Etgar Keret oefent ruzie

bron beeld: jewishjournal.com De Israëlische schrijver Etgar Keret (1967) verhoudt zich tot de actualiteit in zijn land. Dat doet hij door indringende zaken aan de orde te brengen die spelen in die samenleving en die doordringen in het gezin Keret, dat in 2014 (het jaar waarin dit voorval zich afspeelde) bestond uit man, vrouw en zoon Lev. Dat leidde bijvoorbeeld tot dit fragment: Ik heb me er…

View On WordPress

Gelokt in het symbolische deel van het bestaan

Eerst was er hoe dan ook de man van vlees en bloed, die echt heeft bestaan. Lange tijd was hij voor mij slechts die mooie man van dat wonderbaarlijke tv-optreden, dertig jaar geleden. Toen volgde in 2019 een documentaire die zijn contouren weer helderder maakte. Ik schreef een vos over hem. Vervolgens begon ik aan de onlangs verschenen biografie* van de man. De laatste paar hoofdstukken gaan over een roman die de man aan het eind van zijn leven had geschreven over een personage dat wel erg op hemzelf leek. Ergens in dat spiegelpaleis moest ik hem toch echt tegenkomen. Die man was Anil Ramdas.** Nadat ik gisterochtend de door Karin Amatmoekrim uitstekend geschreven biografie uitlas, kon ik niet anders dan vaststellen dat Anil Ramdas een briljante man was en een tragisch mens. Mijn hart reikt uit naar wie hij eens was.

Beginnen aan een biografie en weten dat de hoofdpersoon zelfmoord zal plegen, kleurt het lezen. De hoogtepunten stralen er des te meer door, de bewondering groeit juist voor zijn volhardende trouw aan zichzelf en aan zijn geloof in de Westerse beschaving. Dat geloof zou in de jaren '90 en '10 aan het wankelen gebracht worden door drank en ontheemding en door het veranderde politieke en maatschappelijke klimaat van Nederland. Langzaam maar zeker voel je het noodlot naderbij kruipen.

Het was zijn overtuiging dat het de taak van de intellectueel was om zijn of haar eigen tijd en wereld voortdurend recht in de ogen te kijken. Wat daar te zien was diende tot op het bot bevraagd en onderzocht te worden. Hij ging nog verder: “alleen degene die zichzelf verloochent kan ooit een intellectueel zijn.”, schrijft hij, een overtuiging die langzaam veranderde van een diep beleden 'geloof' in een bittere kruistocht. Hij maakte zichzelf steeds onmogelijker, door zijn verslaving, door ijdelheid en arrogantie, door zijn ijzeren overtuigingen, door de vaak opgedrongen allochtonenrol. Die grote en ambitieuze roman uit 2011*** over dat personage dat hijzelf was en ook weer niet, die roman zou alles moeten schoon blazen wat troebel was geworden in zijn leven. De wereld zou gaan begrijpen waar het hem altijd om te doen was geweest. Maar de kritieken waren niet mals en de wreedheid van het literaire en intellectuele wereldje maakte hem kleiner en kleiner, tot hij besloot dat het genoeg was geweest. Naast het bad waarin hij zichzelf verdronk lag een novelle van Philip Roth. ' De vernedering' gaat over een toneelspeler die van het ene op het andere moment zijn talent verloor. Het gaf Amatmoekrim een beeld in handen voor een zorgvuldig en gevoelvol nawoord.

De biografie las ik uit, maar nu begin ik dan eindelijk aan Ramdas' eigen woorden: 'De papegaai, de stier en de klimmende bougainvillea'.**** De titel heeft nog alles in zich van een stralend leven dat wacht. In de inleiding schrijft hij dat hij op een dag als kleine jongen voor het eerst in zijn eentje een boek leest. “Deze eerste inwijding in de vertelkunst was zo indringend dat ik nooit meer af zou komen van de verslaving die lezen heet. Ik was gelokt in het symbolische deel van het bestaan, ik was een mens geworden....”

*'In wat voor land leef ik eigenlijk. Anil Ramdas – onmogelijk kosmopoliet'| Karin Amatmoekrim | 2023 | Uitgeverij Prometheus

** Anil Ramdas (1958 – 2012)

*** 'Badal' | Anil Ramdas | 2011 | uitgeverij De Bezige Bij

**** 'De papegaai, de stier en de klimmende bougainvillea' | Anil Ramdas | 2017 | uitgeverij De Bezige Bij

Vadersdag

Recent heb ik twee bijzondere open opstellingen gedaan. Er was geen onderliggende coachvraag van een coachee. Deze opstellingen waren voor de deelnemers zelf. En het onderwerp was transformatie. Op mijn uitnodiging hadden deelnemers zich aangemeld. Bij de eerste opstelling waren mijn coachpaarden Tinky, Mo en Pascal betrokken. En tot mijn verrassing kwam ook nog de hond van één van de deelnemers zich melden, omdat hij ook nog wat te vertellen had. Dit bewaar ik voor een volgend blog!

