September 19, 2022

Dankbaarheid 3.

Geachte, Met een diepgevoelde waardering en een zekere mate van verwondering, wend ik mij tot u in deze brief, welke niet alleen als doel heeft om mijn oprechte dankbaarheid uit te spreken voor het bestaan van lange, labyrintische zinnen, die, met hun complexiteit en gelaagdheid, de lezer meenemen op een meanderende reis door de rijkdom van de taal, maar ook om een moment van reflectie te…

View On WordPress

Als ik de zekerheid had niet te kunnen mislukken ... autisme en succes

Foto van Sangga Rima Roman Selia op Unsplash Dagelijkse schrijfopdrachtWat zou je proberen als je de zekerheid had dat het niet zou kunnen mislukken?Bekijk alle reacties Als ik als autistische volwassene de absolute zekerheid had om niet te kunnen mislukken, dan zou die overweldigende zekerheid mijn vermogen om actie te ondernemen kunnen belemmeren. Ik zou waarschijnlijk de neiging hebben om…

View On WordPress

6-2 Avigliana

We aten gisterenavond in de Balkankelder, een nogal vreugdeloze bedoening. Er hingen wat mannen aan de bar en in de eetzaal zaten een moeder en dochter en een stel deelnemers aan de run. Dat waren een vader en een zoon, die graag hun verhaal met ons deelden over de aanschaf van hun auto en wat ze er allemaal voor werk aan gehad hadden.

We aten daar een snoekbaarsfilet en Rösti Bombay (u mag raden wie wat at), vooraf kregen we een bordje botersla, rauwkost en flink veel slasaus.

Ons Airbnb is een enorme zolder boven een soort van Keukenconcurrent en dat zien we terug in de keukenhoek, dat aanrecht meet toch al gauw 11 meter. Om kwart over zeven op, we ontbijten en laten twee bordjes en kopjes achter in de groot formaat afwasmachine.

We zijn een kwartiertje voor sluiting bij de start en halen de route voor vandaag op. We kiezen weer voor de korte route, nu van Basel naar Turijn. De opdrachten voor vandaag zijn: 1. Lever de langste spaghettisliert in die je kunt vinden. 2. Smelt twee ons fonduekaas op je hete motorblok en lever een filmpje in van dat proces. We kijken elkaar even aan en halen onze schouders op.

Vanaf Basel rijden we door de bergen naar Balsthal. Dan over de snelweg via Bern richting Lausanne, maar al vrij snel gaan we weer de B-wegen op. We slingeren ons door Zwisterland heen, jammer genoeg is de St. Gottharspas afgesloten en moeten we door de tunnel. Tot ons genoegen zien we ook nog wat sneeuw, oude verpieterde sneeuw weliswaar, maar toch. Vanaf de tunnel is het een lange afdaling naar Aosta en dan naar Turijn over de snelweg. Daar valt niet veel aan te beleven, behalve dat de uitlaat steeds meer lawaai gaat maken en wij steeds meer bij de groep gaan horen. Onderweg komen we voortdurend andere deelnemers tegen dienons dan begroeten met geclaxonneer en sirenes. Dan is het toch wel een beetje jammer dat wij er niks tegenover kunnen stellen.

Onze bnb bevindt zich aan een meertje bij Avigliana en de instructies zijn zo onduidelijk dat we eerst twee keer vastrijden in een soort van niemandsland. Het moet hier prachtig zijn, maar het is stikdonker, dus we krijgen er niet veel van mee.

Dat is ook wel een beetje de tragiek van deze onderneming, je zit de hele dag in de auto, je rijdt door de prachtigste landschappen, je ziet de indrukwekkendste middeleeuwse kastelen en kerken, maar er is geen tijd om iets te bekijken.

Zand

Cultuur is niet zoiets als getijdenwerking, een verschijnsel dat ook zonder (moreel) oordeel zijn plek in de wereld opeist. Nu de zomer is losgebarsten lijkt het alsof alles veel lichtvoetiger moet, jonger, bloter, lawaaieriger, brutaler, expansiever, leger. Cultuur, dus. Als dat geen moreel oordeel is. Cultuur, een begrip zo weids dat het bijna betekenisloos is. Welke boeken je koopt zegt bijvoorbeeld iets over je cultureel kompas, een variant op 'moreel kompas', iets dat ik steeds vaker hoor. Zelfs de boeken die je geschonken krijgt, zeggen iets. En dan heb je ze nog niet eens gelezen.

Zo is 'Wittgensteins minnares' niet zo maar een boek, het was een cúltboek in de jaren '80, vermeldt de flaptekst. De auteur is David Markson (1927-2010), schrijver van postmoderne romans. En dan is het ook nog eens vertaald door Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes, die ook Joyce's 'Finnegans Wake' vertaalden. De cultuurfactoren stapelen zich in hoog tempo op. Ik kreeg het boek van vriendin I, die mij goed kent. Ze moet gedacht hebben: een raadselachtige titel met een notoir moeilijke filosoof in de titel, een cultboek, een dode, postmoderne romanschrijver, een experimentele román, dat kan ik M wel geven. En ik, ik legde het al snel weg. Het boek kent geen hoofdstukken, lange zinnen staan er niet in. Het is als een lijst. En ik houd nog wel zo van lijsten. Maar ik was te ongeduldig, ik was te lui. Vrijdag bezocht ik een voorstelling gebaseerd op het boek, gemaakt door actrice Marlies Heuer en muzikant Jan Kuijken. Nog meer cultuurfactoren toegevoegd!

