devosopmaandag
De Vos op Maandag
Margriet Kemper
margrietkemper.nl
927 posts
Don't wanna be here? Send us removal request.
Last Seen Blogs
Text
Terugval
Maan is weer elektrisch vannacht,
Stilte haar gezworen kameraad,
Wind ligt achter Mont Larron op zijn rug te slapen,
de hond van het zwarte huis blaft niet.
Oude balken trekken en krimpen en
delen tikken uit aan mijn hart.
Vandaag groette ik mijn eerste zwaluw,
zoals moeder de eerste vlieg eerbiedig leven liet,
mannetjesorchissen pronken met hun shocking purple
sweaters, de pinksterbloemen verbleken ervan.
De lindeboom gaat al knisperend open,
de spechten knetteren erop los.
Bloeit daar al niet de eerste meidoorn?
Wat doet die blauwe Renault daar,
en waar is de chauffeur opeens gebleven?
Drie maal keek ik losjes achterom.
Seringen groetten mij zwoel,
salomonszegels bogen toen ik passeerde,
landschappen ontvouwden zich
als majesteiten.
Maar nu is de maan weer elektrisch,
de stilte een gestikte deken,
ik wacht op de hond en
roep de morgen aan.
2 notes
·
View notes
Text
stramien, DMC perle 5 borduurgaren, 21 x 23 cm, 2024
Lees de vos van vandaag 'Genoeg tijd om erover na te denken'.
2 notes
·
View notes
Text
Tijd genoeg om erover na te denken
Ik nam een borduurwerk mee naar hier in Saint Julien le Petit, en maakte het in de eerste paar dagen af. Dwars door de letters van de woorden ER ZIJN heen is een soort tak in heel dunne lijnen geborduurd. Er zijn vlekken, kleine vormen, een bloemachtige wolk en een ornament die deels de letters bedekken. De letter N is voor de helft verdwenen. Onder alles is een raster te zien, en daar weer onder een vlekkerige, donkere achtergrond. Je hoeft geen filosoof te zijn om daar een commentaar in te zien op dat vanzelfsprekende zijn van ons.
Het is niet de meest snelle manier om zo'n zinnebeeld of 'emblema' te maken. Van de zestiende tot de achttiende eeuw waren emblemata heel populair. Een realistisch beeld werd gekoppeld aan een spreuk, een begrip een wijsheid. Ik doe het dus abstracter en plaats het begrip zelf in een omgeving die het 'becommentarieert'. Dat borduren gaat zo langzaam, dat ik vanzelf ga nadenken over wat dat 'er zijn' eigenlijk betekent. Die woorden klinken wat losjes, een vanzelfsprekendheid, alsof het om een steen in een plas water gaat, alsof dat er-zijn van ons heel gewoon is.
En weer wachtte een stuk meegenomen stramien, dat verkocht wordt onder de naam 'Penelope'. Odysseus, haar echtgenoot, zou omgekomen zijn, en nieuwe huwelijkskandidaten stonden te dringen. Penelope beweerde dat zij pas een keuze kon maken als het weven van de lijkwade voor haar schoonvader gedaan was, maar iedere dag haalde zij uit wat zij overdag geweven had. Stramien wordt nog steeds geproduceerd, niets hoeft te worden uitgehaald om de handen van borduursters en borduurders gaande te houden. Het is een mooie bijkomstigheid dat we gisteren in Aubusson waren, het centrum van de tapisserie in Frankrijk.
Ik besloot de woorden HET ZELF te borduren. Misschien kwam dat omdat ik een essay* van filosoof Jan Bor aan het lezen ben. Hij wist als snel dat zijn studie filosofie hem niet de inzichten had verschaft en zou verschaffen waarnaar hij op zoek was. Die zocht hij met name in het Zen-Boeddhisme en de Indiase filosofie. De vraag 'wie ben ik?' houdt hem zijn hele leven bezig. Naast de publieke ik, zo beweert hij, is de mens “een onbekend, gemaskeerd, verborgen, in die zin dieper ik. [–] Ze wijst voorbij aan het denkende ik, inclusief het het zelfbeeld dat we meedragen, aangezien dat ook maar een gedachte is.”
