#karaim | Explore Tumblr Posts and Blogs

baybaykus · 2 years

Text

📌Soner Yalçın'dan Bahçeli'ye tarihi mektup...

Bak sana ne anlatacağım..?

Bu yazacaklarımı MHP’nin “parti okulu“nda bulamazsın. Unutturdular sana çünkü…

Gagavuz Türk��ü, Hıristiyan’dır.

Yunanistan’daki Karaman Türk’ü de, Hıristiyan’dır...

Karaim ya da Hazar Türk’ü, Yahudi‘dir…

Altaylar, Tengrici’dir...

Saha-Yakut Türkleri Şaman‘dır...

Uygur Türk‘ünün kimi Budist’tir...

Azerbaycan Türk’ü ya da İran’ın Azeri Türk’ü Şii‘dir...

Anadolu Türkmen‘i Alevi’dir...

Ne sandın?...

“Türk milliyetçisi” denilince aklına sadece Müslüman Sünni mi geliyor?...

“Türk milliyetçiyiz” diyerek kimin ahlakını kime dayatıyorsun?...

Bak kardeşim !...

Dünyada ilk “Türk Derneği”, Macaristan-Budapeşte’de 1908 yılında açıldı.

Üniversitelerde ilk Türkoloji kürsüsü 1870 yılında Budapeşte’de kuruldu...

Macar Türklerini bilir misin?...

Turan fikrinin nereden doğduğunu sanıyorsun?...

Bugün...

Sadece Devlet Bahçeli‘yi bilmekle olmaz...

Gabor Vona‘yı da bileceksin!...

Hâlâ Necip Fazıl mı okuyorsun?...

Oysa Attila Jozsef‘i okumalısın!...

Hadi Yusuf Akçura’yı, Sultan Galiyev’i bildiğini düşüneyim; Turar Rıskulov‘u ya da Ethem Nejat‘ı bilir misin?...

Sahiden “sağ” nedir, “sol” nedir hiç kafa yordun mu?...

Tarihindeki Türk milliyetçi hareketler sömürgeciliğe karşı çıkarken, senin neoliberalizme/ vahşi kapatilizme karşı neden hiç sesin çıkmıyor?...

Evet sen kardeşim!...

“Türk milliyetçileri” adını kullanarak kimin ahlakını kime dayatıyorsun?...

Kızma bana !...

Bak sana bir Türk efsanesini hatırlatayım...

Cengiz Aytmatov’u bilirsin. Kırgız Türk’ü...

Türk birliğinin yılmaz savunucusu. Dünya edebiyatına armağan ettiğimiz Lenin ödüllü usta bir kalem...

1980 yılında yazdığı bir romanı var:

“Gün Olur Asra Bedel”.

Okudun mu?...

Kişinin, öz köküne yabancılaşmasını anlatır. Bunu Türk “Mankurt Efsanesi”ne dayandırır.

Şöyle...

Juan-Juan adlı barbar bir toplum, tutsak ettiği kişileri işe yarar köleler haline getirmek için belleklerini silerek “mankurt” haline getirirmiş !...

Bir insanı “mankurt” yapmak istediklerinde bak ne yaparlar:

- Tutsak kişinin saçları iyice kazınır,

- Kafasına devenin boyun derisi gerdirilerek geçirilir,

- Tutsak başını yerlere vurmasın diye bir kütüğe bağlanır,

- Yürek parçalayan çığlıkları duyulmasın diye elleri ayakları bağlı olarak ıssız bir yerde sıcak güneş altında dört beş gün aç susuz bırakılır,

- Sıcağın etkisiyle deve derisi büzülür ve bir mengene gibi kafayı sıkıştırır,

- Deve derisinin artık kafa derisiyle bütünleşmeye başlamasıyla kazınan saçlar yeniden uzamaya başlar,

- Fakat, deri kafaya o kadar yapışır ki, zaten sert olan deve derisi sıcağın etkisiyle iyice sertleşir ve uzayan saçlar deriyi delip uzamasına devam edemez,

- Bu nedenle saçlar kafanın dışı yönünde değil, içine doğru uzamaya başlar,

- Sıcaktan büzüşen deve derisinin kafatasına yaptığı baskı ve kafanın içinde ters yönde uzayan saçların kafatasını delip, beyne doğru ilerlemesiyle tutsak kişi büyük acılar çeker,

- Beşinci günün sonunda tutsakların çoğu ölür,

- Sağ kalan tutsak ise zamanla kendine gelir; yiyip içerek gücünü toparlar.

- Ama o artık bir insan değildir; ölünceye kadar geçmişini hatırlamayan “mankurt” olmuştur.

Artık hafızası yoktur...

Kim olduğunu, hangi soydan geldiğini, anasını, babasını ve çocukluğunu bilmez hale gelir.

Artık düşünemez...

İnsan olduğunun farkında değildir. Ağzı vardır, dili yoktur. Kaçmayı dahi düşünmeyen, hiçbir tehlike arz etmeyen bir köledir sadece. Bilinci, benliği olmadığı için, sadece efendisine boyun eğen bir köle...

Evet...

Mankurt, için önemli olan tek şey efendisinin emirlerini yerine getirmektir...

Akıl yoksunluğunu ifade eden “mankurtlaşma” artık bir kavram olarak kullanılmaktadır...

Anadolu’da “mankafa” derler !...

Kimbilir...

Belki de Cengiz Aytmatov “Bozkurtları” uyarmak istemektedir...

Anlayana...

* Türk Bayrağı’nın yakılmasını, göklerden/direklerden indirilmesini protesto ettin mi?

Hayır!...

* Atatürk heykellerinin parçalanmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Bu ülkenin parsel parsel özelleştirme adı altında satılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Türk kimliğinin-kavramının Anayasa’dan çıkarılmak istenmesini protesto ettin mi?