Bij de tweede opstelling, waren behalve Tinky, Mo en Pascal, ook nog Manno en Dora actief. Ze knuffelden elkaar, stonden af te kauwen, stampten - vlak achter sommige deelnemers en ze werden geaaid en geknuffeld door de deelnemers. De energieën waren duidelijk aanwezig en zeer actief! Mijn deelnemers voelden het en reageerden soms heftig. Er mocht veel worden verwerkt, begrepen, doorvoeld en losgelaten. Iedere deelnemer mocht zijn eigen stukje groei doormaken. Ik heb hier en daar geholpen met een heling.

Het werd me al gauw duidelijk dat veel deelnemers de energie van hun (overleden) vader mochten voelen. Dat leidde tot verwerking, begrip, acceptatie en loslaten. Achteraf erop terugkijkend realiseerde ik me dat thema’s rond vader-kind relaties soms net zo ingrijpend en indringend kunnen zijn als thema‘s die rond moeder-kind relaties spelen. Als ik echter op de social media kijk, lijkt het er soms op alsof wij vooral gefocust zijn op de moeder. En misschien is dat alleen mijn perceptie, mij is in ieder geval duidelijk geworden dat de rol van vaders ook cruciaal kan zijn in de levens van hun kinderen. Vaders lieten hun zoon of dochter weten ‘ik ben er altijd en steun je’ tot ‘ik ben er nu, zoals ik er tijdens ons leven samen niet was’. Zo mooi om te zien gebeuren en hoe hun boodschappen meteen tot een verandering in mijn deelnemers leidden: bevrijding, meer open houding, kunnen en durven knuffelen met de paarden!

Er werden meer energieën met hun boodschappen en hulp ontvangen, begrepen en meteen verwerkt. Oude herinneringen kwamen boven, oud verdriet mocht verwerkt worden, bewustwording dat samenwerken niet alleen betekent hulp geven, maar ook hulp mogen ontvangen en dat leven en ervaren ook vanuit zachtheid kan en mag. 

Kortom, het was ontroerend om als begeleider te mogen meevoelen en zien hoeveel baat mijn deelnemers hadden bij deze bijzondere opstelling. En dat ik als begeleider hier en daar een handje mocht helpen, was een cadeautje voor mij. Een mooie sessie die ik in de toekomst zeker nog wel vaker wil geven!

Ben je nieuwsgierig en geïnteresseerd in deelname aan zo’n bijzondere opstelling, houd mijn website en posts op social media in de gaten voor de aankondiging van een nieuwe opstelling. W loriaux-efficiency.nl - E [email protected]

Oud-collega Jan was niet helemaal blanco

Ruim 10 jaar geleden belandde ik na een epileptische aanval op de afdeling spoedeisende hulp van het ziekenhuis in Roermond. Ik had een insult omdat ik te plotseling was gestopt met zwaar drinken.

Op de behandeltafel kreeg ik blijkbaar nog een onttrekkingsinsult. Achteraf hoorde ik dat vier verpleegkundigen me moesten platdrukken. Ik was tijdens de eerste aanval hard tegen de grond geslagen.

Een van mijn tussenwervelschrijven liep daarbij een flinke deuk op, en dat deed kennelijk behoorlijk pijn.

Toen ik vier dagen later bij mijn positieven kwam op de gesloten afdeling van de Paaz-afdeling van het Laurentiusziekenhuis, voelde mijn rug alweer een stuk beter. Ook op de Paaz bleek de wereld klein.

Ik maakte opnieuw kennis met Jan, een voormalige collega uit de sportjournalistiek.

Hij was om mij onduidelijke redenen voortijdig dement geworden. Naar verluidt was zijn geest blanco.

Toen ik naar de open afdeling van de Paaz mocht verkassen, reed ik met een trolley met daarop mijn weekendtas naar de uitgang van de gesloten afdeking.

In de gang kwam liep sportjournalist Jan me tegemoet. Hij greep mijn linker bovenarm stevig vast en keek me indringend aan.

Jaren daarvoor vertelde een collega van De Limburger me dat Jan Seuren als voetbaljournalist een rol had gespeeld in de gloriejaren van Fortuna Sittard.

Ik lees op site van de club dat Fortuna een pionier in het Nederlandse clubvoetbal was. Een van de oprichters, een aannemer, maakte het eerste betaalde Nederlandse profvoetbalteam mogelijk, zo meldt de Fortuna-website.

Op de sportredactie van De Limburger was ik eind jaren ´90 een goed half jaar een directe collega van Jan. Niet zelden zat hij Italiaanse profwielerteams te bellen over transfers.

Zijn Italiaans was indrukwekkend. Volgens de collega die mij vertelde over de Fortuna-verslaggeving door Jan Seuren, begon hij toen soms een afwezige indruk te maken.