Langzaam maar zeker raakt dat nieuwe stuk stramien met die twee woorden weer gevuld. Ik schat het aantal uren dat ik er tot nu toe aan gewerkt heb op ruim veertig. Opnieuw gaat het langzaam, en omdat ik geen ontwerp vooraf maak, zijn er vele uren waarin de ideeën over het zelf al bordurende groeien. Ik zou niet dat diepere zelf van Bor durven borduren (aangezien dat onbekend, gemaskeerd en verborgen is), maar ik toon dat grote vermeende zelf van ons, dat veel ruimte in beslag neemt, en dat helemaal niet zo soeverein is als we graag denken.
* 'Wat is wijsheid – Een filosofische zoektocht'| Jan Bor | Uitgeverij Bert Bakker 2012
2 notes
·
View notes
Text
De tuinman en de dood
In januari kocht ik meteen het dagboek* van Derek Jarman, de kunstenaar die in 1994 op 52-jarige leeftijd overleed aan aids. Hij besluit Londen achter zich te laten en begint een leven in een oude visserswoning aan de uiterste rand van Engeland. Langzaam en niet vooropgezet ontstond een tuin die hij bevecht op de plek. 'Moderne natuur' begint op 1 januari 1989. Ik verloor me al snel in het boek. Stormen, maanlicht, zeekool, het vuil dat zich ophoopt langs de zeekant, de in de nacht opgloeiende kerncentrale van Dungeness, nachtelijke eenzaamheid, dappere plantjes, alles vloeit samen in een meeslepend dagboek.
24 februari: “Ik leef in geleende tijd, dus zie ik geen reden waarom het me niet zwaar te moede zou worden.” 31 maart 1989: “Zon een volmaakt witte bol in een krijtachtige hemel, nevel waait in melkachtige sluiers over de Ness, stil, teer-pastelgeel wilgenkatjesbos schittert in het zilverige licht.“ Ik stop met lezen. Ik zou niets liever willen dan doorgaan, maar besluit enkele weken te wachten tot we op 1 april voor twee maanden in Saint Julien le Petit verblijven. Het voelt als het juiste ding om te doen, alsof de inhoud te kostbaar is om zomaar te verspillen.
Hier zijn we nu, in een degelijk huis met uitzicht op het dal van La Maulde. Ik sla het boek weer open. 1 april 1989: “April werd ingeluid met een ongenadige kou die 's nachts omsloeg in een bittere oosterstorm. “ Enkele dagen later is April uit. Ik wil niet aan de maand mei beginnen, onze laatste maand hier. Ik stel het einde van zijn boek en zijn leven voorlopig uit. Het is nu eenmaal geen gewoon dagboek.
Jarman heeft van kinds af aan een grote liefde voor planten, die in zijn kostschooljaren vermorzeld wordt, maar die in Dungeness weer tot bloei komt. Met grote aandacht schrijft hij in zijn dagboek over nederige gewassen, over worstelende plantjes, door de zand gegeselde knoppen van de lissen. Hij haalt poëzie aan en oude botanische beschrijvingen Zo lees ik wat Samuel Pepys in de zeventiende eeuw over salie schrijft: “Saly is in't bysoncer goet voor hooft ende hersens, spoort den sinne en het gehuegen aen, sterkct den zenewe, heelt den gesondheyt der lammen ende beevende litmaeten.” [hulde aan de vertalers!]
Dan vind ik hier in de tuin, naast een kronkelend stroompje een onooglijk plantje dat ik niet ken. Het blijkt de 'goudveil' (chrysosplenium oppositifolium) te zijn, behorende tot de steenbreek-familie. Ik vind op een site de beschrijving van Rembert Dodoens, een zestiende eeuwse arts: De Gulde Steenbreeck groeyt in sommighe broeckachtighe oft poelachtighe, waterachtighe, onderloopende plaetsen van Brabandt ende Vlaenderen en op sandachtighen ende onvruchtbaeren magheren grond. Aerd, Kracht ende Werckinghe Gulde Steenbreeck en wordt nerghens in ghebruyckt; ende wat kracht dat het heeft van eenige sonderlinghe sieckte te ghenesen / is ons noch ter tijdt onbekent.”