Hayır!...

* Devlet nişanından, devlet kurumlarından Türkiye Cumhuriyeti ibaresi kaldırılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Andımızın kaldırılmasını protesto ettin mi?

Hayır!..

* 23 Nisan gibi, 19 Mayıs gibi milli bayramlarının kaldırılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Soma katliamını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Doğa katliamlarını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Kaçak Sarayı protesto ettin mi? Hayır!...

* Kuzey Irak’ta Türkmenlerin katledilmesini protesto ettin mi? Hayır!...

* Süleyman Şah Türbesi’nden kaçılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Ülkenin parçalanma projelerini protesto ettin mi? Hayır!...

Peki neyi protesto ettin?...

Sadece, bu ülkenin yüz akı sanatçısı Bedri Baykam‘ı protesto ettin !...

Beyoğlu Piramid Sanat Galerisi’nde Almanya, Fransa, Japonya ve ABD’den sanatçıların eserlerinin de yer aldığı “Çırılçıplak” başlıklı sergiyi “ahlaki değerlere” aykırı bulup Taksim‘e sokağa çıktın ve “Bizler; Türk Milliyetçileri, Türk İslam Ülkücüleri, Türk Milletinin ahlak değerleri ile ters düşen ve sanat adı altında perdelenmek istenen bu çirkin sergiyi kabul edemeyiz” dedin...

Demek: Türk kavramının yok edilmesi, Türk bayrağının yakılması, Atatürk heykelinin parçalanması, Andımız’ın, ulusal bayramlarımızın kaldırılması, “ahlaki değerlere” uygunmuş ki sesin çıkmadı!...

Türklüğün sadece “bacak arasına” indirgendiğinin farkında değil misin?...

Soner YALÇIN

77 notes · View notes

council-of-beetroot · 1 year

Text

What languages do we Headcanon Feliks to be able to speak other than Polish? Is there a limit to how many languages a country can know?

Here's ones i could see him knowing

Polish (duh)

English

French

German

Ukrainian

Belarusian

Yiddish

Hebrew

Latin

Czech

Maybe he knows

Armenian

Greek

Turkish

Lithuanian (eh probably not much though)

Regional languages he might know

Silesian

Kashubian

Lemko

Tatar/ Karaim

Probably some dead languages too.

#hetalia #hws poland #aph poland

10 notes · View notes

caesarsaladinn · 8 months

Text

The origin of the word Balkan is obscure; it may be related to Turkishbālk 'mud' (from Proto-Turkic *bal 'mud, clay; thick or gluey substance', cf. also Turkic bal 'honey'), and the Turkish suffix an 'swampy forest'[7] or Persian bālā-khāna 'big high house'.[8] Related words are also found in other Turkic languages: Karakhanid balčɨq or balɨq, Turkish balčɨk, Tatar balčɨq, Middle Turkic balčɨq or palčɨq, Uzbek balčıq, Uighur balčuq, Azerbaijani palčɨg, Turkmen palčɨq, Khakassian palčax, Oyrat bal-qaš, Khalaj palčoq, Chuvash pɨlǯk, Yakut bɨlɨ̄k, Tuvinian balɣaš or malɣaš, Tofalar balxaš, Kazakh balšɨq or balqaš, Noghai balšɨq, Bashkir balsɨq, Karaim balčɨq, Salar palčɨx, Kumyk balčɨq.[9][10] It was used mainly during the time of the Ottoman Empire. In modern Turkishbalkan means 'chain of wooded mountains'.[11][12]

well that does not help at all

6 notes · View notes

fugengulsen · 2 years

Video

youtube

John Zorn's Dreamers (as Electric Masada) - Marciac 2010 Track 4 Karaim

#youtube

11 notes · View notes

thenuclearmallard · 2 years

Text

Another Indigenous group of Crimea - acknowledged by Ukraine.

The Crimean Karaites or Krymkaraylar are also known as Karaims and Qarays, are an ethnicity of Turkic-speaking adherents of Karaite Judaism in Central and Eastern Europe, especially in the territory of the former Russian Empire. "Karaim" is a Russian, Ukrainian, Belarusian, Polish and Lithuanian name for the community.

#indigenous #culture #important #colonization #fypage #Ukraine #Indigenous Ukraine #Crimea #Culture

13 notes · View notes

bobemajses · 1 year

Text

Karaite kenesa (synagogue) in Vilnius, Lithuania built in 1921.

The Lithuanian Karaites or Karaim are the smallest historic ethnic community in Vilnius, with just 150 or so remaining members of a unique Turkic-Jewish people. They settled in the region together with Muslim Tatars in the 14th century, praying in Hebrew and adhering to the Torah, but not to the Jewish rabbinical tradition. Having originated in 8th century Iraq and Iran and further developed in Eastern Europe, Lithuanian Karaism blended in many Christian, Tengri and (especially) Islamic practices. Other traditions, such as some holidays, are unique to Karaism.

#karaim #karaites #lithuania #turkic

189 notes · View notes

cihangir-uzunkaya · 2 years

Text

📌Soner Yalçın'dan Bahçeli'ye tarihi mektup...

Bak sana ne anlatacağım..?

Bu yazacaklarımı MHP’nin “parti okulu“nda bulamazsın. Unutturdular sana çünkü…

Gagavuz Türk‘ü, Hıristiyan’dır.

Yunanistan’daki Karaman Türk’ü de, Hıristiyan’dır...

Karaim ya da Hazar Türk’ü, Yahudi‘dir…

Altaylar, Tengrici’dir...

Saha-Yakut Türkleri Şaman‘dır...

Uygur Türk‘ünün kimi Budist’tir...

Azerbaycan Türk’ü ya da İran’ın Azeri Türk’ü Şii‘dir...

Anadolu Türkmen‘i Alevi’dir...

Ne sandın?...