Een vrouw houdt een lange monoloog. Ze zegt dat ze soms gek was, maar nu niet meer, of misschien toch? Drie kwartier lang praat ze. Als kijker ben je niet voorbereid op de wendingen die haar gedachten nemen, maar het opmerkelijkste is dat haar geestesbrei van kennis, observaties, weetjes, bespiegelingen en herinneringen een eigen logica bezit die ik voor waar aanneem. De hele Westerse cultuur glijdt door haar vingers: Vincent van Gogh, Griekse tragedies, Rembrandt, het Louvre, Bach, Rogier van der Weyden, Brahms, Clara Schumann, Wittgenstein natuurlijk. Ik volg haar met grote aandacht, leef met haar mee, zie haar pijn, haar tragiek. Het is een mens die tot mij spreekt. Ik herken ergens in de monoloog een beroemd citaat van Wittgenstein: 'De wereld is alles wat het geval is'. Het vat de voorstelling samen. Thuis sla ik het boek open en zie dat het derde motto een ander citaat van hem is: 'Ik begrijp goed waarom kinderen van zand houden'. Overheen gelezen. We zouden meer van zand moeten leren houden.

De stagnatie van Nederland: deel 1

Nederland stagneert op veel fronten. Logistiek zijn er de blokkades door vissers, truckers en boeren. Die worden veroorzaakt door volstrekt onhaalbare en onrealistische eisen op het vlak van stikstofuitstoot. Ook zijn er de personeelstekorten in het openbaar vervoer. De NS schrapt nogmaals treinreizen door gebrek aan conducteurs. Dat zal te maken hebben met de overlast die conducteurs aantreffen tijdens hun werk. Dat hangt weer samen met de immigratie uit premoderne culturen en de algehele normvervaging van de Nederlandse maatschappij. Tegelijkertijd willen de VVD en het kabinet, het rekeningrijden invoeren: met als doel dat “steeds meer mensen hun auto opgeven zodat ze op andere manieren reizen (het OV).” Het OV, echter, kan dit pertinent niet aan.

Met Nederland ging het te lang, te goed. Een decadente leider als Mark Rutte kon een bestuurlijke klasse om zich heen installeren die totaal losstaat van de alledaagse werkelijkheid. In mijn boek Wees Afgrondelijk (2022) omschrijf ik hen als ‘de tien procent klankborders’. Als zij een slechte krantenkop uit de media kunnen houden, doen zij het goed – meer zit er niet achter. Rutte’s loopbaan is gebouwd op valse beloftes maken (waar blijft mijn duizend euro?) en liegen, om daarna ongemeende excuses te maken en op dezelfde weg door te gaan. Deze man werd ooit gekozen op de belofte van een kleinere overheid. Daarna werkte hij jarenlang aan het transformeren van de VVD als klassiek liberale partij, tot de zoveelste “de overheid is een grote geluksmachine” partij. Onder zijn leiding wordt Nederland wat de dichter Jan Bennink omschrijft:

“Een verloren land Van Foodhubs en Kolchozen van vlees dat uit soja wordt geprint door robots en mannen in witte pakken. Van velden vol turbines en plastic. Vol distributiecentra en wegen waar iedereen wiens app op groen staat om te reizen, dociel hetzelfde tempo rijdt.”

Ook wat betreft de publieke opinie, de openbare discussie en de vrijheid van debat, is Nederland vastgelopen. Zo blijkt wel uit de extreme reactie van deugprofessor Wim Voermans op de vers gepromoveerde rechtse doctor Raisa Blommestijn. Hij noemde haar een “schandvlek” en beweerde aantoonbaar valselijk dat zij zou zijn “ontslagen”, omdat hij haar overtuigingen niet pruimt.

Tekenend voor deze toestand is de UvA-medewerkster Suzan te Pas. Zij ruide de politie op tegen de boeren – “paar keer schieten op de knieën” – en vergeleek hen met IS-terroristen. Dit kon zover komen doordat extreemlinks niet anders gewend is dan rugwinden vanuit alle instituties, wat de onderzoekers Meindert Fenema en Frank Buijs al in 1998 (!) concludeerden. Dat kweekt een ‘wie doet me wat’ mentaliteit. Zo zijn we terug bij het begin: enkel demonstraties en blokkades kunnen de regenten terug in hun hok krijgen.

Gaan we dus naar de kern, dan beloofde Rutte ons decennia geleden een liberaal Nederland – een land van openheid en ondernemingslust. Een land waarin de overheid zich terughoudend opstelt en de scheppende krachten alle ruimte krijgen. Hij deed het tegengestelde – de overheid sijpelt onze privélevens binnen en probeert de maatschappij met geweld opnieuw te structureren. Zie het ontwrichten van de agrarische sector, zie de verplichte QR codes en het vermalen van gezinnen in de Toeslagenaffaire. Zie de woningcrisis: het gevolg van een dodelijke combinatie van ongeremde immigratie, een tekort aan praktische vakmensen en bouwbeperkingen voor woningen wegens activistische stikstofrechters. Investeringsmaatschappijen kopen woningen op om mee te woekeren — grootkapitaal zonder wortels of binding. Nederland zit op slot en sterft.

