Werckmeister harmóniák / Les Harmonies Werckmeister (dir. Béla Tarr, 2000)

Hanna Schygulla in Werckmeister harmóniák (2000)

dir. Béla Tarr

Werckmeister Harmonies (2000) Béla Tarr

" ... Böylece perde sistemindeki sorgu; bize araştırmalar boyunca inanç sınavı yapmıştır. Sorduğumuz; bu armonide inançlarımız neye dayanıyor, her başyapıtın çekirdeği aslında var olan veya olmayan kendi değişmezliğini mi belirtir? Bu konudan bahsetmeliyiz. Müziğin içini değil, müziksizliğin biricik farkındalığını araştırmalıyız. Yıllardır üstü kapanan, korkunç bir skandalı açığa çıkarmalıyız. Bu utanç verici durum yüzünden, başyapıtlardaki perde aralıklarının yüzyıllardır yanlış olduğunu anlıyoruz. Demek oluyor ki; bu müziğin armonisi, yankısı ve eşsiz büyüsü tamamıyla yanlış temele oturmuş. Evet, onlar emin olmasalar bile su götürmez bir aldanmadan söz etmeliyiz. Biraz ılımlı yaklaşanlar bile ödün verildiğini geveler. Eserlerin çoğunda saf müzikal tonlamanın bir yanılsamadan ibaret olduğu, tamamıyla müzikal perde aralıklarının ise yer bile almadığı bir durum, nasıl bir ödün vermedir böyle? Bizden daha talihli çağların var olduğunu kabul etmeliyiz. Pythagoras ve Aristoxenos zamanında atalarımız, gerçekle tatmin olmuşlardı, çünkü enstrümanları safça akortlanmıştı. Sadece birkaç nota çalıyorlardı çünkü şüpheleri sorun etmiyorlardı. Cennet armonilerinin, tanrıların ülkesinden geldiğini biliyorlardı. Sonradan tüm bunlar yetersiz kaldı. Dengesiz bir kibir, tanrıların bütün armonilerini elde etmek istedi. Kendi kendine oldu. Praetorius'ta, Salinas'ta teknisyenler çözümü bulmak için görevlendirildi. Sonunda bir A. W. tanrıların sekiz oktavlık armonilerini bölerek sorunu çözdü. On iki yarı tonlamayı, on iki eşit parçaya böldü. Her iki yarım tonun birinde yanıldı. Onluk siyah ton yerine beşlik kullandı ve durumu tutturdu. Bu sözümona sabit sertlikte akort ve onun hüzünlü geçmişine sırt çevirmeliyiz. Ve doğal yollarla akort edilmiş enstrümanlara dönmeliyiz. Biz, ölçeğin yedi notasına kafa yormalıyız. Oktav olarak değil; ama yedi belirgin ve bağımsız nitelik, aynı cennetin yedi kız kardeşi gibi.. Cesaretli isek, ne yapmalıyız? Bu doğal tonlamanın limitleri vardır ve bu kaygılandırıcı limit, yüce bir kişinin imzasını tamamen dışlıyor."

"Sen Güneş’sin. Güneş hareket etmez. Yaptığı budur. Sen de Dünya’sın. Dünya başlangıç için burada, sonra Güneş etrafında hareket eder. Şimdi de bizim gibi basit insanlar için bir açıklamamız olacak. Ölümsüzlüğü dahi anlayabileceğiz. Sizden tek isteğim; benimle sabitliğin, sessizliğin, barışın ve sonsuz boşluğun egemen olduğu uçsuzluğa adım atmanız. Hayal edin, bu sınırsız gürültülü sessizliği, her yer zifiri karanlık. Burada sadece genel devinimi yaşayacağız.

İlk olarak; şahidi olduğumuz olayları önemsemeyeceğiz. Güneşin en parlak ışınları, Dünya’nın hep bu tarafını ısıtır ve aydınlatır ki az önce de tam bu tarafa döndü. Biz de parlaklığında dururuz, burada. Bu da Ay. Ay, Dünya’nın etrafında döner. Ne oluyor? Aniden Ay’ın yörüngesinin, Güneş’in yanan topunun üstüne girinti yaptığını görürüz. Bu girinti, karanlık gölge giderek büyür, büyür. Daha da örtüyor, daha da, yavaşça sadece Güneş’in ufak hilal parçası kalıyor, göz kamaştıran hilal. Bir sonraki esnada, öğleden sonra bir civarında diyelim, en dramatik oluşum meydana geliyor. O anda hava aniden soğuyor. Hissedebiliyor musunuz? Gök kararıyor, sonra her şey karanlığa batıyor. Köpekler uluyor, tavşanlar çömeliyor, geyikler telaş içinde kaçıyor, kaçıyor, dehşet içinde koşuyor. Bu akıl sır ermez tozda, kuşların bile, evet kuşların bile kafası karışıyor ve tünüyorlar. Sonra…ve sonra derin sessizlik.

"Her şeyin içinde hala yaşam var. Tepeler çökecek mi? Cennet üzerimize mi düşecek? Dünya altımızdan açılacak mı? Bilmiyoruz. Bilmiyoruz, bize hücum eden tam tutulmayı. Ama yersizdir korkmak. Bitmedi. Güneş’in yanan kütlesinde Ay yavaşça süzülüp geçer. Ve Güneş tekrardan, Dünya’ya doğru patlar ve parıltı tekrar ulaşır. Sellere karşı Dünya’yı ısıtarak kurtarır. Derin duygu herkesin içine işler. Karanlığın ağırlığından kaçarlar."