“Türk milliyetçisi” denilince aklına sadece Müslüman Sünni mi geliyor?...

“Türk milliyetçiyiz” diyerek kimin ahlakını kime dayatıyorsun?...

Bak kardeşim !...

Dünyada ilk “Türk Derneği”, Macaristan-Budapeşte’de 1908 yılında açıldı.

Üniversitelerde ilk Türkoloji kürsüsü 1870 yılında Budapeşte’de kuruldu...

Macar Türklerini bilir misin?...

Turan fikrinin nereden doğduğunu sanıyorsun?...

Bugün...

Sadece Devlet Bahçeli‘yi bilmekle olmaz...

Gabor Vona‘yı da bileceksin!...

Hâlâ Necip Fazıl mı okuyorsun?...

Oysa Attila Jozsef‘i okumalısın!...

Hadi Yusuf Akçura’yı, Sultan Galiyev’i bildiğini düşüneyim; Turar Rıskulov‘u ya da Ethem Nejat‘ı bilir misin?...

Sahiden “sağ” nedir, “sol” nedir hiç kafa yordun mu?...

Tarihindeki Türk milliyetçi hareketler sömürgeciliğe karşı çıkarken, senin neoliberalizme/ vahşi kapatilizme karşı neden hiç sesin çıkmıyor?...

Evet sen kardeşim!...

“Türk milliyetçileri” adını kullanarak kimin ahlakını kime dayatıyorsun?...

Kızma bana !...

Bak sana bir Türk efsanesini hatırlatayım...

Cengiz Aytmatov’u bilirsin. Kırgız Türk’ü...

Türk birliğinin yılmaz savunucusu. Dünya edebiyatına armağan ettiğimiz Lenin ödüllü usta bir kalem...

1980 yılında yazdığı bir romanı var:

“Gün Olur Asra Bedel”.

Okudun mu?...

Kişinin, öz köküne yabancılaşmasını anlatır. Bunu Türk “Mankurt Efsanesi”ne dayandırır.

Şöyle...

Juan-Juan adlı barbar bir toplum, tutsak ettiği kişileri işe yarar köleler haline getirmek için belleklerini silerek “mankurt” haline getirirmiş !...

Bir insanı “mankurt” yapmak istediklerinde bak ne yaparlar:

- Tutsak kişinin saçları iyice kazınır,

- Kafasına devenin boyun derisi gerdirilerek geçirilir,

- Tutsak başını yerlere vurmasın diye bir kütüğe bağlanır,

- Yürek parçalayan çığlıkları duyulmasın diye elleri ayakları bağlı olarak ıssız bir yerde sıcak güneş altında dört beş gün aç susuz bırakılır,

- Sıcağın etkisiyle deve derisi büzülür ve bir mengene gibi kafayı sıkıştırır,

- Deve derisinin artık kafa derisiyle bütünleşmeye başlamasıyla kazınan saçlar yeniden uzamaya başlar,

- Fakat, deri kafaya o kadar yapışır ki, zaten sert olan deve derisi sıcağın etkisiyle iyice sertleşir ve uzayan saçlar deriyi delip uzamasına devam edemez,

- Bu nedenle saçlar kafanın dışı yönünde değil, içine doğru uzamaya başlar,

- Beşinci günün sonunda tutsakların çoğu ölür,

- Sağ kalan tutsak ise zamanla kendine gelir; yiyip içerek gücünü toparlar.

- Ama o artık bir insan değildir; ölünceye kadar geçmişini hatırlamayan “mankurt” olmuştur.

Artık hafızası yoktur...

Kim olduğunu, hangi soydan geldiğini, anasını, babasını ve çocukluğunu bilmez hale gelir.

Artık düşünemez...

Evet...

Mankurt, için önemli olan tek şey efendisinin emirlerini yerine getirmektir...

Akıl yoksunluğunu ifade eden “mankurtlaşma” artık bir kavram olarak kullanılmaktadır...

Anadolu’da “mankafa” derler !...

Kimbilir...

Belki de Cengiz Aytmatov “Bozkurtları” uyarmak istemektedir...

Anlayana...

* Türk Bayrağı’nın yakılmasını, göklerden/direklerden indirilmesini protesto ettin mi?

Hayır!...

* Atatürk heykellerinin parçalanmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Bu ülkenin parsel parsel özelleştirme adı altında satılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Türk kimliğinin-kavramının Anayasa’dan çıkarılmak istenmesini protesto ettin mi?

Hayır!...

* Devlet nişanından, devlet kurumlarından Türkiye Cumhuriyeti ibaresi kaldırılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Andımızın kaldırılmasını protesto ettin mi?

Hayır!..

* 23 Nisan gibi, 19 Mayıs gibi milli bayramlarının kaldırılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Soma katliamını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Doğa katliamlarını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Kaçak Sarayı protesto ettin mi? Hayır!...

* Kuzey Irak’ta Türkmenlerin katledilmesini protesto ettin mi? Hayır!...

* Süleyman Şah Türbesi’nden kaçılmasını protesto ettin mi?

Hayır!...

* Ülkenin parçalanma projelerini protesto ettin mi? Hayır!...

Peki neyi protesto ettin?...

Sadece, bu ülkenin yüz akı sanatçısı Bedri Baykam‘ı protesto ettin !...

Türklüğün sadece “bacak arasına” indirgendiğinin farkında değil misin?...

Soner YALÇIN

11 notes · View notes

bavovnyatko · 1 year

Text

I wanna learn how to cook Karaim cuisine. That's the only ethnicity from my ancestors whose food does not taste bland af. The problem is - my great-grandmother and my granddad died a long time ago, and my father denies that part of his heritage. So I'd have to start from scratch. Also, this will propably turn out as well as my other connect-with-your-roots project. I tried lerning how to make a sylyanka for 5 minutes, got bored and confused and dropped it. Still, I could try.