Nederland werd een maatschappij die niet meer met tragiek kan omgaan, en daar tegelijkertijd totaal hypocriet over is. De helft van de banen in dit land bestaat intussen uit compliance baantjes. Om de veiligheid te controleren, zijn mensen bezig om protocollen na te lopen – iedereen op de werkvloer heeft inmiddels een full time controleur op zijn nek. Deze compliance baantjes remmen alle spontane creativiteit: het scheppend vermogen verdwijnt uit de samenleving.

Neem je Nederland zestig jaar geleden, dan wist de heersende klasse, de bestuurders en politiek vertegenwoordigers, nog hoe het werkelijk zat. De werkende mensen, de middenstanders, waren de eigenlijke kracht van het land. Zij zorgden dat er brood op de plank kwam en maakten de welvaart. De politiek moest hen vooral niet voor de voeten lopen. De heersers en de werkers wisten dit van elkaar, en onder deze status quo kon de BV Nederland succesvol blijven. Maar vandaag de dag is de bestuurlijke klasse gaan geloven dat zijzelf het scheppende element zijn!

Dit wordt hen ingeprent op de Davos bijeenkomsten en in de boeken van Klaus Schwab. Pure zelfoverschatting van ambtenaren en technocraten, die een perfecte wereld scheppen die uitsluitend in modellen bestaat. Zij denken werkelijk dat zij scheppend zijn – zij zien de boeren als archaïsch relict, een soort blinde darm die niet meer past bij Nederland als doorgeëvolueerde kosmopolitische stadstaat.

Dit denkbeeld sluit aan bij het project Tristate City, waarin Amsterdam, Brussel en Keulen tot één stadstaat worden gesmeed die makkelijker te vinden is voor de Aziatische gigacorporaties van de toekomst. Peter Savelberg, de initiatiefnemer van Tristate City, ziet “Nederland samen met Vlaanderen en het Roergebied als één grote groene delta-metropool”. Het laat zich raden of hiermee dan ook de logistieke problemen zijn opgelost, en welke toekomst deze “grote groene wereldmetropool” kent voor de agrarische sector.

Inmiddels moeten de boeren operatief worden verwijderd en daarbij is het stikstofactivisme het werktuig van de elites. In Vlaanderen moet de abdij van Averbode stoppen vanwege het totalitaire stikstofbeleid. Een stuk cultuurgoed met diepe wortels in de middeleeuwen, de laatste ambacht van de Norbertijnse monniken wordt kapotgemaakt. We zouden denken dat de COVID19 pandemie en de oorlog in Oekraïne, ons leren hoe belangrijk het is om zelfvoorzienend te zijn – hoe snel grenzen kunnen worden gesloten, met bijkomende problemen in bevoorradingsketens. Maar neen, die les wordt niet getrokken: onze binnenlandse voedselzekerheid moet kapot.

Hoe zie ik mijn eigen rol in dit alles? Die rol is als volgt. Over vijftig jaar begint Wu Xinfei aan zijn promotieonderzoek op de universiteit van Peking. Zijn onderzoeksonderwerp is de val van Europa. Hij klopt aan bij zijn professor, want hij heeft een vraag. “Professor”, zo vraagt hij, “Ik verdiep mij nu in de geschiedenis van Europa, maar ik snap het nog niet. Ik zie een opeenvolging van ontwikkelingen. De Renaissance, de ontdekkingsreizen en het handelskapitalisme, dan de Verlichting, de Industriële Revolutie en het Wirtschaftswunder. En dan ineens, in 2022, bestaat het straatbeeld van Europa uit hoofddoeken, transgenders en Afrikaanse immigranten. Het middenstandskapitalisme is vervangen door gesubsidieerde en bureaucratische bedrijven. Al hun welvaart offeren ze op aan verstikkende klimaatregels waar de rest van de wereld maling aan heeft. Hoe kan dat?” “Wel”, zegt de professor kalm en vastbesloten. “Dan moet je tóch de tijd nemen om de boeken van doctor Sid Lukkassen te lezen. Die heeft deze overgang van binnenuit zorgvuldig geanalyseerd. Doe dat maar, anders kom je er niet uit – dan is het promotieonderzoek tot mislukken gedoemd.”

Het is gewoon echt triest allemaal, de volgende keer meer, want er valt nog veel over te vertellen.

Volg Sid Lukkassen via Telegram: https://t.me/SidLukkassen – Sid ondersteunen via BackMe blijft ook belangrijk en welkom. Veel dank!

I. opgeven maar net niet

in de roze wesco vuilbak ligt overblijfsel of voortzetting van je romantiek je hebt je komende dagen al opgegeten

je kan je oren afsnijden, je ogen ze op ongelovig water zetten blind de onderste restjes uitschrapen

in een weckpot gaan zitten de nachtwakers je schaduw terugvragen je vuurzee in vergeving wikkelen

je fik oplikken als een laatste smeekbede

-of hij toch nog met je trouwen wil zoiets

alles dat ooit iets heeft willen zeggen met de smaak van hemeldak priemt in je kunstloze gezicht

en je ongelovig lege ogen staren vanuit hun onderzeeër-ramen het is duidelijk nutteloze tragiek

je vergat toch iets: iedereen is zijn eigen reclame

uit de roze prullebak reikt een verfomfaaide kop steeds weer zijn ogen aan harig wild en geschiedenisloos

je knikt, stemt toe port met je vingers in de nieuwe hete kassen

-maakt ze schoorvoetend de jouwe

sportieve tragiek

View On WordPress

27 januari 2015  · 

Waarom psychopaten en stalkers grappig zijn

Ik had het voorrecht een paar keer psychopaten en stalkers achter me aan te hebben. Ik schrijf voorrecht, omdat ik veel van ze geleerd heb, ook over mezelf.

