Tarım devrimi; M.Ö. 9500-8500, ilk tohumu en cesaretsiz olanın toprakla buluşturmasıyla başladı tüm aldatmaca. Anlık bir aydınlanma değildi, an'lara yedirilmiş planlanmış bir süreçti. Daha sonra binlerce ayndınlanma, devrim, gelişim benzeri olaylar yaşandı ama bu farklıydı. Bu, ilk kıvılcımdı; değişimin ayak seslerinin duyulduğu ilk zamanlardı. O güruhtan bir zat-ı muhtereme 10 Temmuz 2023, 18:44'den bir kesit izletilse yine de ille de devrim der miydi? Bence demezdi, aslında ben böyle düşünmek istiyorum. Biz kandırıldık, biz geri dönüşü olmayan; özümüze aykırı bir yola girdik. Geri dönme vaktimiz geldiğinde ise Homo sapiens çoktan ekolojik bir seri katile dönüşmüştü bile. Ayrıca artık üretmek için üremek, artan nüfusu beslemek için üretmek temalı saçma bir döngüye girilmişti. Bu öngörülemeyen döngü, yolu daha da dönülmez bir hale dönüştürdü. Alışılagelmiş lüksler ve rekabet de cabası... Ve sonuç; devrim kurbanlarının sayısı gün geçtikçe arttı, artıyor ve artacak. Yaşasın medeniyet(!)

Kaynak: Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, Yuval Noah Harari

“Adaletsiz ayrımcılık zamanla daha iyi değil, daha kötü hale gelir. Para parayı, fakirlik de fakirliği çeker. Eğitim daha fazla eğitimi, cehalet daha fazla cehaleti doğurur. Bir dönem tarihin kurbanı olanların, tekrar kurban olması yüksek ihtimaldır.” (Sayfa 150) Yuval Noah Harari Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens

"Kim bilir kaç üniversite mezunu genç büyük şirketlerde bütün hayatlarını ele geçiren işlere girmiş, çok çalışıp para biriktirecek/erine ve otuz beş yaşında emekli olup istedikleri hayatı yaşayacaklarına yemin etmiştir. Ama o yaşa geldiklerinde ödenmesi gereken ev taksitlerı� okula gönderilmesi gereken çocukları, bir banliyöde aile başına en az iki araba alınmasını gerektiren evleri, kaliteli şaraplar ve yurtdışında pahalı tatiller olmadan yaşamaya değmeyeceğine dair güçlü inançları oluyor. Ne yapacaklar, gidip bahçeyle mi ilgilenecekler? Hayır, tabii ki canlarını dişlerine takıp köle gibi çalışmaya devam ediyorlar. "

Yuva! Noah Harari/Hayvanlardan Tanrılara Sapierıs: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi

“Hiçbir şey biyolojinin önemini ünlü New Age sloganı kadar iyi anlatmıyor: ‘Mutluluk İçimizde Başlar.’ Para, toplumsal statü, plastik cerrahi, güzel evler, iktidar konumları, bunların hiçbiri size mutluluk getirmez, uçup gitmeyen gerçek mutluluk sadece serotonin, dopamin ve oksitosin sayesinde olur.”

Yuval Noah Harari /Hayvanlardan Tanrılara Sapiens (s.382)