Op 1 mei zal ik na deze eerste zin uit het hoofdstuk verder lezen: “Het geluid van een koekoek weerklinkt in het drasland.”
* 'Moderne natuur – Aantekeningen uit een tuin aan de rand van het bestaan'| Derek Jarman | vertaling Henny Corver en Nico Groen | Das Mag Uitgevers | 2024
3 notes
·
View notes
Text
Lees de vos van vandaag: 'De vrouw die voorgoed bij mij inwoont'
4 notes
·
View notes
Text
De vrouw die voorgoed bij mij inwoont
Men zegt dat iedereen een innerlijke leeftijd kent die niets te maken heeft met het aantal geleefde jaren. Misschien is het zo dat die innerlijke leeftijd een soort ideaal moment is geweest, waarin lichaam, geest en omstandigheden 'optimaal' waren. Die ervaring is zo vormend geweest dat deze als een gids wordt in de jaren erna. Maar wat vooral gebeurt, is dat dat als 'concept' wordt omarmd. Het ontstaan ervan kan een volkomen innerlijk proces zijn. Het hoeft ook niet te betekenen dat die periode alleen maar positief is geweest. Zo'n innerlijke leeftijd is misschien wel de harde substantie van het zelf. Een mens kan nu eenmaal niet leven met een zelf dat alleen maar vluchtig is, dat nooit vorm aanneemt. Ondertussen worden in de wetenschap en de filosofie wel vastgesteld dat het Zelf en het Bewustzijn uiterst wankele begrippen zijn. Bewustzijn zou een narratief zijn, een gemaakt verhaal. Dan maar, en die innerlijke leeftijd mag dan een construct zijn, hij kan ook voor iemand zeer betekenisvol zijn.
Onlangs vond ik deze foto terug van mijzelf. Het is misschien begin jaren '90. Ik kijk met een zeker ongeloof naar die jonge vrouw, die daar zo elegant op een houten trapje in de warmte van de zon zit te lezen. Het licht is fel, ze draagt een zonnebril. Het is warm. Blote benen, elegante schoenen met een strikje, een beetje 18e-eeuws model. Het zijn misschien wel de mooiste schoenen die ze ooit bezat. Ik herken het omslag van het boek dat zij leest. Ik heb geen enkele herinnering aan de inhoud van 'Leone Leoni' van George Sand. Oh, wat is ze daar ver verwijderd van de puber, de jonge adolescent. Hoe lang had het wel niet geduurd voor ze vrouw werd. Ik kijk naar mezelf als een vroege Cindy Sherman, die van zichzelf een rebel, een tut, een feeks, een dom wicht en een vamp maakte. Zoveel 'zelven' opvoeren duidt natuurlijk op een krachtig innerlijk. Ik kijk naar haar, en weet niet zeker wie zij daar is. En natuurlijk was er ook nog de fotograaf.
Mijn innerlijke leeftijd ligt een jaar of vijf later. Ik woon dan voor het eerst van mijn leven alleen. Ik ben eenzaam, en sterk tegelijk. Ik ben opnieuw die jonge vrouw met haar achttiende-eeuwse schoentjes, maar dan leest ze een boek dat haar past als een handschoen, dat haar dingen uitlegt over het leven, over haarzelf, dingen die ze altijd al had willen weten, zonder dat ze dat wist, en die ze vanaf dan in haar leven besluit te gebruiken. Die bijna dertig jaar jongere vrouw woont nu voorgoed bij mij in.
.