Achteraf gezien begrijp ik wel waarom ik tijdelijk hun doelwit was. Psychopaten en stalkers hebben een neus voor labiliteit, kwetsbaarheid en ontspoord gedrag bij hun doelwitten. Soms eerder en beter dan hun slachtoffers zelf.

Psychopaten en stalkers hebben altijd gemeen dat ze onder het voorwendsel van de beste bedoelingen bij je binnen proberen te dringen, om je vervolgens maximaal te ontregelen en beschadigen.

Als je weerstand aan ze biedt of ze op afstand zet, ontsteken ze zonder uitzondering in razernij. Altijd zullen ze proberen je vervolgens te chanteren. Met een belastend dossier, zogenaamd compromitterende foto’s of door je omgeving tegen je op te zetten met roddels die een kern van waarheid kunnen bevatten.

Dat lukt in eerste instantie soms vrij aardig. Stalkers en psychopaten kunnen namelijk erg overtuigend overkomen. Bijvoorbeeld door zich neer te zetten als slachtoffers of kasplantjes, of als een soort hulpverleners die alleen maar het beste met je voor hebben.

Ik heb een paar keer de fout gemaakt daar met enige agressie op te reageren. Dodelijke vergissing. Als je boos wordt, weten stalkers en psychopaten dat ze grip op je hebben. Vervolgens zullen ze er alles aan doen die grip te versterken.

Bijvoorbeeld door te proberen je (ex)partner of kind in hun macht te krijgen. Altijd omdat hun eigen partner of kind minder succesvol of intelligent is.

Stalkers en psychopaten hebben steeds gemeen dat ze lijden aan wat de Duitsers zo mooi Schadenfreude noemen. Ze genieten van andermans pijn, vooral als ze die zelf veroorzaakt hebben, liefst door zich voor te doen als modelvriend of zogenaamd goedbedoelende medemens en vervolgens het zoutzuur tevoorschijn te halen.

Stalkers en psychopaten hebben ook altijd gemeen dat ze lijden aan hevige jaloezie en minderwaardigheidscomplexen. Die projecteren en externaliseren ze met groot fanatisme op hun omgeving, liefst op doelwitten waarvan ze denken dat die labiel en chantabel zijn.

Het is interessant om te letten op de partners van psychopaten en stalkers. Dat zijn bijna altijd beschadigde, serviele types. Zeg maar gerust: slaafjes. Ook met hun kinderen is altijd van alles aan de hand.

Die partner-slaafjes dienen om de buitenwereld kond te doen van de voortreffelijkheid van de psychopaat en stalker die hun heerser is. Of om uit te dragen dat de psychopaat en stalker eigenlijk heel zielig is, want slachtoffer van al dan niet verzonnen seksueel misbruik of een kutmoeder (of vader).

Een ander camouflagemiddel van de psychopaat en stalker kan maatschappelijk succes zijn, dat meestal bereikt wordt door ondergeschikten te vertrappen en zich in te likken bij leidinggevenden.

Of het zijn juist medische wrakken die zich een permanente slachtofferrol aanmeten, en van daaruit een spoor van verwoesting aanrichten in andermans levens, bijvoorbeeld door hun slachtoffers voor hun eigen gewin te misbruiken of seksueel te exploiteren.

Zoek altijd dekking voor mensen die constant zeggen: jamaar ik kan er niks aan doen. Of: jamaar ik bedoel het zo goed.

Psychopaten en stalkers hebben een feilloze antenne voor mensen die iets tegen je hebben. Daar sluiten ze dan gelegenheidscongsi's mee. Onder het motto: de vijand van mijn vijand is mijn vriend. Gelukkig vallen die gelegenheidscongsi's na gedane zaken altijd weer uit elkaar. Vervolgens mag ik de betrokkenen graag in het gezicht spuwen. Bijvoorbeeld met een blog.

De tragiek van psychopaten en stalkers is dat ze bijna nooit zelfinzicht of ziekte-inzicht hebben. Dat is inherent aan hun stoornis. Gevangenissen en klinieken zitten vol met seriemoordenaars en seriële oplichters die overtuigd zijn van hun onschuld of slachtofferschap. Daarom zijn stalkers en psychopaten nauwelijks te behandelen: ze zijn intrinsiek gewetenloos.

Het probleem is dat onze maatschappij psychopatengedrag hevig aanmoedigt. Alleen winnaars tellen mee, en het punt is dat de meeste mensen dat niet zijn. Daarom voelen losers en verknipten zich aangemoedigd om te simuleren dat ze winnaars zijn, want ze horen er zo graag bij. En als dat niet lukt, gaan ze werktuigelijk proberen anderen kapot te maken.