#jan seuren

Slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag worden vanaf 1 juli dit jaar strafrechtelijk beter beschermd. De Eerste Kamer heeft deze week ingestemd met een brede herziening van wetgeving middels de Wet seksuele misdrijven van minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid. Slachtoffers kunnen straks in meer gevallen aangifte doen van verkrachting en aanranding. Ook seksuele intimidatie in het openbaar wordt strafbaar; dit kan zich afspelen op straat, maar bijvoorbeeld ook op publieke websites en social media. Daarnaast wordt sexchatting strafbaar, gaan de maximumstraffen voor sommige delicten omhoog en wordt de wet digitaal meer bij de tijd gebracht. Uitgangspunt in de nieuwe wet is dat seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag offline en online even strafwaardig is. 'Seks hoort altijd vrijwillig en gelijkwaardig te zijn' ,,Met deze wet stellen we een duidelijk norm: seks hoort altijd vrijwillig en gelijkwaardig te zijn. Iemand is strafbaar bezig als diegene weet – of had moeten weten – dat de ander niet wil, maar toch doorgaat. De huidige wetgeving ten aanzien van seksueel geweld sloot niet meer aan bij wat we als samenleving acceptabel gedrag vinden en wat niet. Seksueel misbruik heeft indringende en langdurige gevolgen op het leven van mensen. Ook seksuele intimidatie moet harder worden aangepakt. Het is onacceptabel dat straten gemeden worden en dat mensen – vaak vrouwen en kinderen – zich niet veilig kunnen bewegen op internet en op social media uit angst voor seksueel ongewenst gedrag van anderen’’, aldus minister Yeşilgöz. Delicten verkrachting en aanranding Om verkrachting of aanranding aan te tonen is het niet meer nodig om te bewijzen dat er sprake was van dwang, doordat bijvoorbeeld geweld was toegepast of was gedreigd met geweld. Iemand is strafbaar als diegene seksueel contact doorzet, terwijl er duidelijke signalen zijn dat de ander geen seks wil. Dwang, is voortaan wel een strafverzwarende factor, maar niet langer een vereiste voor een veroordeling voor verkrachting of aanranding. Degene die seksueel contact initieert, moet alert zijn of de ander hetzelfde wil. Als dit niet duidelijk is, moet je bij de ander nagaan hoe diegene erin staat. Seksueel misdrijf is veelomvattend Duidelijke signalen van een ontbrekende wil zijn bijvoorbeeld expliciet verbaal of fysiek afhoudend gedrag, maar kunnen ook bestaan uit non-verbale signalen of een passieve opstelling, zoals het uit angst bevriezen van het lichaam. Het blijft bij seksuele misdrijven zo dat het bewijs in concrete zaken lastig te leveren kan zijn. Vaak is sprake van een één-op-één situatie zonder getuigen. Als de verdachte dan ontkent, gaat het om het woord van de één tegen de ander. Steunbewijs is dan noodzakelijk, zoals sporen op het lichaam, camerabeelden en bijvoorbeeld tekstberichten. Verder is belangrijk in de nieuwe wet dat verkrachting niet kan verjaren. Slachtoffers kunnen zelf bepalen of en wanneer zij aangifte doen. Online en offline Met het toenemend gebruik van internet, sociale media en smartphones is er meer online seksueel contact. Dit maakt het mogelijk seksuele misdrijven ook op afstand te plegen. Vooral kinderen zijn kwetsbaar voor online seksueel misbruik. Met de Wet seksuele misdrijven wordt bijvoorbeeld het zogenoemde sexchatting strafbaar: het seksueel benaderen van kinderen beneden de leeftijd van zestien, maar ook het seksueel benaderen van kinderen van zestien en zeventien jaar in een kwetsbare positie. Bij sexchatting hoeft geen sprake te zijn van het doen van een voorstel tot een ontmoeting voor seksuele doeleinden. Dit in tegenstelling tot grooming, wat nu al strafbaar is. Hierdoor kan in de voorfase van daadwerkelijk seksueel misbruik eerder worden opgetreden. Seksuele intimidatie Ook wordt seksuele intimidatie in het openbaar strafbaar als overtreding. Door seksueel intimiderend gedrag voelen veel mensen zich onveilig. Zo kan het voorkomen dat iemand bepaalde straten ontwijkt of zich anders gaat kleden.

