Georgian and the Kartvelian languages
When I mention I’m learning Georgian, people don’t always know a lot about the language - I get questions such as “Oh, is that related to Russian?” or “Is that like Turkish?” or such questions. Sometimes people will know Georgian is not related to either Russian or Turkish, but then they’ll ask me if it’s related to Armenian, or otherwise if it’s a language isolate. I thought I’d clear up some of some of the confusion, and offer y’all a look into the history of this unique and fascinating language.
Georgian is not Indo-European - it isn’t related either to Russian or Armenian. It’s not a Turkic language either, nor is it a Semitic language. A few people have tried even connecting it with Basque, but there is no linguistic evidence for this. Rather, Georgian is the largest member of the Kartvelian family - a family named after the Georgian word for a Georgian, ქართველი (kartveli). The other languages in the family are: Mingrelian, Laz, and the highly divergent Svan - in the following paragraphs I’ll talk a little bit about these languages.
Mingrelian, known as მარგალური ნინა (margaluri nina) in Mingrelian, or მეგრული ენა (megruli ena) in Georgian, is spoken by around 500,000 people in the region of Mingrelia, known as სამარგალო (samargalo) in Mingrelian or სამეგრელო (samegrelo) in Georgian, shown here:
It also had speakers in Abkhazia until the war.
Mingrelian has some sounds that Georgian doesn’t have, such as a glottal stop (the sudden break in the middle of the word uh-oh), written with the letter ჸ (though in general, these languages are mostly spoken, and seldom written). In addition, it has some grammatical divergences from Georgian, such as the existence of a few more cases and a separate set of conditional screeves on verbs (if you want to learn more about screeves in Georgian, check out my post).
Laz, known as ლაზული ნენა (lazuri nena) in Laz or ლაზური ენა (lazuri ena) in Georgian, is spoken by around 22,000 people mostly in Turkey:
The language itself is very similar to Mingrelian - in fact, these languages are sometimes considered two dialects of a single language, but in general are considered separate, especially considering the separation between the Mingrelian-speaking and Laz-speaking communities nowadays.
Svan, known as ლუშნუ ნინ (lušnu nin) in Svan and სვანური ენა (svanuri ena) in Georgian, is spoken by 10,000 people in Svaneti, known as შჳა̈ნ (shwän) in Svan or სვანეთი (svaneti), shown here:
As a side note, it’s *incredibly beautiful*:
Due to its remote mountainous setting, Svan is highly divergent from the other Kartvelian languages, forming a separate branch of the family:
Svan has several sounds not present in any of the other Kartvelian languages, such as /f/, /qʰ/, and /w/, some of which were present in Old Georgian - some dialects even have vowels such as /y/ and /ø/ (the ü and ö of German) or /æ/ (the a in “bat”). Grammatically as well, Svan is highly divergent - it for example makes a distinction between inclusive we (we including you) and exclusive we (not including you), a distinction present in Old Georgian but otherwise nowhere else in the Kartvelian family. It also has two sets of preverbs - directional elements preceding verbs analogous to verbal prefixes like deduct, induct, abduct, etc. - where other Kartvelian languages only have one.
There’s in addition one important dialect I’ve got to mention - Judaeo-Georgian, known as ყივრული ენა (qivruli ena), is the traditional dialect of the Georgian Jews, a community with a history of over 2000 years in Georgia, and has a speaker base of 85,000, now mostly in Israel. In common with other Jewish languages, it has a large base of Hebrew and Aramaic loanwords - in addition, it has a few distinct differences from standard Georgian, such as the presence of a plural object marker -ე (-e) that does not exist in Standard Georgian, or the dropping of final -s with compensatory lengthening of the previous vowel.