3 notes
·
View notes
Text
Iconic cry | Fang Mij | 70 x 90 cm | 2023 | galerie Jan van Hoof
Lees de vos van vandaag '(zonder titel)'
3 notes
·
View notes
Text
(zonder titel)
HET WOORD | Er ontsnapte me een zachte kreet van enthousiasme toen ik de geborduurde tekst onderaan dit werk goed gelezen had: Iconic Cry. Iets werd geraakt in mij. Hoe intiem is dat 'cry', want ik dacht onmiddellijk aan een mens. En dan dat 'iconic', waarmee het intieme verbonden wordt aan het universele. De mens die schreeuwt, huilt, roept. Iets van binnen moet naar buiten. Het innerlijke wordt uitwendig, krijgt vorm. Er komt lucht bij te pas. Niet die ene mens, maar Mens. En de mens heeft altijd genoeg gehad om uit te roepen, om om te huilen of luid te verkondigen. De oudste oorsprong van het woord 'icoon' is het Griekse woord voor 'gelijken op'. 'Iconisch' betekent 'kenmerkend' en 'beeldbepalend'. Altijd is er sprake van een relatie tussen het ding en iets anders waar het voor staat. Soms is dat ding zelfs het ultieme ding. Maar wat betekent dan toch 'iconic cry'? Is het de kreet die voorafgaat aan het woord, al bijna taal maar nog niet? Ooit, in de oertijd van de taal? Misschien wel in de oertijd van elk mens, de eerste kreet van de pasgeborene. Het verbonden zijn heeft plaatsgemaakt voor het afgesneden zijn. Lucht stroomt de longen binnen. Een kreet.
HET BEELD | En dan is er het beeld natuurlijk. Die blauwen, die structuren, rondzwevende vormen. Drukken ze op die onderste rand van kleuren, of rusten zij daarop? Precies daar komen de handen van de kunstenaar tevoorschijn, handen die draden spannen en weefsels maken. Er is achter en er is voor, er is ruimte en er is oppervlak, er is zuiver kleur en er is kleurmaterie, er zijn vormen die ontstaan zijn en vormen die gemaakt zijn. Alles is even aanwezig. En dan de woorden, die in het werk zelf zijn geborduurd! Woord wordt beeld. Beeld wordt ding.
Voor het talige wezen dat ik ben, schieten woorden tekort. Ik moet mijn ogen het werk laten doen. Het was vooral mijn geest die keek.
3 notes
·
View notes
Text
Lees de vos van vandaag: 'Over het nieuwe boek van Vincent Dams, naaktslakken en Emily Dickinson'.
2 notes
·
View notes
Text
Over het nieuwe boek van Vincent Dams, naaktslakken en Emily Dickinson
Vrijdagavond vond de boekpresentatie plaats van Vincent Dams 'Bijna goed'*. Het kloeke boek, dat ruim twee kilo weegt, bevat 400 pagina's met in totaal zo'n 500 werken over een periode van bijna twintig jaar. De kunstenaar trekt in zijn oeuvre alle registers open en als een waar organist vult hij de ruimte van het boek met de zachtste fluistertonen, lokkende melodieën en luid geschetter. De werken gaan van ontroering en tederheid tot slappe lach, van driedubbele ironie tot zwarte humor, van scherpzinnigheid tot omhelsde domheid. Ik schreef een tekst voor de catalogus en gaf deze de titel 'Alles, overal, de hele tijd' – een directe verwijzing naar de film Everything, Everywhere, All at Once**. Ooit leerde ik hem kennen als eindexamenstudent van de academie in 's-Hertogenbosch. Daar begon 'De Damse Wereld' al. Ik nam mij voor op deze plek over één werk te schrijven. Precies zoals verwacht zou elk gekozen werk een vertekend beeld geven van de kunstenaar. Maar daar is helemaal niets aan te doen.
Ik zit met M aan tafel en hebben het boek open liggen op bladzijde 250. We praten over het werk***.
Maar de verhouding tussen slak en huis is helemaal niet juist! Het is een naaktslak met iets op zijn rug!
Je hebt gelijk, maar misschien is dat juist goed. (ik vertel haar niet dat mijn wormenfobie zich heeft uitgestrekt tot naaktslakken, en dat ik ooit in een oud en vochtig arbeidershuisje waar ik bijna veertig jaar geleden woonde, tijdens het tandenpoetsen op een naaktslak trapte, met blote voeten)
Okee, een naaktslak met een schedel als huis. Niks niet een gezellige slak met een gezellig huisje. Heb je ooit een bewegende slak gevolgd en van dichtbij bekeken hoe die voelhoorntjes bijna onzichtbaar de lucht aftasten?
God, nee!
De kunstenaar zegt misschien wel: wij mensen zijn naaktslakken met een schedel als huis en dat we als naakte pasgeborenen de dood als huisje meekrijgen.