Ook online komt het voor: bijvoorbeeld op social media of chatsites, dat seksueel intimiderende opmerkingen tegen anderen worden gemaakt. Dit heeft vaak een grote impact op het gevoel van veiligheid of waardigheid van mensen. Hogere straffen Naast nieuwe strafbaarstellingen worden ook straffen verhoogd voor een aantal seksuele misdrijven. Bijvoorbeeld verkrachting met een kind jonger dan twaalf jaar. Hiervoor gaat de gevangenisstraf naar maximaal vijftien jaar. Is het kind tussen de twaalf en zestien jaar dan wordt de gevangenisstraf maximaal twaalf jaar. Voor kinderpornografie wordt het strafmaximum verhoogd naar zes jaar gevangenisstraf. Uitvoering Voor een goede uitvoering van de nieuwe wet is circa anderhalf jaar geleden al met de betrokken partijen , zoals de politie en het openbaar ministerie, een zogenoemd implementatietraject opgezet, om te faciliteren dat zij goed op de nieuwe wetgeving zijn voorbereid en zij straks met de nieuwe wetgeving in de hand zaken ook echt beter kunnen oppakken. Denk hierbij aan het maken van werkinstructies, aanpassingen van ICT en opleiding. Er worden bijvoorbeeld zo’n 25.000 politieambtenaren opgeleid in de nieuwe wet, zodat zij straks op 1 juli 2024 goed zijn voorbereid. Dit geldt niet alleen specifiek voor zedenrechercheurs, maar bijvoorbeeld ook voor intakemedewerkers op politiebureau’s.

Straffen Mallorca-zaak verlaagd wegens "indringende aandacht op sociale media"

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft in hoger beroep alle zeven verdachten in de Mallorca-zaak veroordeeld voor openlijk geweld. De straffen zijn lager dan eerder door de rechtbank opgelegd, vooral vanwege de ‘buitengewoon indringende wijze’ waarop verschillende (sociale) media met deze zaak zijn omgegaan. Van/over de verdachten werden portretten, berichten, reacties en de volledige namen…

View On WordPress

https://www.ninefornews.nl/ex-vicepresident-pfizer-mike-yeadon-draagt-indringend-gedicht-voor-laat-ze-hier-niet-mee-wegkomen/

Ex-vicepresident Pfizer Mike Yeadon draagt indringend gedicht voor: 'Laat ze hier niet mee wegkomen'

https://www.ninefornews.nl/ex-vicepresident-pfizer-mike-yeadon-draagt-indringend-gedicht-voor-laat-ze-hier-niet-mee-wegkomen/

Het smelt

Een duister en naar verhaal De jonge Eva (Rosa Marchant) werd verwaarloosd door haar ouders en de pogingen om als dertienjarige vrienden te maken, lieten diepe sporen na. Een indringende coming of age. Vele jaren na een snikhete zomer die volledig uit de hand liep, keert Eva terug naar haar geboortedorp om af te rekenen met haar verleden en een beklijvende boodschap achter te laten. Mooi hoe…

View On WordPress

OM eist gevangenisstraf voor afpersing ‘uit naam van maffia’

Nieuwsbericht | 28-09-2023 | 17:13 Een 49-jarige verdachte hoorde vandaag voor de rechtbank in Arnhem een gevangenisstraf van 15 maanden tegen zich eisen voor afpersing. ‘’Verdachte heeft misbruik gemaakt van de chantabele positie waarin de aangever verkeerde en heeft op een zeer ingrijpende, indringende wijze deze afpersing gepleegd, puur voor eigen gewin”, aldus de officier van…

View On WordPress

Grieving - Rouwen

We all have to deal with it, sooner or later. Letting go, saying goodbye, accepting what isn’t there anymore. A loved one, a job, a home - that what was and is no more. 

For me reality again, now Tinky is no more here. And I know, she is still present, but not here physically on earth. But in that other world, which is much more beautiful, no more physical discomfort and pain, a beautiful green meadow with red, yellow and white flowers, always good weather, where she hops, jumps, laughs and is happy. And we are still connected - in my dreams, meditations, when I walk around the stables. Often the other horses show me she is still there, by standing in her spot and looking intently at me, by coming to me and asking for my touch. When I’m coaching and feeling her presence.

It is comforting, but not the same as saying hello to her, cuddling her, feeding her pieces of bread and carrots, putting my arms around her and leaning against her, feeling eachother in our softness.

And of course I have regrets about things I’ve done or not done, said or haven’t said, things I’ve thought. I should have had more time, attention, patience. But I also know Tinky thinks this is all rubbish. When I shared my feelings with her, she rolled her eyes and sighed deeply: “Here she goes again!” I know everything went as it was supposed to. For her there is nothing to be forgiven. But for me - can I forgive myself for my shortcomings? Or should I just see it as a ‘lesson’ to be taken at heart next time? I can’t turn back time, only be more sensitive to myself and not be too hard on myself from now on. 

The most important thing though, is our connection, total love, nothing more, nothing less. When I think of her, I let it rain carrots for her. And then she laughs.

0-0-0-0-0

We hebben er allemaal mee te maken, vroeg of laat. Loslaten, afscheid nemen, accepteren dat wat er niet meer is. Een dierbare, je baan, je thuis, dat wat was en er niet meer is.