Here are a few Proto-Kartvelian roots, and their descendants on modern Kartvelian languages:
PK: *šwidi “seven”
Georgian: švidi
Mingrelian: škviti
Laz: škvit
Svan: išgwid
PK: *stkwen “y’all”
Georgian: tkven
Mingrelian: tkva(n)
Laz: tkvan
Svan: sgäy
PK: *t’q’ub- “twins”
Georgian: t’q’up-
Mingrelian: t’q’up-, t’q’ub-
Laz: t’q’ub-, t’k’ub-
Svan: t’q’wib-
577 notes
·
View notes
“საოცნებო” 5 წელი
2012 წელს, წინასაარჩევნოდ „ქართულმა ოცნებამ“ წარმოადგინა დაპირებების ნუსხა. ჯერ კიდევ კოალიცია ხალხს უამრავ სიკეთეს პიდებოდა. 5 წელი გავიდა, რაც „ქართული ოცნება“ არჩევნების გზით მოვიდა სახელმწიფოს მმართველობაში. გთავაზობთ წინასაარჩევნო პროგრამიდან 10 დაპირებას და მათ შედეგს 5წლის მანძილზე.
1. „ხელს შევუწყობთ ეროვნული ვალუტის მიმართ ნდობის გაზრდას და ვუზრუნველყოფთ დოლარიზაციის მასშტაბების შემცირებას.“ შედეგი: 2012წ. 2016წ. 2017წ.
1.66 2.50 2.65
ხელისუფლების შეცვლიდან არც ისე დიდი ხანი იყო გასული, რაც ლარმა დაიწყო გაუფასურება, იცვლბოდნენ მინისტრები, იზრდებოდა აღშფოთება, თუმცა შედეგი უფრო და უფრო უარესდებოდა... 5 წლის მანძილზე ხელისუფლებამ ვერ შეძლო არა თუ ეროვნული ვალტის იმართ ნდობის გაზრდა, არამედ კურსის შენარჩუნება.
2. „დასრულებისთანავე ავტორიტარულ მმართველობას და პოლიტიკურ მესიანიზმს საქართველოში, რისთვისაც განავითარებს ლიბერალურ-დემოკრატიულ ღირებულებებზე დაფუძნებულ ინსტიტუტებს, დაძლევს სამოქალაქო დაპირისპირებების მემკვიდრეობას და განამტკიცებს ეროვნულ თანხმობას.“
შედეგი: მესიად მოვლენილი ბიძინა ივანიშვილი, რომელმაც მოსვლისთანავე არაერთხელ დაამტკიცა რამხელა გავლენას ახდენდა თავის თანაპარტიელებზე. პრემიერ-მინისტრობიდან წასვლის შემდეგაც ხშირად გამოჩნდა, რამდენად იყო თითოეული „ქართული ოცნების“ წევრი დამოკიდებული, ბიძინა ივანიშვილის აზრზე და დღემდე იგრძნობა ყოფილი პრემიერის გავლენა სახელმწიფო მმართველობაზე. რაც შეეხება ავტორიტარულ მმართველობას, 2017 წლის არჩევნებმა ნათლად დაგვანახვა როგორ იღებდა ხმებს მოქმედი ხელისუფლება „მორჩილი“ ამომრჩევლისგან.
3. „უზრუნველყოფს ქვეყნის უსაფრთხოებას და რეგიონული პოზიციების გამყარებას, რისთვისაც გააღრმავებს ევროკავშირსა და ნატოსთან ინტეგრაციას და მონაწილეობას მიიღებს რეგიონული მასშტაბის ეკონომიკურ და სამშვიდობო პროცესებში.“
შედეგი: 2016 წლიდან „ქარულმა ოცნებამ“ დაიწყო მოლაპარაკებები უდიდეს რუსულ კომპანიასთან - „გაზპრომთან.“
2017 წლისთვის კახა კალაძის თქმით „გაზპრომთან“ ხელშეკრულება უკვე ხელმოწერილია და ძალაშიც არის შესული. მისივე განცხადებით „ხელშეკრულების დეტალები მხოლოდ რუსული მხარის თანხმობით შეიძლება გასაჯაროვდეს, ქართული მხარე კი ცალმხრივად ამ გადაწყვეტილებას ვერ მიიღებს.“ ამასთანავე, კალაძემ განაცხადა, რომ საქართველოში „გაზპრომისგან“ ფასდაკლებაც მიიღო - ათას კუბურ მეტრს 215$-ის ნაცვლად 185$-ად მიიღებდა.
