiyan ((Gentiana pannonica), Benekli Çentiyan (Gentian punctata) ve Kan Çentiyanı (Gentiana purpurea) sayabiliriz fakat bunların hiçbiri tıbbi maksatla kullanılmaz. Tıbbi maksatla sadece Sarı Çentiyan kullanılır. Alternatif Tıp ve Alternatif Tedavi, bitkisel ürünler, sifamarket