Voor mij weer heel actueel, nu Tinky er niet meer is. En ik weet, ze is er nog wel, maar niet meer hier, fysiek, op aarde. Maar nog wel in die andere wereld, die veel mooier is, waar ze geen last meer heeft van haar fysieke ongemakken, geen pijn meer voelt, waar ze loopt in een mooie groene weide met rode, gele en witte bloemetjes, altijd lekker weer, waar ze huppelt, springt, lacht en gelukkig is. En we hebben nog steeds contact - in mijn dromen, als ik mediteer, als ik op stal rondloop. Regelmatig laten de andere paarden me zien dat ze er nog is, door op haar plekje te gaan staan en me indringend aan te kijken, door naar me toe te komen en nadrukkelijk mijn aanraking te vragen. Als ik sta te coachen en haar voel.

Het troost me, maar het is niet hetzelfde als haar begroeten, met haar kroelen, broodjes en wortels voeren, mijn armen om haar heen slaan en tegen haar aan leunen en in onze zachtheid elkaar voelen.

En natuurlijk heb ik spijt van dingen die ik gedaan of niet gedaan, gezegd of gedacht of niet gezegd of gedacht heb. Vind ik dat ik meer tijd, aandacht, geduld had moeten hebben. Maar ik weet ook dat Tinky dat allemaal onzin vindt. Toen ik dat met haar deelde, rolde ze met haar ogen en zuchtte ze maar weer eens diep: “Heb je d’r weer!” Ik weet dat alles gegaan is, zoals het had moeten gaan. En dat er voor haar niks te vergeven is. Maar voor mezelf - kan ik mezelf mijn tekortkomingen vergeven? Of moet ik het maar zien als ‘les’, dat ik bij een volgend afscheid me ter harte moet nemen? Dat ik sensitiever kan zijn voor degene die ik los ga laten, maar ook voor mezelf? Ik kan de tijd niet terugdraaien, alleen maar lief zijn voor mezelf en niet te hard.

Het belangrijkste is echter onze verbinding, totale liefde, niets meer, niets minder. Als ik aan haar denk, laat ik het even worteltjes regenen voor haar. Dan lacht ze.

Het leven gebeten

Het is vrijdagavond, ik keek zojuist naar de laatste aflevering van de documentaire-serie 'Indonesia roept'*, waarin historicus Hans Goedkoop de geschiedenis van zijn opa in Nederlands Indië onderzoekt, en zo de laatste stuiptrekkingen van eeuwenlange overheersing door Nederland pijnlijk blootlegt. Die geseling wacht elke voormalige koloniale macht en is onvermijdelijk en noodzakelijk. Zijn in Nederlands Indië geboren opa Rein Van der Langen zou als de hoogste Nederlandse militair van het Koninklijk Nederlands Indische Leger vertrekken uit de republiek Indonesia – een gebroken man. Ik bleef een tijdje stil zitten, was aangeslagen. Meer dan een uur lag ik daarna klaar wakker in bed. Stil was het toen allesbehalve in mijn hoofd. Beelden, flarden van woorden en losse gedachtes tuimelden over elkaar heen.

Er lijkt maar geen einde te komen aan de stroom informatie over de koloniale geschiedenis van Nederland. Het onder ogen zien van drie eeuwen brute en blanke overheersing in de wereld zal lang duren, maar zeker geen drie eeuwen. Daar komt het oude Europa dus genadig mee weg.

De volgende dag komt een achterkleinzoon van mijn moeder hier samen met zijn vriendin Indisch leren koken. Het is zijn initiatief. Zijn overgrootvader, de eerste echtgenoot van mijn moeder, zou vlak na de capitulatie van Japan door jonge Indonesiërs op een avond worden meegenomen en de volgende dag vermoord teruggevonden worden. Mijn moeder was 'kleine oma' voor hem, ik ben zijn oudtante. Hun openheid en hartelijkheid, de kracht die zij tweeën uitstralen, blazen bijna alle flarden van de nacht ervoor weg. Ik geniet ervan hun te leren hoe je gerechten klaar moet maken uit een deels anachronistische keuken. Het is de keuken van mijn moeder, de koloniale keuken. Ook dat is geschiedenis. Toen ik les gaf op de kunstacademie zei ik vaak: 'maar het leven wint altijd'. Daar zit spot, relativering en overgave in. De geschiedenis bijt nu flink van zich af, bijt het heden, bijt het leven.

Twee beelden haal ik uit 'Indonesia roept' hier tevoorschijn. Een oude man, ooit een jonge en onnozele dienstplichtig soldaat, spreekt zijn boosheid uit over een soldaat die twintig jaar later zou vertellen over de gruwelijkheden die het Nederlandse leger beging en daarmee dus zijn maten verraadde. Dan laat hij een foto zien uit zijn trotse album: een groepje Indonesiërs zijn bijeengedreven. Daaronder staat in kinderlijk handschrift: 'de hele buit 23 stuks'. Ik moet slikken en voel een felle steek van weerzin. Het tweede beeld: een oude Indonesische man spreekt in zorgvuldige en indringende woorden over de geschiedenis die hij en Hans Goedkoop hoe dan ook delen. Zijn naam is Goenah Mohamad. Ik weet niet wie hij is. Hij zegt: "We didn't drink the past everyday. There are many things to be done.... Building a future is always precarious....”