Werckmeister Harmóniák

(Harmonias Werckmeister)

H, I, D, F, 2000

Béla Tarr, Ágnes Hranitzky

9/10

.

As desarmonias sociais

Werckmeister harmóniák é uma magnífica parábola sobre o poder, a harmonia social e a fragilidade dos sistemas políticos que, por mais bem organizados e magníficos que sejam, estão sujeitos a forças incontroláveis que conduzem a crises (simbolizadas por eclipses no filme), com roturas e reorganizações sociais profundas.

Todo o filme é assim uma alegoria das enormes mudanças sociais ocorridas na Hungria e na Europa de leste durante a década de 90 do século passado.

A imagem final da baleia morta abandonada no meio da praça deserta de gente mas coberta de destroços é seguramente uma das mais poderosas metáforas do fim do império soviético jamais filmadas.

Um filme intemporalmente belo e inteligente.

.

The social disharmonies

Werckmeister harmóniák is a magnificent parable about power, social harmony and the fragility of political systems which, however well organized and magnificent they may be, are subject to uncontrollable forces that lead to crises (symbolized by eclipses in the film), with ruptures and profound social reorganizations.

The entire film is thus an allegory of the enormous social changes that took place in Hungary and Eastern Europe during the 1990s.

The final image of the dead whale abandoned in the middle of the square, empty of people but covered in debris, is certainly one of the most powerful metaphors of the end of the Soviet empire ever filmed.

A timelessly beautiful and intelligent film.

Werckmeister Harmonies [Werckmeister harmóniák] (2000)

Lars Rudolph as János Valuska is the ultimate vessel of pathos. János wanders the streets of a small, anonymous Hungarian village, performing various odd jobs: he delivers newspapers, aids his elderly uncle in daily tasks, and only ever takes time for himself as an afterthought. He refers to everyone as ‘aunt’ or ‘uncle’ seemingly regardless of their blood relation to him, and most elders in this community view him with affection or at least see him as useful. But there are stirrings of unrest about. A circus arrives in town: János witnesses a tractor pulling a mammoth trailer, a hulking metal beast of corrugated metal far too large for what the vehicle should be able to pull. It passes camera and János alike, arresting for both, ponderous in size, overwhelming and strange. Posters promise a wondrous giant whale and a figure known only as the Prince. Equally jarringly, Tünde Eszter, the estranged wife of Uncle György, the pianist to whom János attends, suddenly returns. She brings fearful news of the zealous hordes that accompany this circus and demands that György use his influence in the village to put together a petition to “clean things up.” Initially these mobs seem the stuff of rumor and nothing more, but soon enough János stumbles on rough outsiders surrounding the whale trailer. It becomes clear that this pair—János and György—are trapped between warring pedagogues. György is opinionated and fiercely independent, railing about the loss of music’s sacred nature in equal temperament of pitch, abandoning the holy uncertainties of natural pitch. Our ears accept it due to years of indoctrination, but it is impure. János is something of an innocent or holy fool. He dreams of the cosmos, a star map on his bedroom wall. He regales drunks at a bar with an accounting of the solar system in the opening scene, using them to make a living model, boozers revolving around one another. But there is darkness to come for these two dissidents as mob mentality overruns the town. The whale whips the mob into a frenzy, decried as demonic by Tünde, but János sees in it only beauty. Though this rage is too powerful, sweeping everyone along. Resistance is a fragile wheel, easily broken under the wheel of a tyrannical majority.

THE RULES

SIP

János calls someone 'aunt' or 'uncle'.

The whale is mentioned.

György rants about something.

BIG DRINK

Mihály Víg's searingly gorgeous score kicks in.

János goes to visit the whale.

Valuska (Werckmeister Harmóniák) - SoundCloud

Listen to Valuska (Werckmeister Harmóniák) by trenkel on #SoundCloud

Hanna Schygulla in Werckmeister Harmóniák (2000)

Uno de los aspectos que valoro de esta tremenda película es que Béla Tarr pone en sintonía el cambio del movimiento de los astros (la alineación de la luna con el sol en esta secuencia), con el movimiento social. Dice, en ese momento, «el más dramático giro de los acontecimientos sucede. En este momento, el aire se torna frío. ¿Podéis sentirlo? El cielo se oscurece y después todo se torna oscuro. Los perros aúllan, los conejos se encorvan, el ciervo corre asustado. Y en este horrible, incomprensible crepúsculo (...) Y luego... silencio. Todo lo que vive está quieto. (...) ¿El cielo se caerá sobre nosotros? ¿La tierra se abrirá bajo nuestros pies? No sabemos. (...) Pero no necesitamos temerlo [el eclipse total], este no es el final.» Y sí, «viene la luz otra vez». Si insistimos el hacer este eclipse una perspectiva, podríamos concebir que la revuelta social que se despliega en la película no es sino una manera de materializar ese momento. Estas palabras responden al sincero deseo de luz. Una luz radicalmente distinta y muy anhelada por muchos/as de nosotros/as.

aaawww

Werckmeister harmóniák (2000), dir. Béla Tarr

Werckmeister harmóniák ~ Werckmeister Harmonies (2000 - Béla Tarr)