I think my cousin? (granddad's sister's son) knows some stuff, and I've seen him like twice in my life but it would not hurt to ask after he's back from deployment.

And he seems to be one of the not fucking insane relatives on my father's side, quite a good guy actually. My mother's pettiness kept me from deeply connecting with my father's side of the family, which in 9/10 cases was a blessing in disguise, but not in this case. I wouldn't mind getting to know the guy some more and getting to know where I come from from a live person. I've got his late mother's notes sbout her family, but it's not the same really

#just rambling

1 note · View note

koval-nation · 5 months

Text

50) Karaimi, Karaici, dawniej Karaimowie, Crimean Karaites, Krymkaraylar, Кърымкъарайлар, Qrımqaraylar, къарай, qaray; karajlar, karaj; קראי מזרח אירופה; Qaraylar; קרימישע קאַראַיִמער, krimishe, karaimer, Karaims, Qarays (hebr. קראים, kara’im – czytający) – grupa etniczna i religijna, licząca kilka tysięcy osób, spośród których ok. 1600 żyje w Europie, kilkuset do kilku tysięcy w Izraelu, a mniejsze grupy także m.in. w Turcji, Egipcie i USA. Ich religia narodowa to karaimizm.

Nazwa ta ma dwojakie, powiązane ze sobą, ale nie tożsame znaczenia: etnonim grupy jest zarazem konfesjonimem, tj. odnosi się zarówno do członków karaimskiej grupy etnicznej (Karaimów, pisanych wielką literą), jak i do wyznawców religii karaimskiej (karaimów, pisanych małą literą), będących różnego pochodzenia etnicznego.

Pochodzenie etniczne Karaimów stanowi przedmiot dyskusji naukowej od połowy XIX wieku. Według współczesnych wschodnioeuropejskich Karaimów tylko Karaimi zamieszkujący dawniej Bliski Wschód (Egipt, Irak i Syrię), a obecnie Izrael i USA, czyli tzw. Karaimi orientalni są pochodzenia semickiego, podczas gdy znaczna część Karaimów wschodnioeuropejskich (Ukraina, Litwa, Polska i Rosja) ma pochodzenie tureckie, a drobna część posiada słowiańską etnogenezę. Jest to jednak pogląd nieakceptowany przez większość współczesnych badaczy karaimizmu, jak również nieobecny w pracach samych Karaimów sprzed lat 20. XX wieku, kiedy to dokonał swoich reform Hadżi Seraja Szapszał.

Karaimi posługują się zwykle językiem kraju swojego zamieszkania, jednak wschodnioeuropejscy Karaimi zachowali też powstały na Krymie język karaimski, należący do kipczackiej podgrupy języków tureckich. Językiem karaimskiej liturgii (i literatury) jest hebrajski, na Krymie, na Litwie i w Polsce używa się dziś w tym celu głównie karaimskiego.

Karaimi wyznają karaimizm – religię, której początki sięgają okresu Pierwszej Świątyni. Jako odrębna religia wyłoniła się ostatecznie na przełomie VII i VIII w. z judaizmu. Kodyfikatorem założeń karaimizmu był Anan ben Dawid z Basry, który uformował stronnictwo polityczno-społeczne, kontestujące autorytety judaizmu i zasady rządzące żydowskim społeczeństwem po upadku Drugiej Świątyni. Stronnictwo to wchłonęło inne żydowskie ruchy heterodoksyjne, obecne wtedy w Babilonie – w tym również grupy wywodzące się z tradycji saduceuszy – i przerodziło się dość szybko w nowy ruch religijny, negujący autorytet rabinów oraz ich głównego dzieła, Talmudu. Karaimi postanowili uznawać tylko tradycję pisaną, tj. Tanach, w szczególności Pięcioksiąg Mojżeszowy, oraz określani byli jako kontynuatorzy odłamu saduceuszy – w opozycji do rabinów jako kontynuatorów faryzeuszy. Karaimizm początkowo miał charakter wybitnie misyjny, lecz w wyniku narastania (począwszy od XIII wieku) słabości wewnętrznych religia ta nie zyskała nigdy znacznych wpływów.

Obecnie w wyniku ustaleń głównych rabinów Izraela, karaimom przysługuje prawo powrotu (czyli prawo do izraelskiego obywatelstwa należne każdemu, kto ma przynajmniej jednego dziadka lub babkę żydowskiego pochodzenia i nie praktykuje innej religii niż judaizm), jednak ortodoksyjna społeczność z powodu odmiennej tradycji halachicznej, dotyczącej zawierania ślubów, nie uznaje ważności małżeństw karaimskich. Życie religijne karaimów izraelskich reguluje Moacet Hachamim, czyli „rada mędrców”, natomiast poza Izraelem, religia Karaimów – tak jak judaizm – nie jest scentralizowana, a wierni spotykają się w najbliższych ich miejscu zamieszkania kienesach.

W lipcu 2007 r. po raz pierwszy od 1465 r., gdy na karaimizm przeszła w Kairze grupa chrześcijan z Hiszpanii, odbyła się kolejna grupowa konwersja kilkunastu chrześcijan z różnych krajów na karaimizm. Doszło do niej w Daly City w Kalifornii. W ten sposób współcześni karaimi zmienili wielowiekowe negatywne stanowisko wobec przyjmowania w swoje szeregi nowych wyznawców. Konwersja z 2007 r. została dokonana pod kierownictwem izraelskiej Moacet Hachamim.

Podstawowym źródłem wiary karaimskiej jest Tora. Mojżesz jest uznawany za największego proroka („głowę” innych proroków), lecz wielkim uznaniem cieszą się także księgi Izajasza i Jeremiasza. Religia karaimska na co dzień zasadza się przede wszystkim na Dekalogu oraz na dziesięciu następujących artykułach wiary:

Wszechmocny Bóg istnieje odwiecznie.