* 'Indonesia roept'| achtdelige documentaire-serie | van Hans Goedkoop en regisseur Gerda Jansen | terug te zien op NPO-start

ER STAAT NIETS TEVEEL OP DE TEKENINGEN VAN DIRCK NAB

De afbeelding op het omslag van het boek 'Getekend landschap' is meest karakteristiek voor de inhoud. Tekenend eigenlijk. Dat tekenen doet Dirck Nab zijn hele leven om door te dringen tot de essentie van het landschap. “Om iets ongrijpbaars vast te leggen, een moment in de voortschrijdende tijd.” De kunstenaar zit, opgenomen door het helmgras, te werken in een duinlandschap. Dat moment toont de foto op de voorkant van het boek. Het tekenpapier op de knieën, het krijt geconcentreerd in de aanslag, een scherpe blik scant de omgeving. Dirck Nab is dit landschap, dit landschap is Dirck Nab. Hij voelt zich er door opgenomen en kan daarom van binnenuit de Hollandse bergen vastleggen, portretteren. Hij is geen toeschouwer, geen toerist of zonaanbidder die vanuit een duinpan de wolken over de zee ziet trekken. Hij bewoont het duin, hij is het duin. Dat standpunt geeft hem toegang tot het wezen, de essentie van de door wind en water opgestuwde en groen begroeide zandheuvels.

De kunstenaar beschouwt een leven lang zijn omgeving, waarvan hij de meeste tijd deze vastlegt op kunstzinnige wijze. Huigen Leeflang, conservator Rijksprentenkabinet van het Rijksmuseum Amsterdam, merkt in het boek daarom op dat er weinig mensen zijn die zoveel in de Noord-Hollandse duinen hebben rondgedwaald en ze zo indringend hebben geobserveerd als Nab. "En dat dan ook nog bij zo'n beetje ieder type weer. (...) wanneer hij de kleumerige tochten beschrijft die hij zelfs bij storm en vorst onderneemt om verschillende weersgesteldheden vast te leggen, kan men niet anders dan onder de indruk raken van zijn gedrevenheid."

En zijn vermogen om ieder landschap te benaderen, alsof hij het voor het eerst ziet, dwingt bij Leeflang bewondering af. Zoals een liefde, hoe lang al voortdurend, steeds nieuwe inzichten geeft. Nooit wordt het een sleur of ben je erop uit gekeken. Dat is het pas wanneer je niet meer goed kijkt. Dan ontdek je niets nieuws meer, dat wat je voorheen nog niet gezien had. Ook door minder goede tijden kijk je heen, bij storm en onweer, want je weet dat achter de wolken altijd een zon schijnt. Zo vergaat het Nab in de duinen. Elke dag geeft een nieuw inzicht. Ieder moment heeft een ander gezicht, een verandert voorkomen. Zo blijft het interessant wanneer je verder kijkt dan je neus lang is. Om die pol helmgras ziet, verder kijkt dan de rand van die duinpan. Er gebeurt zoveel meer tussen zee en land.

De uitgave "Getekend landschap" is in een liggend formaat gedrukt. Op deze manier komen de horizontale tekeningen het best tot hun recht. Het is net alsof ik het schetsboek van Nab doorblader. Het boek bevat veel beelden en weinig woorden. Want de tekeningen van Dirck Nab hebben weinig beschrijving nodig. Er zijn wat flarden uit een dagboek van de kunstenaar afgedrukt, of althans zijn herinneringen van toen en daar ooit. Het geeft een summiere inkijk in zijn leven zonder een biografie te zijn. En er gaan enkele poëtische omschrijvingen in het boek mee. De landschappen aan zee stemmen natuurlijk lyrisch. Op de tonen van de wind zet je als vanzelf een lied aan. De golvende zee laat een gedicht aanzwellen. Eigenlijk is het tekenwerk van Dirck Nab een poëtische vertaling van de omgeving. Niet in woorden maar in beelden. Geen letters maar lijnen. Geen punten en komma's maar stippen en strepen.

De tekstuele bijdragen reiken woordloos verder dan de gedrukte zinnen en alinea’s. Tussen de regels door lees ik hoe geconcentreerd en gedreven Dirck Nab de wereld om hem heen vastlegt. Alleen in de natuur, zittend op de grond met zijn tekenmap en een stuk krijt, op een plek waar iedereen aan voorbij loopt. Nab laat mij zien waar ik normaal gesproken overheen kijk, wat mijn ogen niet opmerken. Omdat mijn blik alleen de einder ziet, dat punt waar ik naartoe wil, wat mijn doel is. Daardoor zie ik niet wat er voor mijn voeten is, merk ik niet de schoonheid van het detail op. Mijn blik staat op oneindig, mijn verstand op nul. Nab toont mij dat er zittend tussen het gras zoveel meer is. Dat duinen niet alleen begroeide heuvels zijn, maar dat er daar een wereld voor me open gaat wanneer ik werkelijk met open ogen durf te kijken. Het staat er niet met zoveel woorden in het boek geschreven, maar ik kan het er wel uit op maken. Vooral wanneer ik de diversiteit aan de door Nab gespotte natuur doorblader.