Dat mechanisme zie je veel in organisaties. Tijdens functionerings- en voortgangsgesprekken worden werknemers gek gemaakt met onhaalbare targets. Of ze krijgen de klassieke dooddoener te horen dat ze niet goed communiceren.

De managers die dit onheil aanrichten, worden niet zelden op hun beurt weer opgejaagd door directeuren en aandeelhouders.

Al die baasjes zijn tegenwoordig dol op managementboekjes waarin psychopatengedrag fanatiek wordt aangemoedigd en beloond. Ik ben er van overtuigd dat de bestseller Hoe word ik een rat? gruwelijke schade aanricht in organisaties. Ik ken namelijk een paar types die dat verderfelijke boek tot bijbel hebben verheven. Hun gedrag en communicatie zijn navenant.

Als je psychopaten en stalkers eenmaal herkent, worden ze grappig. Ze zijn namelijk niet in staat van koers te veranderen, dat is inherent aan hun stoornis. Aldus lopen ze altijd in hun eigen mes. Dat is mijn Schadenfreude.

Tragiek in Waregem: een somber familieverhaal https://www.westnieuws.be/tragiek-in-waregem-een-somber-familieverhaal/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=tumblr

Benthe de Wijs speelt Wijnpijn in Scala | Foodbar & Theater

Musicaltalent Benthe de Wijs speelt haar eerste voorstelling Wijnpijn van 4 t/m 15 oktober in Scala Amsterdam. Wijnpijn is een musicalcomedy waarin Benthe je meeneemt in de komedie en tragiek in het leven van een jonge vrouw. In 20 minuten laat je een lach en een traan door de diverse typetjes en prachtige nummers, die live begeleid worden door Hilmar Leujes. Één drankje kan wel. Alhoewel twee…

View On WordPress

Boemerangbeleid

Over aanhoudende tragiek in passend onderwijs- en jeugdzorgbeleid Boemerangbeleid beschrijft een onderzoek naar de aard en oorzaken van hardnekkig beleidsfalen op de beleidsterreinen passend onderwijs en jeugdzorg. De auteur breekt een lans voor een langetermijnperspectief op de ontwikkeling en uitwerking van beleid, en bouwt dit perspectief op vanuit de institutionele theorie. Aan de hand van…

View On WordPress

Wat?   Study for ‘Le Déjeuner sur l’herbe’ (ca. 1863) door Édouard Manet, Self-Portrait with Bandaged Ear (1889) door Vincent van Gogh en The Card Players door Paul Cézanne en ter vergelijking Le Dejeuner sur l’herbe (1863) door Édouard Manet en Les joueurs de cartes (1890-1895) door Paul Cézanne

Waar?   Courtauld Gallery, Londen (en Musée d’Orsay, Parijs)

Wanneer?   4 augustus 2023 (en 1 augustus 2023)

Europa is dankzij de Eurostar een stuk kleiner geworden. Ik vertrek om kwart over tien met de trein uit Parijs en – mede dankzij een uur tijdverschil – ben ik om half twaalf in Londen. Voor vandaag had ik nog geen plannen gemaakt. Na een publunch overweeg ik de National Gallery te bezoeken, maar de enorme rij buiten doet me daarvan afzien. In plaats daarvan loop ik naar de vlakbij gelegen Courtauld Gallery. Als ik dit bezoek in een paar woorden zou moeten samenvatten is het: ‘Déjà Vu’. Ik doe met wat kleine variaties mijn bezoek aan Parijs in het klein nog een keertje over.

In Musée d’Orsay bezocht ik als een van de eerste werken Manets Dejeuner sur l’Herbe. Eén van de eerste doeken die ik in de Courtauld zie is… Je raadt het: Dejeuner sur l’Herbe, nou ja een schets voor het uiteindelijke schilderij dan. Hoewel sommige delen van dit werk schetsmatig zijn en andere meer uitgewerkt, zijn de overeenkomsten met het uiteindelijke werk groot. Het meest afwijkend vind ik het gezicht van Victorine Meurent, dat op het uiteindelijke werk een stuk vrolijker kijkt dan op deze schets.

Gisteren stond ik aan het graf van Vincent van Gogh, vandaag sta ik om ongeveer dezelfde tijd voor één van zijn meest bekende zelfportretten: Self-Portrait with Bandaged Ear. De tragiek van een moeilijk leven, vol psychische problemen straalt van dit werk af. Een moeilijk leven waaraan hij zelf uiteindelijk in Auvers een einde maakte.

Het déjà vu-gevoel is misschien wel het sterkst als ik voor een schilderij met twee kaartspelers sta, dat ik een paar dagen eerder ook al gezien denk te hebben in Orsay: The Card Players. Paul Cézanne besteedde een aantal jaren aan het tekenen en schilderen van boerenarbeiders in het zuiden van Frankrijk. Hier zien we twee van hen kaartspelen. De linker is Paulin Paulet, een tuinman. Het is niet bekend wie de andere speler is. Beide mannen zijn geconcentreerd en gaan volledig op in hun spel. Op het eerste gezicht zou ik zweren dat ik dit zelfde schilderij enkele dagen terug in Parijs had zien hangen. Nu schilderde Cézanne vaak series met hetzelfde onderwerp, maar dit is echt een gevalletje “Zoek de verschillen”.