Jedność i potęga boska nie mogą być przyrównane do żadnej istoty i są niepojętne dla rozumu ludzkiego.

Wszystko co istnieje, od aniołów począwszy, a na najniższych istotach skończywszy, zostało stworzone przez Boga.

Opatrzność Boża czuwa nad każdą istotą.

Bóg natchnął duchem proroczym Mojżesza i przez niego zesłał prawo.

Pięcioksięgu ani zawartych w nim Dziesięciorga Przykazań nie można zmienić ani uzupełnić.

Prorocy zawsze byli natchnieni duchem Bożym.

Bóg wyznaczył każdemu człowiekowi nagrodę i karę podług zasług i przewinień jego.

Wskrzeszenie zmarłych nastąpi w dniu Sądu Ostatecznego.

Bóg wybawi świat poprzez zesłanie Mesjasza.

Modlitwa karaimska składa się z trzech części:

Pochwała Boga;

Wyrażenie wdzięczności Bogu;

Prośba o wybaczenie grzechów oraz o dobrodziejstwo na przyszłość.

Podstawą liturgii karaimskiej są w odróżnieniu od judaizmu psalmy. Spowiedź jest powszechna, ale grzechy nie są wyjawiane przed innymi, także przed duchownymi.

Według pierwszych historyków karaimskich (al-Kirkisani, al-Nahawandi, al-Kumisi) do X wieku karaimi mieszkali na terenie dzisiejszego Iraku, Iranu i Izraela, a do czasów Pierwszej Krucjaty ich stolicą duchową i intelektualną była Jerozolima. W X wieku zaczęli osiedlać się też w granicach Bizancjum, w Kairze i na terenach państwa Seldżuków, na Krymie, a od XIII wieku – w wielu miejscach na północ i północny zachód od Krymu. To właśnie ci wschodnioeuropejscy karaimi dali początek Karaimom, którzy w XVI wieku przejęli rolę intelektualnych i duchowych przywódców całej karaimskiej społeczności.

Próba oszacowania liczebności populacji Karaimów w XVII wieku w skali międzynarodowej (Janusz, 1927) dała liczbę 4430, z czego 2000 miało przypadać na Polskę.

W XXI stuleciu (2022) Karaimi zamieszkują w niewielkich skupiskach w Rosji, na Ukrainie i Litwie, w Polsce i w Izraelu, natomiast pozostali karaimi mieszkają w Turcji, Egipcie, na całym Bliskim Wschodzie, w obu Amerykach, Europie Zachodniej i Australii.

Grupa etniczna tureckojęzycznych wyznawców judaizmu karaimskiego w Europie Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza na terytorium dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Krymu. „Karaim” to rosyjska, ukraińska, białoruska, polska i litewska nazwa gminy. Tureckojęzyczni karaimscy Żydzi (w języku krymsko-tatarskim, Qaraylar) mieszkają na Krymie od wieków. Większość współczesnych naukowców uważa ich za potomków karaimskich Żydów, którzy osiedlili się na Krymie i przyjęli język kipczacki. Inni postrzegają ich jako potomków Chazarów lub Kumanów, Kipchaków przechodzącch na judaizm karaimski. Obecnie wielu Karaimów krymskich odrzuca teorie o pochodzeniu etniczno-semickim i identyfikuje się jako potomkowie Chazarów. Niektórzy specjaliści od historii Chazarów kwestionują chazarską teorię pochodzenia Karaimów, zauważając, co następuje:

Język karaimski należy do podgrupy języka kipczackiego języka tureckiego, a język chazarski prawdopodobnie należy do grupy oghuric; nie ma bliskiego związku między tymi dwoma językami tureckimi

Według korespondencji chazarskiej, judaizm chazarski był najprawdopodobniej judaizmem rabinicznym. Tradycja judaizmu karaimskiego uznaje jedynie Tanach za świętą księgę i nie uznaje Talmudu

Chazarowie zniknęli w XI wieku. Jednak pierwsza pisemna wzmianka o Karaimach krymskich pojawiła się w XIII wieku

Badania antropologiczne wykazują podobieństwo między karaimskimi krymskimi z Litwy a egipskimi karaimskimi Żydami.

Na XIX-wiecznym Krymie, Karaimi zaczęli odróżniać się od innych grup żydowskich, wysyłając posłów do carów z prośbą o zwolnienie z surowego antyżydowskiego ustawodawstwa. Prośby te odniosły skutek, w dużej mierze dzięki nieufności carów wobec Talmudu i w 1863 roku Karaimom przyznano te same prawa, co ich chrześcijańskim i tatarskim sąsiadom. Zwolnieni z strefy osiedlenia, później zostali uznani przez nazistów za nie-Żydów. To pozostawiło społeczność nietkniętą przez holokaust, w przeciwieństwie do innych Żydów tureckojęzycznych, takich jak Żydzi Krymczaccy, którzy zostali prawie zniszczeni. Miller twierdzi, że Karaimi krymscy nie zaczęli uzurpować sobie odrębnej tożsamości poza narodem żydowskim przed XIX wiekiem i że tacy przywódcy jak Abraham Firkowicz i Sima Babowicz zachęcali do takiego stanowiska, aby uniknąć silnego antysemityzmu tamtego okresu. Od czasów Złotej Ordy, Karaimi byli obecni w wielu miastach i wsiach na całym Krymie i wokół Morza Czarnego. W okresie chanatu krymskiego mieli główne społeczności w miastach Çufut Qale, Sudak, Kefe i Bakczysarai.