"Örneğin, neden insanlar kendilerine pek az fayda sağlayan yüksek kalorili yiyeceklere saldırırlar? Günümüzün müreffeh toplumları, gelişmekte olan ülkelere de hızla yayılan obezite salgınından muzdariptir. Avcı toplayıcı atalarımızın yeme alışkanlıklarını analiz etmedikçe bizim neden en tatlı ve yağlı yiyeceklere yöneldiğimiz bir bilmece olarak kalacaktır. Atalarımızın yaşadığı savanlarda ve ormanlarda yüksek kalorili tatlılar nadiren bulunurdu ve gıda da çok bol sayılmazdı. 30 bin yıl önce yaşayan sıradan bir avcı toplayıcının tek bir tatlı yiyeceğe erişimi vardı: Olgunlaşmış meyve. Bir Taş Devri kadınının incirlerle dolu bir ağaç gördüğünde yapacağı en akıllıca şey, bunlardan olabildiğince fazla yemekti, ta ki o yöredeki bir babun grubu ağacı ele geçirene kadar. Yüksek kalorili yiyeceklerle tıkınmak bu yüzden genlerimize kazınmıştır. Bugün çok katlı apartmanlarda ağzına kadar dolu buzdolaplarıyla yaşıyor olabiliriz, ama DNA'mız hâlâ savanda yaşadığımızı zannediyor. İşte bugün bizim koca bir kap dondurmayı kaşıklamamızı ve bunun yanında da jumbo boy kolayı hüpletmemizi sağlayan şey budur."

Sapiens / Yuval Noah Harari

Para bir eşya değildir, psikolojik bir kurgudur ve fiziksel olanı zihinsel olana çevirerek çalışır.

sonunda benim oldun güzel şey..

Yaşayan en yakın akarabalarımız arasında şempanzeler, goriller ve orangutanlar var, ve şempanzenler bunların en yakını. Yalnızca 6 milyon yıl önce, tek bir dişi maymunun iki kızı oldu. Bunlardan biri tüm şenpanzelerin atası olurken, diğeri de bizim büyükannemiz oldu.

Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, Yuval Noah Harari

Hayvanlardan Tanrılara Sapiens - Yuval Noah Harari

Çocukluğumdan beri hep bir ölçüde gerçekçi bir insanımdır, hala hayal kurmadan uyuyamıyor olsam da. Mesela Cinderella masalından nefret ederdim, ayakkabının sadece ona uygun olmasının ne kadar aptalca olduğunu düşünürdüm. Böyle pek çok bilmiş çocuk hikayem var ama gelmek istediğim konuysa dini ilk olarak yine bu yaşlarda sorgulamaya başlamamla ilgili. Epikuros’ un tanrının kötülüğüyle ilgili paradoksunu biliyosunuzdur. Ben bu çelişkiye ilk takıldığımda 6-7 yaşında falandım. Akşam haberlerinde İsrail’ in Filistin’i bombalaması sonrasında çekilen görüntüler vardı. Bir baba kucağında evladının cesedini taşıyordu. Ben her zaman olduğu gibi “Selen çabuk eve gel, baban geldi!” uyarısıyla sokaktan toplanırken, o çocuk belki de daha yürümeyi öğrenemeden hayatını kaybetmişti. Yaşayanlarsa geleceklerini, hayallerini. Şu an, bu olayların tamamen islamla romantize edilmiş, kötü politikaların sonuçları olduğunun bilincinde olsam da, o yaşlardaki bir çocuk için dehşetin ve acının resmiydi. İşte ilk olarak o zaman sormuştum anneme: “Allah neden o çocuğun ölmesine izin verdi, gücü mü yetmedi yoksa kötü bir adam mı?” diye. Elbette aldığım cevap, söylediklerimin beni günaha soktuğu, allahın işine aklımın ermeyeceği ve en popüler islamik argüman olarak da tüm bunların bir sınav olduğuydu. Ne büyük saçmalık, ne büyük yanılgı. 