In de tekeningen kan ik binnenstappen, er in ronddwalen. De wind waait, briest zacht of valt hard over de top van het duin. Ik krijg nergens het deksel op de neus, want er is altijd een weidse blik. Het zand glooit als de hoge golven voor de branding. Nab schetst de omgeving. Wel in detail, maar ook met snelle bewegingen. Er staat nergens teveel op de tekening, de kunstenaar raakt de essentie van het landschap. Op een dramatische wijze, theatraal. Telkens is de sfeer uiterst sfeervol uitgewerkt. Hij benadert niet het landschap, Nab is het landschap.

Vanuit dat standpunt, dat gezichtsveld, maakt hij in iedere tekening een zelfportret. De lijnen die in alle rondingen duinen vormen en wolken daarboven, de zee aan de einder, dat is de kunstenaar zelf. In abstractie kijkt hij in de spiegel en schouwt zichzelf. En ik zie een duinlandschap met menselijke trekken. Er is geen leven met kloppend hart te zien; een haas springt niet weg, een vogel vliegt niet over, de muis draaft niet weg voor de klauwen van de uil. Het is er stil. Kalm. Zelfs de wind is gaan liggen, naar het schijnt tegen de flanken van het duin tussen het helmgras.

Tot slot probeert Nab in drie alinea’s het tekenen te omschrijven. Zijn tekenen uit te leggen. Met uiterste concentratie gaat hij op in het onderwerp, waarbij niets hem mag afleiden. “De ogen en het gevoel werken samen met de hand, die het uitvoerende werk doet.” Hij vermijdt schilderachtigheid. Net als sentimentaliteit dat de tekening oppervlakkig maakt. Nab treedt het landschap tegemoet met een waakzame, naïeve houding. “Om iets ongrijpbaars vast te leggen, een moment in de voortschrijdende tijd.” Zoals jonge kinderen dat soms kunnen, schrijft hij. Je hebt een heel leven nodig om daar achter te komen en dat te bereiken. En is Dirck Nab daar nu, na 83 jaar, achter gekomen hoe dat werkt? Hij leert nog steeds. Probeert door te dringen tot de essentie van het landschap. Met losse handen tekent hij zonder na te denken. Maar wel geconcentreerd, omdat alles wat op het papier komt moet kloppen. “Er moet niets teveel op de tekening staan.”

Getekend Landschap. Dirck Nab. Teksten Huigen Leeflang, Sjoerd Kuyper, Dirck Nab. Poëzie Ineke Holzhaus, Harry ter Balkt, Theo Olthuis, Fernando Pessoa. Waanders Uitgevers, 2023.

Ik las Anna Karenina in de trein toen ik merkte dat een schrijver van mijn generatie me indringend aankeek. Leo Tolstoi was bipolair. De schrijver was Dirk van Weelden.

Aan Anna Karin letterkunde lesse 2

uiters aangename en presiese manier, na ons opvatting van tyd. Hy is die enigste skrywer wat ek ken wie se horlosie gesinchroniseer is met die tallose horlosies van sy lesers. Alle groot skrywers het goeie oë, en die 'realisme', soos hulle dit noem, van Tolstoi se beskrywings is deur ander verder geneem; en al sal die deursnee Russiese leser jou vertel dat wat hom in Tolstoi fassineer die blote realiteit van sy romans is, die gevoel om ou vriende te ontmoet en bekende plekke te sien, beteken dit niks. Ander was ewe goed om briljant te beskryf. Wat die gemiddelde leser werklik fassineer, is Tolstoi se vermoë om sy fiksie met tydelike waardes te gee wat presies ooreenstem met ons sin vir tyd. Dit is 'n geheimsinnige geskenk wat nie soseer 'n prysenswaardige eienskap van genialiteit is nie, as iets wat tot die fisiese aard daarvan behoort. Dit is hierdie balans, absoluut uniek aan Tolstoi, wat die hoflike leser daardie gevoel van alledaagse werklikheid gee wat hy geneig is om toe te skryf aan die skrywer se indringende visie. Tolstoi se prosa loop hand aan hand met ons polsslag, die karakters beweeg skynbaar teen dieselfde pas as die mense wat onder ons venster verbygaan terwyl ons sy boek lees.