De zin van het leven zit in (de inhoud van) het leven zelf

Een hedendaags platitude is dat het leven zelf zinloos is, maar dat wij er wel zin aan geven. Een voorbeeld hiervan vinden we in een uitspraak uit Kurzgesagts YouTube-filmpje 'Optimistic Nihilism':

If the universe has no principles, the only principles relevant are the ones we decide on. If the universe has no purpose, then we get to dictate what its purpose is.

Een andere versie van dit sentiment is de volgende uitspraak (die toegeschreven wordt aan Joseph Campbell):

Life has no meaning. Each of us has meaning and we bring it to life.

Met dit artikel wil ik deze stelling omdraaien. Het is niet zo dat het leven (en alles wat daarin voorkomt) op zich zinloos is maar dat wij er vervolgens betekenis aan geven (wat dat vage 'betekenis geven' ook moge zijn). Alsof men wakker wordt en vervolgens denkt: 'Hmm, waar zal ik vandaag eens welke zin aan geven?' Integendeel: de zin van het leven zit al in de inhoud van het leven zelf. Activiteiten, dingen, mensen, plaatsen, dieren, ... die voor ons iets betekenen: die zijn de dragers van (de) zin van het (of een) leven.

Wanneer mensen de vraag 'wat is de zin van het leven?' zien, denken ze meestal dat het een vraag is naar de betekenis, het belang of het doel van het in leven zijn zelf, of van de manier waarop we leven. Het is echter interessanter om de vraag te interpreteren als de vraag naar de betekenis van de inhoud van het leven: van de mensen, dieren, plaatsen, gebeurtenissen en objecten die in een leven (kunnen) voorkomen. Wanneer we de zinsvraag op die manier begrijpen, dan wordt onmiddellijk duidelijk dat de inhoud van het leven op zichzelf betekenisvol is, en dat wij die betekenis slechts ontvangen of waarnemen. We zijn, anders gezegd, geen scheppers maar ontvangers van zin.

Zin: een 'levensgerichte' versus een 'inhoudsgerichte' aanpak

Die eerste, meer gangbare interpretatie van 'de zin van het leven' kan men 'levensgericht' ('living-oriented') noemen, terwijl we de tweede 'dinggericht' ('things-oriented') kunnen noemen. Dit onderscheid en deze termen heb ik ontdekt dankzij Wim de Muijncks artikel The Meaning of Lives and the Meaning of Things. De Muijnck schrijft het volgende:

The assumption underlying this [things-oriented] approach is that we cannot create meaning ex nihilo, but must rely on the presence of things that have meaning for us. ‘Things’ should here be understood widely: apart from objects, they may be living beings, events or situations.

Aangezien het wat eigenaardig is om mensen, dieren of gebeurtenissen als 'dingen' te omschrijven, gebruik ik in dit artikel daarvoor liever de term 'de inhoud van het leven', wat verwijst naar alles wat in een leven (kan) voorkomen: mensen, dieren, activiteiten, plaatsen, gebeurtenissen, objecten, ... Vanaf hier zal ik ook de term 'dinggericht' vervangen door 'inhoudsgericht'.

Duidelijker gesteld: een levensgerichte interpretatie van de vraag 'wat is de zin van het leven?' is: 'hoe zou ik moeten leven?', of 'wat is het doel van een mensenleven?', of 'wat is het doel van mijn leven?'. Een inhoudsgerichte interpretatie van 'wat is de zin van het leven?' is eerder: 'welke betekenis, welke waarde, welk doel heeft de eigenlijke inhoud van mijn leven?' In zekere zin is dat slechts een retorische vraag, want zoals eerder aangegeven, zit de zin van de inhoud van het leven al in de inhoud van het leven zelf, en 'ontvangen' wij deze slechts, nemen wij deze slechts waar.

De tragiek van de levensgerichte interpretatie van de vraag naar de zin van het leven

Een inhoudsgerichte interpretatie geniet volgens mij de voorkeur omdat ze ons bevrijdt van de zoektocht naar een betekenis, waarde of doel van het leven dat aan de effectieve inhoud van het leven voorbij gaat.

De levensgerichte interpretatie kijkt daarentegen, soms nogal krampachtig, naar iets (of iemand) buiten de inhoud van het leven zelf om dan in dat iets (of iemand) de 'ware', 'ultieme' zin van het leven te vinden. Er zijn tal van voorbeelden van deze tragische (tragisch omdat ze volgens mij gedoemd zijn te mislukken en tot onbehagen te leiden) zoektocht, die zich meestal focust op iets dat 'groter', eeuwiger en/of beter zou zijn dan de inhoud van het leven zelf.

Het bekendst zijn natuurlijk religieuze varianten hiervan, die de 'ware' zin van het leven alleen situeren in een een of meerdere andere (vrijwel steeds onvergankelijke) werelden of bovennatuurlijke wezens. Maar wie goed oplet merkt tal van seculiere tegenhangers. Het eeuwig (of minstens zo lang mogelijk) blijven leven blijkt ook voor sommige seculiere mensen de 'echte' zin van het leven te zijn, bijvoorbeeld wanneer men zit te speculeren over hoe men de menselijke soort zo lang mogelijk zou kunnen doen voortbestaan (tot duizenden of zelfs miljoenen jaren in de toekomst) - desnoods door onze 'geest' te uploaden naar een of andere virtuele wereld.