XIX-wieczni przywódcy Karaimów, tacy jak Sima Babovich i Abraham Firkovich, byli siłą napędową wspólnych wysiłków na rzecz zmiany statusu społeczności karaimskiej w oczach rosyjskiego systemu prawnego. Szczególnie Firkowicz był nieugięty w swoich próbach powiązania Karaimów z Chazarami i został oskarżony o fałszowanie dokumentów i napisów na poparcie swoich twierdzeń. Ostatecznie rząd carski oficjalnie uznał Karaimów za niewinnych śmierci Jezusa. Byli więc zwolnieni z wielu surowych ograniczeń nałożonych na innych Żydów. W istocie byli traktowani na równi z Tatarami krymskimi. Powiązana społeczność Krymczaków, która miała podobne pochodzenie etnolingwistyczne, ale praktykowała judaizm rabiniczny, w dalszym ciągu cierpiała z powodu carskich praw antyżydowskich. Solomon Krym (1864–1936), agronom krymsko-karaimski, w 1906 r. został wybrany do I Dumy (1906–1907) jako kadet (Partia Narodowo-Demokratyczna). 16 listopada 1918 został premierem krótkotrwałego rządu krymsko-rosyjskiego, liberalnego, antyseparatystycznego i antysowieckiego, wspieranego także przez armię niemiecką. Od momentu włączenia Krymu do Imperium Rosyjskiego, głównym ośrodkiem Karajów jest miasto Jewpatoria. Ich status pod rosyjskimi rządami imperialnymi przyniósł Karaimom korzystne owoce dziesiątki lat później.

W 1934 r. przywódcy społeczności karaimskiej w Berlinie zwrócili się do władz hitlerowskich o zwolnienie Karaimów z przepisów antysemickich ze względu na ich status prawny jako Rosjan w Rosji. Agencja Badania Rodzin Rzeszy ustaliła, że z punktu widzenia prawa niemieckiego Karaimów nie należy uważać za Żydów. W piśmie Reichsstelle für Sippenforschung oficjalnie orzeczono:

"Sekty karaimskiej nie należy uważać za żydowską wspólnotę religijną w rozumieniu ust. 2 pkt 2 Pierwszego Rozporządzenia do Ustawy o obywatelstwie Rzeszy. Nie można jednak ustalić, czy Karaimi jako całość są pochodzenia spokrewnionego, ponieważ kategoryzacji rasowej jednostki nie można określić bez… jej osobistego pochodzenia i rasowych cech biologicznych".

Orzeczenie to nadało ton sposobowi, w jaki naziści postępowali ze społecznością karaimską w Europie Wschodniej. Jednocześnie naziści mieli poważne zastrzeżenia do Karaimów. SS Obergruppenfuhrer Gottlob Berger napisał 24 listopada 1944 r.:

„Ich religia mojżeszowa jest niepożądana. Jednakże ze względu na rasę, język i dogmaty religijne… Dyskryminacja Karaimów jest niedopuszczalna ze względu na ich pokrewieństwo rasowe [Berger miał tu na myśli Tatarów krymskich]. Jednak aby nie aby naruszyć zjednoczoną antyżydowską orientację narodów pod przewodnictwem Niemiec, sugeruje się, aby tej małej grupie dać możliwość odrębnej egzystencji (na przykład jako zamknięty batalion budowlany lub robotniczy)…”

Pomimo statusu zwolnienia grupy Karaimów zostały zmasakrowane we wczesnych fazach wojny. Niemieccy żołnierze, którzy podczas inwazji operacji Barbarossa natknęli się na Karaimów w Rosji, nieświadomi ich statusu prawnego w świetle prawa niemieckiego, zaatakowali ich; W samym Babim Jarze zginęło 200 osób. Niemieccy sojusznicy, tacy jak Vichy France, zaczęli wymagać od Karaimów rejestrowania się jako Żydów, ale ostatecznie przyznali im status nieżydowski po otrzymaniu rozkazów z Berlina. Podczas przesłuchania rabini aszkenazyjscy na Krymie powiedzieli Niemcom, że Karaimi nie są Żydami, próbując oszczędzić społeczności karaimskiej losu ich rabinickich sąsiadów. Wielu Karaimów ryzykowało życie, ukrywając Żydów, a w niektórych przypadkach twierdziło, że Żydzi są członkami ich społeczności. Naziści zmusili wielu Karaimów do utworzenia batalionów robotniczych. Według niektórych źródeł nazistowska teoria rasowa twierdziła, że Karaimi na Krymie byli w rzeczywistości Gotami krymskimi, którzy przyjęli język krymskotatarski i własną, odrębną formę judaizmu. W Wilnie i Trokach, hitlerowcy zmusili karaimskiego Hakhama Seraję Shapshala do sporządzenia listy członków gminy. Choć robił, co mógł, nie każdy Karaim został uratowany przez listę Shapshala. Po odbiciu Krymu przez wojska hitlerowskie w 1944 r. władze radzieckie naliczyły 6357 pozostałych Karaimów. Karaimi nie byli poddawani masowym deportacjom, w przeciwieństwie do Tatarów krymskich, Greków, Ormian i innych osób, które według władz sowieckich współpracowały podczas nazistowskiej okupacji niemieckiej. Deportowano niektórych indywidualnych Karaimów. Asymilacja i emigracja znacznie zredukowały szeregi społeczności karaimskiej. Kilka tysięcy Karaimów pozostaje na Litwie, Białorusi, Ukrainie, w Rosji i Polsce. Obecnie największe społeczności istnieją w Izraelu i Stanach Zjednoczonych; jednakże społeczności te są prawie w całości pochodzenia egipskiego i różnią się etnicznie i liturgicznie od Karaimów krymskich. W Turcji istnieje również społeczność licząca mniej niż 100 Karaimów. W latach 90. około 500 Karaimów krymskich, głównie z Ukrainy, wyemigrowało do Izraela na mocy Prawa Powrotu. Naczelny Rabinat Izraela orzekł, że Karaimi są Żydami w świetle prawa żydowskiego.