„მეგობარი“ რუსეთის მიერ შემოთავაზებული ფასდაკლების პარალელურად, ამავე წელს გორის მუნიციპალიტეტის სოფელ ბერშუეთში, რუსმა ოკუპანტებმა ე.წ. საზღვარი 500 მეტრით გადმოსწიეს. საზღვრის ახალი მანიშნებელი ბერშუეთის მკვიდრის, გია ხოდელის ბაღში დაამონტაჟეს. ფერმერის განცხადებით, მათ დაახლოებით 10 ჰექტარი მიწის ნაკვეთი დაკარგეს.
4. „დაიწყებს და შეუქცევადს გახდის ქვეყნის გამთლიანების პროცესს, რისთვისაც მოძებნის დიალოგის გზებს აფხაზებთან და ოსებთან, საერთაშორისო თანამეგობრობის მხარდაჭერით მიაღწევს კონკრეტულ შედეგებს რუსეთთან მოლაპარაკებებში.“
შედეგი: 2016 წლის 19 მაისს ზუგდიდის რაიონის სოფელ ხურჩაში მდებარე სამეგრელო-ზემო სვანეთისა და ოკუპირებული აფხაზეთის ტერიტორიაზე არსებულ ადმინისტრაციულ საზღვართან, მესაზღვრე რაშიდ კანჯი-ოღლიმ საქართველოს ტერიტორიაზე ცეცხლსასროლი იარაღით სამი გასროლით მოკლა გიგა ოთხოზორია. „ქართული ოცნების“ ერთერთი დეპუტატის, გოგი თოფაძემ ამასთან დაკავშირებით გააკეთა კომენტარი: „ეს მოხდება ხოლმე, შეიძლება შეტაკება თუ მოხდა.რა მნიშვნელობა აქვს. ჩემი აზრია და ჩემი თანაგუნდელების, ვეძებოთ რუსეთთან არა რუსოფილობა, არამედ რაღაც მოგვარება. ჩვენი წინაპრები გავიხსენოთ, რაღაცას ეფერებოდნენ, ყოველ შემთხვევაში დალაგებული იყო. მეორე თემაა - მართლმადიდებელი ქვეყანაა რუსეთი. ეს ერთეული შემთხვევები არ უნდა ჩავთვალოთ, რომ სისტემატურია. ერთი კაცი მოკვდა, კი, ქართველია, ძალიან საწყენია, მაგრამ ასეთი ექსცესები ხდება და ამ დონეზე ატანა, აყვანა არ მგონია, დღეს საჭირო იყოს.“
ამასთანავე დევნილთა სამინისტრო ამუშავებდა გეგმას, რომლის მიხედვითაც 1992-93 წლებში,აფხაზეთის ომის შემდგომ დაბადებულ ბავშვებს აღარ ექნებოდათ დევნილის სტატუსი.
შედეგი იმასაც გვიჩვენებს, რომ დღემდე გრძელდება მცოცავი ოკუპაცია.
5. „დაამკვიდრებს საარჩევნო დემოკრატიას, ხელისუფლების ანგარიშვალდებულებისა და არჩევნების გზით შეცვლის ტრადიციას, რისთვისაც გააძლიერებს ოპოზიციის როლს ქვეყნის მართვაში, დაიცავს მედიის თავისუფლებას და წაახალისებს სამოქალაქო ინიციატივებს.“
შედეგი: 2012 წელს „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში ისედაც დემოკრატიული არჩევნების გზით მოვიდა.
მოსვლისთანავე მათ დაიწყეს ინტენსიური შეტევები ოპოზიციაზე,მუდმივი მცდელობა მათ დაშლაზე.
2016 და 2017 წლის არჩევნებზე უამრავი დარღვევა გამოჩნდა ხელისუფლების წარმომადგენელთა მხრიდან, მაგალითად: დატრიალებული კარუსლები, ჩაყრილი ბიულეტინები, ფულით მოსყიდული ხმები თუ დაშინებული ამომრჩეველი...
რაც შეეხება მედიის თავისუფლების დაცვას, ხელისუფლების წარმომადგენლები მოსვლის დღიდან ხშირად აღნიშნავდნენ რაოდენ „ხმამაღალი“ იყო რუსთავი 2 და მის მიერ გაშუქებული მოვლენები. დაიწყო შეტევები და სასამართლო პროცესები სამაუწყებლო კომპანიის საწინააღმდეგოდ.