Een heel ander voorbeeld vinden we bij Val Plumwood, die religieuze pogingen om de zin van het leven in het hiernamaals te situeren verwerpt, maar dan alleen om daar een soort van seculiere, animistische variant van in de plaats te stellen:

By understanding life as in circulation, as a gift from a community of ancestors, we can see death as recycling, a flowing on into an ecological and ancestral community of origins [...] a return to the (highly narrativised) land that nurtures life [...] [and] a nurturing, material continuity with ecological others, especially the lives and landforms of country. (Val Plumwood, The Eye of the Crocodile, p. 20)

Plumwood situeert aldus de zin van de dood (en daarmee eigenlijk ook die van het leven) in het deel uitmaken van het ecosysteem (als levend wezen, en na de dood terug opgaand in de aarde). Dat is opnieuw iets dat eigenlijk buiten de inhoud van het leven staat en dus een levensgericht antwoord vormt op de vraag naar de zin van het leven (en de dood).

Een nog veel vaker voorkomend voorbeeld van een levensgerichte aanpak van de zinsvraag is wat men tegenwoordig de 'existentiële crisis' noemt. Een existentiële crisis kunnen we omschrijven als het diepe en zware gevoel van angst en melancholie dat kan ontstaan wanneer (seculiere) mensen de zinsvraag op een levensgerichte manier proberen te antwoorden (wat steevast mislukt). Men interpreteert de vraag naar de zin van het leven bijvoorbeeld als 'waarom besta ik?' of 'waarom leven we?' - vragen die (althans voor de seculiere mens) niet beantwoord kunnen worden, wat leidt tot spanning en onbehagen.

Een atheïst die zegt dat het leven geen zin heeft, maar dat we er wel zin aan geven, die suggereert eigenlijk dat het leven alleen maar een zin moet (of kan) hebben die extern is aan de inhoud van het leven zelf. Hierin verschilt die atheïst niet echt van een theïst die zegt dat de zin van het leven alleen in God of het hiernamaals te vinden is. Of de zin van het leven nu enkel door God of enkel door onszelf gegeven wordt: in beide gevallen zoekt men de zin buiten de inhoud van het leven om.

Pleidooi voor een inhoudsgerichte interpretatie van de vraag naar de zin van het leven

Het bevrijdende alternatief is om de vraag naar de zin van het leven inhoudsgericht te interpreteren, en ons dus alleen bezig te houden met de betekenis, de waarde, het doel, ... van gebeurtenissen, mensen, dieren, locaties, dingen, activiteiten ... die in ons leven (kunnen) voorkomen - kortom, met de (echte) inhoud van ons leven. Het is immers daarin dat de zin van het leven zit. En die zin, die scheppen wij niet, neen, die 'ontvangen' wij, die 'nemen wij waar'. De zin van het leven zit in de inhoud van het leven zelf.

Dat klinkt nogal abstract, maar de volgende uitspraken maken het hopelijk duidelijker.

The meaning of life is just to be alive. It is so plain and so obvious and so simple. And yet, everybody rushes around in a great panic as if it were necessary to achieve something beyond themselves. (Alan Watts, The Culture of Counter-Culture: Edited Transcripts)

Wat Watts hier zegt is dat de zin van het leven gewoon in de inhoud van het leven ('just to be alive') zelf zit, net zoals ik betoog. De tweede zin in Watts' quote verwijst volgens mij dan weer naar mensen die de vraag naar de zin van het leven levensgericht interpreteren en zo in een existentiële crisis verzeilen. Dat zal ons niet langer overkomen als we de zinsvraag inhoudsgericht interpreteren.

De volgende uitspraak van Eckhart Tolle is volgens mij eveneens een poëtische weergave van het inzicht dat we de zinsvraag inhoudsgericht moeten interpreteren:

Forget about your life situation and pay attention to your life. Your life situation exists in time. Your life is now. Your life situation is mind-stuff. Your life is real. (Eckhart Tolle, The Power of Now)

In deze quote verwijst 'je leven' naar de inhoud van je leven, terwijl 'je levenssituatie' verwijst naar een of andere zin van het leven die buiten die inhoud te vinden zou zijn - iets wat Tolle volgens mij terecht bekritiseert als een uitvinding van het verstand.

Het is geen toeval dat de levenshouding van aanwezigheid in het hier en nu, waar Tolle voor pleit, ons beter in staat stelt om de zinsvraag inhoudsgericht te interpreteren. Wie in het hier en het nu is, die ervaart, 'ontvangt' ten volle de zin van de inhoud van het leven.

Nog een metafoor die het gevoel van een inhoudsgericht vragen naar de zin van het leven goed weergeeft, is die van het net van Indra. Stel je een netwerk van juwelen voor, waarbij elk juweel alle andere juwelen weerspiegelt. Dat is het net van Indra, een beeld uit de boeddhistische filosofie. Maar net zoals het zinloos is om een juweel te zoeken dat boven de andere juwelen van Indra's net staat, zo ook is het verloren moeite om de zin van het leven alleen maar te zoeken in iets dat buiten de inhoud van het leven te vinden is.