Tradycyjnie Karaimi krymscy dzielili się na trzy główne pododdziały, z których każdy zachował własny dialekt dialektu karaimskiego:

Karaimi krymscy

Karaimi galicyjscy

Karaimi litewscy.

Dziś dystrybucja jest inna. Najwięcej jest prawdopodobnie obecnie w Izraelu; niektórzy inni Karaimi krymscy wyjechali do Ameryki lub gdzie indziej. Ci Karaimi w większości przyłączają się do społeczności innych niż krymsko-karaimscy. Zgodnie z tradycją karaimską, wszystkie społeczności karaimskie w Europie Wschodniej wywodziły się od społeczności na Krymie, ale niektórzy współcześni historycy wątpią w krymskie pochodzenie litewskich Karaimów. Niemniej jednak nazwa ta, „Karaimi krymscy”, jest używana w odniesieniu do tureckojęzycznej społeczności Karaimów, która przypuszczalnie pochodzi z Krymu, odróżniając ją od historycznie aramejskich, hebrajskich i arabskojęzycznych Karaimów z Bliskiego Wschodu. W 2009 r. 231 osób w Kazachstanie zidentyfikowało się jako Karaimi. Był to niezwykły skok w porównaniu z 28 Karaimami zarejestrowanymi w 1999 roku. Społeczności karaimskie nadal istnieją na Litwie, ale w ostatnich dziesięcioleciach odnotowały gwałtowny spadek ich liczebności. Historycznie rzecz biorąc, mieszkali głównie w Poniewieżu i Trokach, ale obecnie większość mieszka w Wilnie, gdzie mają kenesę. Kenesa znajduje się także w Trokach; gmina Poniewieża zmniejszyła się do zaledwie kilku osób i nie utrzymuje domu modlitwy. W żywej pamięci społeczność ta była wielokrotnie większa niż obecnie. Spis powszechny w ZSRR z 1979 r. wykazał 3300 Karaimów. Litewska Wspólnota Kultury Karaimów została założona w 1988 r. Według strony internetowej Litwy Karaimowie, Departament Statystyki Litwy przeprowadził w 1997 r. badanie etnostatystyczne zatytułowane „Karaimowie na Litwie”. Postanowiono przesłuchać wszystkie dorosłe rodziny karaimskie i mieszane, w których jedna członków to Karaim. W badaniu na początek 1997 r. wzięło udział 257 osób pochodzenia karaimskiego, w tym 32 dzieci poniżej 16. roku życia. Podobne badanie przeprowadzono w 2021 r. z okazji 625. rocznicy osadnictwa karaimskiego na Litwie. Zbiegło się to ze spisem powszechnym w 2021 roku. W 2011 r. w litewskim spisie powszechnym 423 osoby zidentyfikowano jako Karaimi. Do 2021 r. liczba ta spadła do 192, co oznacza spadek o około 55 procent w ciągu jednej dekady. W 2011 r. w Polsce 346 osób zidentyfikowało się jako Karaimi. Poza okupowanym przez Rosję Krymem, według stanu na 2021 r. żyje 205 samoidentyfikujących się Karaimów, z których prawie wszyscy mówią po rosyjsku jako pierwszym języku. Nie występują znaczące stężenia; największa wspólnota liczy ponad 60 osób w Moskwie.

Krym był tradycyjnie centrum populacji karaimów krymskich. Według ukraińskiego spisu ludności z 2010 r. na Krymie mieszkało nieco mniej niż 60 procent karaimskiej populacji Ukrainy, czyli 715 osób, co stanowiło wówczas około 30 procent światowej populacji. Jednak między rosyjską inwazją w 2014 r. a rosyjskim spisem powszechnym w 2021 r. populacja spadła do 295, co oznacza spadek o prawie 60 procent. Wojna 2022 r. mogła spowodować dalsze zakłócenia. Oznacza to, że populacja Krymu nie jest już największa i prawie na pewno jest mniejsza niż populacja kontynentalnej Ukrainy, Polski i Izraela. Poza Krymem, Karaimi historycznie osiedlali się w Galicji, zwłaszcza w Haliczu i Łucku. Jednak dzisiaj w Haliczu pozostał tylko jeden karaim, a kenesa została zamknięta w 1959 r. i ostatecznie zburzona. Społeczność galicyjska miała swój własny dialekt karaimski. Największa współczesna społeczność karaimska znajduje się w Kijowie; mniejsze istnieją w innych miastach, m.in. w Charkowie, w którym działa kenesa, chociaż gmina liczy tylko około dwudziestu osób. W spisie powszechnym z 2010 r. poza Krymem 481 Ukraińców zidentyfikowano jako Karaimów. W 2021 r. rząd Ukrainy przedstawił projekt ustawy mający nadać Karaimom krymskim i innym grupom mniejszościowym oficjalny status „rdzennej ludności”.