6. „უზრუნველყოფს მოქალაქეების კონსტიტუციური უფლებების ხელშეუხებლობას, დანაშაულისათ ვის სასჯელის გარდაუვალობას და პოლიტიკური ნიშნით დევნის დაუშვებლობას, რისთვისაც დაამკვიდრებს კანონის უზენაესობას, გაათავისუფლებს სასამართლოს და სამართალდამცავ ორგანოებს პოლიტიკური ზეწოლისგან.“
შედეგი: ხელისუფლების შეცვლისანავე დაიწყო პოლიტიკური დევნა. ათასობით ადამიანი გაათავისუფლეს პოლიტიკური ნიშნით საჯარო სამსახურიდან. ქვეყანაში დღითიდღე იმატებს პოლიტპატიმართა რიცხვი. ასევე პოლიტიკური ზეწოლის ქვეშ იმყოფე��იან მოსამართლეები.
7. „არ დაუშვებს ხელისუფლებაში მყოფი პარტიის შერწყმას სახელმწიფო ინსტიტუტებთან, რისთვისაც გაათავისუფლებს საჯარო სამსახურებს მმართველი ძალის წნეხისგან და გამიჯნავს მათ პარტიული ინტერესისგან.“
შედეგი: პარტიული ნიშნით დანიშნული, გამოცდაში ჩაჭრილი ათასობით ადამიანი და გამოცდაჩაბარებული, ასევე პარტიული ნიშნით გათავისუფლებული უამრავი თანამშრომელი. ამის დასტურად სასამართლოში მოგებული არაერთი პროცესი.
8. „დაძლევს უმუშევრობას და სიღარიბეს, შეუქმნის უნარიან და მშრომელ მოქალაქეებს სიმდიდრისა და კეთილდღეობის პირობებს, რისთვისაც განავითარებს წვრილ და საშუალო ბიზნესს და სოფლის მეურნეობას, დაიცავს კერძო საკუთრებას და შრომით უფლებებს, უზრუნველყოფს მსოფლიო ეკონომიკურ სისტემაში ქვეყნის ინტეგრირებას.“
შედეგი: 2017 წლის მონაცემებით 800 000-მდე ღატაკი ქვეყანაში, რაც ნიშნავს, რომ მოსახლეობის 21.3% სიღარიბის ზღვარს ქვემოთაა. ეს იმის მანიშნებელია, რომ სახელმწიფოს სოციალური პოლიტიკა არ გააჩნია ან ძირეულად არასწორია. უამრავი ადამიანი ჩივის, რომ არ არის სამუშაო ადგილები და ისინი ვერ ახერხებენ მინიმალური სარგოს გამომუშავებას.
9. „დანერგავს ხარისხიანი და ხელმისაწვდომი განათლებისა და ჯანდაცვის სისტემებს, რისთვისაც განახორციელებს საქართველოს თითოეულ მოქალაქეზე ორიენტირებულ, გააზრებულ რეფორმებს.“
შედეგი: 30 000-ზე მეტი სტატუსშეჩერებული სტუდენტი.
2017 წლის ეროვნულ გამოცდებზე ჩაჭრილი 12 000-ზე მეტი მოსწავლე.
2012 წლის მონაცემებით, ჩაჭრილი სტუდენტთა რაოდენობა 10%-ს აღწევდა, ხოლო 2013 წლის მონაცემებით რაოდენობა 30%-ზე მეტი გახდა.
ზოგადი უნარების გამოცდა ვერ გადალახა
2012 2013 2014 2015
7.89% 8.04% 11.24% 12.7%
10. „ხელს შეუწყობს საქართველოს მოქალაქეთა მრავალფეროვანი ერთობის - საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების ფორმირებას, რისთვისაც დაიცავს ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების უფლებებს და ხელს შეუწყობს სახელმწიფოებრივ ცხოვრებაში მათ ინტეგრირებას.“
შედეგი: მუდმივი აგრესია სექსუალური უმცირესობის მიმართ. რელიგიის ხშირი და უხეში ჩარევა პოლიტიკურ საქმიანობებში.
მიუხედავად შეუსრულებელი დაპირებებისა, 2017 წლის არჩევნებში „ქართულმა ოცნებამ“ მაინც მოახერხა არჩევნებში გამარჯვება.
0 notes