(Er is hier overigens mogelijks een interessante gelijkenis met de filosofie van de 'objectgeoriënteerde ontologie': dat is een hedendaagse filosofie die stelt dat alles wat wij ervaren en waarnemen even echt is als alles wat er is maar wij niet waarnemen. Aangezien alles even echt is, ongeacht of het waargenomen wordt of niet, is het niet nodig om als antwoord op de zinsvraag nog te gaan zoeken naar iets dat nog 'echter' is, dat voorbij gaat aan wat er in ons leven kan voorkomen).

De inhoudsgerichte aanpak is niet noodzakelijk atheïstisch

In dit artikel heb ik geregeld kritiek gegeven op bepaalde vormen van theïsme. In combinatie met mijn verwijzingen naar oosterse en new age-filosofie kan dit de indruk doen wekken dat de inhoudsgerichte interpretatie van de zin van het leven per definitie atheïstisch is. Dit is echter niet het geval: mijn stelling dat de zin van het leven in de inhoud van het leven zelf te vinden is, zegt in se niets over het al dan niet bestaan van God en/of goden. Theïsme, atheïsme of agnosticisme zijn allemaal verenigbaar met de inhoudsgerichte aanpak van de zinsvraag, toch zolang men niet in de valkuil loopt om de enige (echte) zin van het leven te zoeken in iets dat buiten de inhoud van het leven zelf te vinden zou zijn.

Ironisch genoeg is de theïst hier vaak dichter bij de inhoudsgerichte aanpak. De opvatting dat God het leven zin geeft is immers verenigbaar met de opvatting dat de zin van het leven ook in de inhoud van het leven zelf te vinden is. De opvatting dat het leven zelf zinloos is, maar dat wij het vervolgens zin geven (schijnbaar een populaire gedachte onder atheïsten) is al heel wat moeilijker te verzoenen met de stelling dat de zin van het leven eigenlijk al in de inhoud van het leven zelf zit.

Zoals de bekende slogan het zegt: 'the journey is the destination.' De reis, het proces (anders gezegd, de inhoud van het leven zelf) is waar we de bestemming, het doel (of anders gezegd, de zin van het leven) kunnen vinden.

Het nieuwe spektakelstuk Ann & Meander. Rhedelijk Cultureel, Create Dance, JLS Productions en Cultuurbedrijf RiQQ zijn al een tijdje in de weer met hun volgende zomerse theaterspektakel. Na ‘Alice in Wonderland’ is nu gekozen voor een muziektheatervoorstelling waar inmiddels zo’n 140 deelnemers aan meedoen. ‘Ann & Meander’ gaat over de roerigste en belangrijkste periode uit het 450-jarig bestaan van gemeente Rheden. Het stuk speelt zich af tussen 1840 en 1853 voor de muren van kasteel Biljoen. Het stuk is een muzikale, dansante en theatrale vertolking van Rhedense geschiedenis en mythe. 35 jongeren en 25 kids spelen de hoofdrollen. Kortom: het wordt weer een echt Rhedelijk Cultureel knalfeest! Meezingen? Iedereen die mee wil zingen met ‘Ann & Meander’ kan zich gratis opgeven bij Marije Heemskerk (componist en koordirigent): [email protected]. Meedoen is gratis! Je kunt meedoen als koor, maar je mag je ook individueel aanmelden. Het belooft een voorstelling te worden waar het koor een groot aandeel heeft in de muzikale omlijsting. Meedansen? Ook zoeken we dansers die mee willen doen aan de voorstelling. Ook dit is weer gratis en je kunt je opgeven als groep of als individu. De repetities voor individuele deelnemers zijn op donderdagen. Groepen werken met een tutorial van onze choreografe Charell Peters of, in overleg met de regie, kunnen groepen zelf choreografieën maken. Opgeven kan door een mailtje te sturen naar [email protected]. Meespelen in het orkest? Ook meespelen in het orkest kan! Deelname is gratis en je werkt aan meerdere grote stukken die geschikt zijn voor blazers, strijkers en wat niet meer. We schrijven de partituren op maat. Je kunt je ook hier opgeven als individu of met een heel gezelschap. Opgeven kan door een mailtje te sturen naar [email protected]. Ann & Meander Ann en Meander kennen elkaar al lang. Elke ochtend, als Ann naar de markt loopt en Meander al druk in de weer is bestellingen van baksteen te leveren aan de rijke bazen van Velp, komen ze elkaar tegen. Meander houdt van Ann en Ann van Meander. Maar Ann wil rijk trouwen. Dan heeft ze een beetje uitzicht op rijk leven in plaats van de krassen en wondjes die ze overhoudt aan het bramen plukken. Voor de muren van kasteel Biljoen ontrafelt zich een op ware feiten gebaseerd Shakespeareaans epos vol humor en tragiek. Want als Ann met baron Van Hardenbroek trouwt en Meander het Velpse goud vindt wordt alles ineens anders. Meer info? Wil je meer weten over onze voorstelling Ann & Meander? Wil je meedoen als dansgroep, koor of orkest? Of wil je op een andere manier helpen om deze voorstelling tot een groot succes te maken? Neem dan even contact op met Jowin Heemskerk (regisseur): [email protected] / 06 42 42 38 75. De kaartverkoop start over een paar weken. Dus volg ons via Facebook en Instagram. Zo blijf je op de hoogte van al het laatste nieuws!