Do XX wieku judaizm karaimski był jedyną religią Karaimów. Podczas rosyjskiej wojny domowej znaczna liczba Karaimów wyemigrowała do Jugosławii, Czechosłowacji, Polski i Węgier, a następnie Francji i Niemiec. Większość z nich przeszła na chrześcijaństwo. Filantrop współczesnego karaimskiego ruchu narodowego M. S. Sarach był jednym z nich. Emancypacja Karaimów krymskich w Imperium Rosyjskim spowodowała asymilację kulturową, a następnie sekularyzację. Proces ten był kontynuowany w ZSRR, kiedy większość kenesów została zamknięta. W 1928 roku świecki filolog karaimski Seraya Shapshal został wybrany Hachamem karaimów polskich i litewskich. Będąc zdecydowanym zwolennikiem teorii rosyjskiego orientalisty W. Grigorjewa o chazarskim pochodzeniu Karaimów krymskich, Shapshal rozwinął religię Karaimów i doktrynę „historycznej dejudaizacji”. W połowie lat trzydziestych XX wieku zaczął tworzyć teorię opisującą ałtajsko-tureckie pochodzenie Karaimów i pogańskie korzenie karaimskiego nauczania religijnego (kult świętych dębów, politeizm pod przewodnictwem boga Tengri, Ofiara). Doktryna Shapshala jest nadal przedmiotem krytycznych badań i debaty publicznej. Dokonał szeregu innych zmian mających na celu turkifikację Karaimów i wymazanie karaimsko-żydowskich elementów z ich kultury i języka. Wydał zarządzenie znoszące naukę języka hebrajskiego w szkołach karaimskich i zastąpił nazwy świąt i miesięcy żydowskich odpowiednikami tureckimi. Według Shapshala, Karaimi krymscy byli poganami, którzy przyjęli prawo Mojżesza, ale nadal trzymali się swoich starożytnych wierzeń tureckich. Ponadto twierdził, że Karaimi od wieków czcili Jezusa i Mahometa jako proroków. W okresie poradzieckim teoria Shapshala była dalej rozwijana we współczesnych publikacjach karajlarskich (np. „Legendy krymskokaraimskie”) i została oficjalnie przyjęta przez Stowarzyszenie Krymsko-Karaimów „Krymkaraylar” (Ассоциация крымских караимов „Крымкарайлар”) jako jedyny prawidłowy pogląd na przeszłość Karaimów w 2000 r. Ideologia dejudaizacji, panturkizmu i odrodzenia tengrizmu jest przesiąknięta twórczością współczesnych przywódców Karaimów na Krymie. Jednocześnie część ludności zachowała zwyczaje żydowskie, zarejestrowało się kilka kongregacji karaimskich. Leon Kull i Kevin Alan Brook przeprowadzili pierwsze badania naukowe dotyczące Karaimów krymskich, wykorzystując testy genetyczne zarówno chromosomalnego Y, jak i mitochondrialnego DNA, a ich wyniki wykazały, że Karaimi krymscy rzeczywiście częściowo pochodzą z Bliskiego Wschodu i są blisko spokrewnieni z innymi społecznościami żydowskimi (Aszkenazyjczykami, Sefardyjczykami) i Żydów Mizrahi oraz egipskich Żydów karaimskich), stwierdzając jednocześnie, że Karaimi krymscy wykazują mniejsze powinowactwo do nieżydowskich, tureckojęzycznych ludów regionu.

Karaim jest językiem tureckim kipczackim, blisko spokrewnionym z tatarem krymskim, ormiańsko-kipczackim itp. Spośród wielu różnych wpływów, jakie wywarły na Karaimów, języki arabski, hebrajski i perski jako pierwsze zmieniły perspektywę leksykonu karaimskiego. Później, pod wpływem znacznych wpływów polskich, rosyjskich i ukraińskich, wiele słów słowiańskich i bałtyckich weszło do języka karaimskiego polskiego, litewskiego, ukraińskiego i rosyjskiego. Hebrajski pozostał w użyciu do celów liturgicznych. Po osmańskiej okupacji Krymu, język turecki był używany do celów biznesowych i rządowych wśród Karaimów mieszkających na Rosyjscy carowie uznali Karaimów za nie-Żydów, ponieważ ich forma judaizmu jest tak dziwna. Podobnie naziści. W ten sposób Karaimi uniknęli pogromów w Rosji i nazistowskiego holokaustu.Półwyspie Krymskim. Rozwinęły się trzy różne dialekty: dialekt trocki, używany w Trokach i Wilnie (Litwa), gwara łucka lub halicka używana w Łucku (do II wojny światowej) i gwara halicka oraz gwara krymska. Ta ostatnia tworzy grupę wschodnią, natomiast Troki i Halickie Karaiby należą do grupy zachodniej. Obecnie językiem karaimskim włada jedynie niewielka mniejszość Karaimów (72 osób posługujących się dialektem krymskim, 118 osób posługujących się dialektem trockim i około 20 osób posługujących się dialektem halickim).

Rosyjscy carowie uznali Karaimów za nie-Żydów, ponieważ ich forma judaizmu jest tak dziwna. Podobnie naziści. W ten sposób Karaimi uniknęli pogromów w Rosji i nazistowskiego holokaustu. Pod wieloma względami Karaimi mają tendencję do przyjmowania zwyczajów kraju przyjmującego. Ponieważ większość z nich mieszka w Izraelu, nieliczni, którzy pozostają w Rosji, zaczynają asymilować się z głównym nurtem rosyjskiego społeczeństwa.

"Karaimi podążają jedynie za Tenach (Stary Testament), odrzucając interpretacje rabiniczne, co samo w sobie jest bardzo rzadkie w przypadku osób pochodzenia żydowskiego".

Karaimi wierzą, że są prawdziwymi Żydami, choć wiele z ich praktyk jest niezwykłych. Kierują się wyłącznie Tanachem, żydowską Biblią, odrzucając interpretacje rabiniczne. Pozwalają każdemu wierzącemu na dokonanie własnej interpretacji. Często padają na twarz w modlitwie, co jest rzadkością w żadnej społeczności żydowskiej. W przeciwieństwie do większości społeczności żydowskich, mężczyźni i kobiety mogą sprawować władzę w swoich grupach. Nie noszą filakterii przyczepionych do czoła lub dłoni w jakiejkolwiek formie. Karaimi rozumieją Pismo Święte odnoszące się do nich w kategoriach metaforycznych, dlatego ukrywają w swoich myślach słowo Boże i pozwalają, aby kierowało ich działaniami. Pod innymi względami Karaimi mają istotne podobieństwa z głównym nurtem judaizmu. Przestrzegają szabatu. Karaimi praktykują całkowite oddzielenie od pogan i angażują się w rytualne mycie. Ich modlitewniki pochodzą niemal wyłącznie z fragmentów Tanach.

0 notes