Die vreemde feit is dat Tolstoy eintlik taamlik onverskillig was in sy omgang met die objektiewe idee van tyd. In Oorlog en Vrede het aandagtige lesers gevind dat kinders te vinnig of nie genoeg grootword nie, net soos in Dooie siele, ten spyte van Gogol se aandag aan die kleredrag van sy karakters, merk ons ​​op dat Chichikov 'n beerveljas in volle somer gedra het. Maar Tolstoi se afleidings het niks te doen met die indruk van tyd wat hy dit regkry om aan ons oor te dra nie, met daardie idee van tyd wat presies ooreenstem met die leser se tydsin. Ander groot skrywers was ook bewustelik gefassineer deur die idee van tyd en het bewustelik gepoog om die beweging daarvan uit te druk; dit is wat Proust doen as sy held van In Search of Lost Time by 'n laaste onthaal opdaag en mense sien wat hy al lank ken wat nou om een ​​of ander rede grys pruike dra, en dan besef hy dat grys pruike eintlik grys hare natuurlik is en dat hulle oud geword het terwyl hy in sy herinneringe rondgedwaal het; of let op hoe Joyce in Ulysses die tydelement oplos met die stadige en geleidelike deurgang van 'n opgefrommelde stuk papier op die rivier van een brug na 'n ander, wat dit die Liffey na Dublinbaai en die ewige see laat reis. Tog was hierdie skrywers wat die waardes van tyd direk aangeraak het, nie in staat om te doen wat Tolstoi byna onbewustelik doen nie: hulle vorder stadiger of vinniger as die leser se pendulum; dit is Proust se tyd of Joyce se tyd, nie gewone gemiddelde tyd nie, die soort amptelike tyd wat Tolstoy op een of ander manier daarin slaag om oor te dra.

Geen wonder dan dat ou Russe saans oor tee praat van Tolstoi se karakters as mense wat werklik bestaan, mense met wie hulle vriende vergelyk kan word, mense wat hulle so duidelik sien asof hulle met Kitty en Anna en Natasha by daardie bal gedans het of het saam met Oblonsky in sy gunsteling restaurant geëet,[94] soos ons binnekort sal eet. Lesers noem Tolstoi 'n reus, nie omdat ander skrywers dwerge is nie, maar omdat hy altyd presies ons statuur is,[95] wat presies teen dieselfde pas as ons stap eerder as om ons in die verte verby te steek soos ander doen.

En in hierdie konteks is dit nuuskierig om daarop te let dat alhoewel Tolstoi, voortdurend bewus van sy eie persoonlikheid, voortdurend in die lewe van sy karakters inval en voortdurend die leser aanspreek, dit eienaardig is om daarop te let dat in daardie groot hoofstukke wat sy meesterstukke is, die skrywer word onsigbaar en bereik sodoende daardie ideale onpartydigheid wat Flaubert so heftig van skrywers geëis het: om onsigbaar te wees en oral te wees, soos God in Sy heelal. So kry ons af en toe die gevoel dat Tolstoy se roman self skryf, geproduseer word deur sy onderwerp, deur sy onderwerp, nie deur een bepaalde persoon wat sy pen van links na regs beweeg en dan teruggaan en 'n woord deurtrek en dink en dink nie. krap sy ken deur sy baard.[96]

Soos ek reeds gesê het, is die ideoloog se indringing in die kunstenaar se terrein in Tolstoi se romans nie altyd goed omskryf nie. Dit is moeilik om die ritme van die preek los te maak van die ritme van die

De Tweede Wereldoorlog in en rondom Nijmegen bezien vanuit de blik van Canadese oorlogskunstenaars. Dat is het onderwerp van een lezing die emeritus hoogleraar Hans Bak op woensdag 12 april geeft in Bibliotheek Groesbeek. Centraal staan de schilderijen van Alex Colville. Canadese kunstenaars in de oorlog Met de Canadese troepen reisden tijdens de Tweede Wereldoorlog verschillende kunstenaars mee. Zij deden, in woord en beeld, verslag van de bevrijding (en verwoesting) van Nederland en het Duitse achterland. In een rijkelijk geïllustreerde lezing vertelt Hans Bak over de Canadese aanwezigheid op Nederlandse en Duitse oorlogsbodem, bezien door de ogen van deze oorlogskunstenaars. Centraal daarbij staat het omvangrijke werk van Alex Colville, die in schetsen, aquarellen en olieverfschilderijen een verrassende en indringende kijk geeft op de oorlog en de bevrijding, met name in en rond Nijmegen. Hans Bak is emeritus hoogleraar Amerikaanse en Canadese literatuur / North American Studies aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Kaartverkoop Deze lezing is onderdeel van de reeks ‘KennisPodium’ in Bibliotheek Groesbeek. De lezing van Hans Bak, getiteld ‘The Road to Nijmegen’ vindt plaats op woensdag 10 april van 19.30 tot 21.00 uur in de bibliotheek aan de Kloosterstraat 13 in Groesbeek. Kaarten zijn te koop via de website van de Bibliotheek Gelderland Zuid (www.obgz.nl/agenda) en kosten € 1,- voor bibliotheekleden en € 3,50 voor overige bezoekers.