Dinlerin icadı kesinlikle dahiyane, ancak günümüz dünyasında bunların gerçekliğinin hala sorgulanmıyor olması çok büyük hata. Şu sıralar yine müfredata girip girmemesi tartışılan ve çoğumuza okullarda ‘Darwin bile kendi teorisinin yanlış olduğunu farketmiştir’ diye öğretilen evrim-din ilişkisine değinip yazımı sonlandırıcam. Öncelikle dilin evrimiyle ilgili ortaya atılan ‘dedikodu’ teorisinden bahsetmek istiyorum. Homo saphiens sosyal bir hayvandır, sosyal işbirliği hayatta kalma ve üreme için hayati öneme sahiptir. Ve diğer akrabalarının aksine onlar için aslanların ve bizonların yerini bilmek yeterli değildir. Kabilede kimin kimden nefret ettiğini bilmek, kimin yalancı, kimin dürüst olduğunu bilmek oldukça önemlidir. Bu evrim, saphiense daha büyük bir grupta yaşama şansı tanıdı ancak kabilenin, herkesin birbirini tanıyabilmesi bakımından, ulaşabileceği maksimum kişi sayısı 150 ydi. Saphiens buna da bir çözüm buldu. Onu diğer akrabalarından ayıran özelliğiyse kurgu becerisiydi. “Daha önce, pek çok  insan türü ‘Dikkat et! Bir aslan!’ diye uyarı gönderebiliyordu, ama Bilişsel Devrim sayesinde, Homo saphiens ‘Aslan kabilenin koruyucu ruhudur’ deme becerisi kazandı.” Bu kurgu becerisi saphiense kolektif çalışma olanağı sağladı. Yabancıların birbirine güven duymasını hatta ticaret yapabilmesini mümkün kıldı. Böylelikle tanrılar yaratıldı, kabileler büyüdü. 

Hepimizin sorması gereken sorular var bu noktada. İnsanlar dinlere hala ihtiyaç duyuyor mu? Dünyanın çivisi çıkmışken hala insanları nefrete, cinayete, ayrımcılığa teşvik eden dinlere gerçekten ihtiyacımız var mı? Dinler toplumsal işlevini yerine getireli yüzlerce yıl olmadı mı, ya da pratikte topluma faydası olmayan bir düşünce sisteminin yaşaması gerekli midir? Her sorunun yanıtı aslında yine kendi içinde. 

Tarih, tıpkı yeni ayakkabılarıyla bir su birikintisinden öbürüne sıçrayan bir çocuk gibi, bir katliamdan öbürüne atlamıştır.

Hayvanlardan Tanrılara Sapiens - Yuval Noah Harari

hayvanlardan tanrılara sapiens, yuval noah harari

Tarihin en kesin yasalarından biri de şudur: Lüksler zamanla ihtiyaç haline gelir ve yeni zorunluluklar ortaya çıkarır.

"günümüzde insanların çoğu kapitalist-tüketimci etiğin ideallerine göre yaşayabiliyorlar. Bu yeni etik, zenginlerin yaşamlarını açgözlü ve daha fazla para kazanmakla uğraşarak geçirmeleri, geniş kitlelerin de arzularını ve tutkularını gidermek için daha fazla satın almalari koşuluyla cenneti vadediyor. Bu, tüm yapılması buyurulanları inananların yerine getirdiği tarihteki ilk dindir. Peki bunun karşılığında cennete ulaşacağımızı nereden biliyoruz? Çünkü televizyonda öyle gördük."

Yuval Noah Harari | Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens

Surrealist Painter, by Igor morski

Bir maymunu, ölümden sonra gideceği maymun cennetindeki sınırsız muzla kandırarak elindeki muzu vermeye asla ikna edemezsiniz.

Bir ara birine kitap önerisi gibi birşey paylaşmıştın. Onu tekrar paylaşırmısın? Aynısı olursa güzel olur olmasa da olur. Hatta okuduğun tüm kitapları söylesen bile olur

Hayvan çiftliği

Bayan peregrine'in tuhaf çocukları

Aklından bir sayı tut

Fahrenheit 451

Maymunlar gezegeni

Momo

Şeker portakalı

Bir idam mahkumunun son günü

İvan İlyiç'in ölümü

Satranç

Hayaletin laneti / çırağı (devam kitaplarını okumadım)

Fareler ve insanlar

Hayvanlardan tanrılara sapiens (hala bitmedi ama olsun)

Kehanetin oyuncağı (şu an okuyorum ama çok güzel)

Küçük prens

Kitaplar arasında sıralama yok listeye bakıp sevdiklerimi direkt yazdım ama fahrenheit 451 ve maymunlar gezegeni mükemmeller gerçekten aşırı akıcılar ikisini de tek oturuşta bitirmiştim