Lekker, hoor
Ja, maar hij heeft gelijk. En natuurlijk denken we dat niet als we zo'n allerliefste, lekker ruikende baby in onze armen houden.
Hee, ik heb net een dichtregel van Emily Dickinson geborduurd, die daar alles mee te maken heeft: WIJ DRAGEN STERFELIJKHEID ALS EEN JAPON OP ZICHT
Dan leest ze hoe het werk heet en schiet ze hard in de lach: 'Bietje rustig doen'. Ze is een Brabantse. Ik hoor meteen Vincents stem.
* 'Almost good'| Vincent Dams | teksten van Margriet Kemper, Oscar Weyers, Alex de Vries | uitgeverij UDC Publishing | https://udc-publishing.com/
**zie de vos op maandag van 20 maart 2023
***'Bietje rustig doen'| gemengde techniek | 13 x 33 x 14 cm | 2021
3 notes
·
View notes
Text
stekelvarken in een jeneverbesboom, 1908, Oregon Historical Society
Lees de vos van vandaag: Namen – 'een diepzinnig, hemeltergend, nooit goed uit te leggen onderwerp'
3 notes
·
View notes
Text
Namen – 'een diepzinnig, hemeltergend, nooit goed uit te leggen onderwerp'
Kooltjes van een dovende dag
Eenden en woerden
Windveer en stapelwolk
Als wilde bijen gonzen in mei
Boeg en spiegel – voorportalen
Iemand als ik - Avonddauw
Dit tot de verbeelding sprekend lijstje komt voor in een negentiende-eeuwse tekst. Het zijn zes van vijfendertig in totaal. Wie de context niet weet, vermoed wel dat elk ervan voor iets groters staat. Namen van kunstwerken, titels van boeken misschien. En dat laatste zijn het dus. Het zijn mogelijke titels voor een verzameling teksten van een dichter.
Kooltjes van een dovende dag: het is donker aan het worden, het vuur is bijna uit, nog een laatste beetje opgloeiend licht. Symbool voor een leven dat op zijn einde loopt?
Eenden en woerden: de wereld keurig opgedeeld, mannen en vrouwen en waar elk voor staat. Woerden zijn in de paartijd wrede dieren, is bekend. Maar de dichter acht de woerden, de mannen dus, min of meer superieur aan vrouwen.
Windveer en stapelwolk: de een breed uitwaaiende ijskristallen in de hoge lucht, amper een wolk te noemen, de ander de wolk zoals kinderen die tekenen. Iets wat maar net vorm en massa heeft, en iets wat extreem vorm heeft en enorm van omvang is.
Als wilde bijen gonzen in mei: bijen die door de warmte van mei tot leven komen, die het volle leven aankondigen, een geluid herinnerd.
Boeg en spiegel – voorportalen: van alle de meest raadselachtige en poëtische. De boeg van een schip dat zich een weg baant door woeste golven én door een kalme spiegelende zee? Een samenvatting van het leven, voorportalen van de dood?
Maar met Iemand als ik – Avonddauw' komt opeens de dichter tevoorschijn en krijgt het Kooltjes van een dovende dag een meer beladen betekenis: de dichter als oude man. Het boek waar de dichter een titel voor zoekt is een bundel met dagboekaantekeningen, bespiegelingen, herinneringen en observaties. Wat te doen met zo'n bont geheel van teksten, in een heel mensenleven ontstaan en bewaard? Vijfendertig mogelijke boektitels noteert hij. De dichter wikt en weegt, want wat te kiezen? “Het is een diepzinnig, hemeltergend, nooit goed uit te leggen onderwerp – namen. Het houdt me al mijn hele leven ten diepste bezig.”.
En dan opeens schiet hem een naam te binnen! “Hun nutteloosheid als wild gewas - een zeker natuuraroma waarvan ik zo graag zou willen dat het uit mijn bladzijden opsteeg - de ondiepe bodem waaruit ze voorkomen - hun verlangen met rust te worden gelaten - hun koppige, dove onwil om vragen te beantwoorden....” Hij denkt aan de jeneverbesboom, en denkt de perfecte titel gevonden te hebben: Jeneverbesjes, zowat
Oh, wat een verrukkelijke titel, dacht ik meteen. Maar uiteindelijk zal de bundel in het Engels - spijtig genoeg - Specimen Days heten. Ik ben blij dat de Nederlandse uitgave een veel betere titel heeft: Oud ben ik, jong ben ik.*
* 'Oud ben ik, jong ben ik ' | Walt Whitman (1819 – 1892) | vertaling René Kurpershoek | uitgeverij Van Oorschot 2019
3 notes
·
View notes
Text
Lees de vos van vandaag: 'Het licht van de geschiedenis'
2 notes
·
View notes
Text
Het licht van de geschiedenis
In de voorstelling 'Elkaars andere', geschreven en gespeeld door Froukje Reitsema en mij, citeer ik op een moment uit 'Revolusi' van David Van Reybrouck. In dat boek schetst hij de geschiedenis van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd, vooral die van na de capitulatie van Japan. Nadat ik heel kort de voorgeschiedenis van onze onvermijdelijke reis naar Nederland schets, zeg ik: ”Elk leven, hoe onopvallend ook, weerkaatst het licht van de geschiedenis.” Daarna zeg ik dat die grote geschiedenis hun in een zucht naar de andere kant van de wereld blies.
Dinsdag speelden we in Marsum, een dorp vlakbij Leeuwarden. Een halve eeuw geleden was ik er voor het laatst. Het publiek bestond uit zo'n zestig vrouwen op leeftijd. Zoals altijd zag ik aan de gezichten hoezeer al die vrouwen werden meegenomen door ons verhaal. Na elke voorstelling ontstaat een gesprek over de inhoud, soms met de zaal, soms met individuele bezoekers. Dan wordt weer duidelijk hoe de grote geschiedenis ook in de kleinste levens wordt weerspiegeld.
Een vrouw komt naar mij toe en vertelt dat haar vader tijdens de Politionele Acties als soldaat naar Indië werd gestuurd. Zijn hele leven zweeg hij over wat hij daar had meegemaakt. De enige met wie hij erover kon praten was haar zoon, die als soldaat in Bosnië vocht. Maar toen Ponke Princen in het nieuws kwam, werd haar vader opeens openlijk woedend. Princen was zo'n beetje de eerste en een van de zeer weinige soldaten die de oorlogsmisdaden van het Nederlandse leger daar aan de kaak stelde. Veteranen hielden hem voor een verrader. Een van de officieren die zulke misdaden beging en daarvoor nooit werd berecht was kapitein Raymond Westerling. Hij gaf leiding aan legereenheden die zich hadden gespecialiseerd in contra-guerilla. Door zijn wrede en meedogenloze optreden stierven duizenden Indonesiërs, soldaten en burgers, meestal met medeweten van de legerleiding en dus de Nederlandse Staat.
De vrouw wees naar buiten en zei: 'In die straat daar woonde Westerling'. En de vrouw naast haar vertelde dat de zoon van Westerling in haar poesiealbum had geschreven. 'Je kunt een kind niet de daden van de vader aanrekenen', zei ik. Begin jaren zestig financierde de Nederlandse staat de zangstudie van Westerling aan het Amsterdams conservatorium, inclusief zijn reiskosten vanuit Marsum en zijn verblijf in Amsterdam! Hoe zwijg-geld omgezet werd in zang-geld. Na zijn debuut in Tosca van Puccini in 1958 schreef Vrij Nederland dat hij met meer succes een mes hanteert dan zijn keel. Het is een tragikomedie van de wrangste soort.
Het licht van de geschiedenis reikt ver. Dat licht kan je verblinden of als maanlicht in de nacht zijn, als vals licht, als een knipperend waarschuwingslicht achter je. Maar soms is het als het neutrale licht van een doodgewone dag dat al wat geweest of gaande is absorbeert. Nu is er het harde licht van oorlogen en dreigende oorlogen, voor ons, voor nu, nog ver genoeg weg.
2 notes
·
View notes
Text
'492 Titles of Books'| Annesas Appel | 2011 | 34 X 86 cm | in 60 kleuren | piezoprint
Lees de vos van vandaag 'Getroost door systemen'
3 notes
·
View notes