run muslim run

kabre ibretle

Hûd sûresi ﴾112﴿ Senin yanında hak yola dönenlerle birlikte,🔺sana buyurulduğu gibi dosdoğru ol!🔺Siz de azıp sapmayın. Allah, yaptıklarınızı çok iyi görmektedir.

tefsiri:

Âyet metninde geçen istikamet kavramı Kur’an’da “bütüncü, devamlı ve tutarlı dindarlık, dinî hayat” mânasını ifade etmektedir. Âyette İslâm’ın esasını teşkil eden iki ilke yer almaktadır: Emrolunduğu gibi dosdoğru yaşamak ve haddi aşmamak, yani Allah’ın belirlediği sınırların dışına çıkmamak. Rivayete göre Resûlullah kendisine uygulanması bundan daha zor gelen bir âyet inmediğine işaret etmek üzere, “Hûd sûresi ve kardeşleri beni ihtiyarlattı” buyurmuştur. Sûrenin nesinin kendisini ihtiyarlattığı sorulduğunda, “Sana emredildiği gibi dosdoğru ol!” meâlindeki âyetin kendisini ihtiyarlattığını söylemiştir.

dış alanında o kadar çok üstü kapalı mekan var ki açık havada namaz kılmak için çok elverişli. istanbul'un pisinden kaçmak için çok elverişli. vaha gibi. hep görüyorduk. bugün karşıdan dönüşte piyalepaşa'da var bir cami dedim. babam "eeey? anlamadım. çiğköfte mi? dedi. yok baba piyalepaşa dedim. direksiyonu kırdı. o kırmasa yarın bizzat gelecektim. burada çok güzel de teravih kılınır. çok tatlı bir iftar yapılır. çok tatlı şeyler olur.

"ilber ortayli'nin bugunku yazisindan alinti:

1570’te kıbrıs’ı kuşatan donanmaya o komuta ediyordu. imparatorluğun güçlü amiraliydi. bir yıl sonra lepanto’da (inebahtı) don juan d’austria komutasındaki birleşik avrupa donanması, osmanlı donanmasını sıkıştırdı ve imha etti.

250 parça kalyon ve kadırgadan kurtulan sadece kılıç ali paşa’nın kırk küsur gemisiydi. imparatorluk bu felaket anında kılıç ali paşa’nın şahsında genç bir amiral daha kazanmıştı; piyale paşa ve kılıç ali paşa.

bu iki büyük denizci de mimar koca sinan ağa’ya birer cami yaptırdı. selatin (padişah) camileri hacminde değilseler de, üslupları mimarın dehasını ve yaratıcılığını yansıtır.

tophane’de ayasofya’dan esinlenerek tersimlenen cami, doldurulan denizin üzerine inşa edildi. büyük ustaların hacimce küçük eserleri de muhteşemdir.

istanbullular ömürleri boyunca geçer ve bakar ama inip de ziyaret etmezler. oysa telaşı bırakıp, bir kere inip kılıç ali paşa camii’ni ziyaret etmelidir. denizcilik bankası’nın mendebur binaları daha öteye deniz doldurularak yapılmadan önce kılıç ali paşa camii sahildeydi; çepeçevre revaklı bir balkon ve sinan’ın oya gibi işlediği minyatür bir ayasofya’ydı. dahi mimar ayasofya’yı en çok anlayan ve özümseyen bir restoratördü. galiba kılıç ali paşa camii’nin ortaya çıktığı gün bin yıllık ayasofya yeni bir yorum kazandı.

kıbrıs’ı kuşatan donanmanın ünlü komutanı piyale paşa’nın camii ise, kasımpaşa’da meskun mıntıkanın gerisinde kalan bir sahaya inşa edildi. haliç’ten açılan kanalla bu geniş ve boş alana kayıklarla ve mavnalarla ulaşılıyordu. zamanla bu kanal tıkanmıştır ve saha da bir türlü şenlenememiştir. bizim kuşağın çocukluğunda dahi, piyale paşa camii; etrafındaki hamam, su terazisi gibi külliye artıklarıyla ve birkaç ahşap evciğin serpildiği boş bir sahanın ortasında bütün görkemiyle gözleri doldururdu. haziresinde, halvetiyye dergahının dervişlerinin mezar taşları görülür.

piyale paşa ilginç bir yapıdır; ilk bakışta bir tersaneyi andıran kayıkhane gözleri üzerinde yükselir. bu ilginç yapıda imparatoruğun denizaşırı italyan komşularından gelen esintiler de göze çarpar. istanbul’un bu kıyı semtindeki görkemli eser osmanlı’nın mimarisinin rönesans dünyasıyla da bütünleştiğini gösteriyordu. hele içi; sade taş duvarların üstüne çakılan nefis çini mihrab maalesef bir asırdır ahlaksız ve vandal insanların iştahını çekiyor. geçen sene bir pano daha gitti ve kimsenin kılı bile kıpırdamadı. etraftaki mahalle camiye sahip çıkacak durumda değil, istanbul’da yaşayan milyarlar ise istanbul’dan bihaber.

kasımpaşa bölgesi kaptan paşa’nın idaresine bırakılmıştı. asayişi sağlamak için donanmanın kalyoncu neferleri kol gezerdi. belirli vergiler kaptan paşa adına donanmaya toplanırdı ve binlerce tersane işçisi, ustası ve aileleri, donanma leventleri, binlerce kürekçi mahkumun (forsa) bulunduğu bölgenin asayişi herhalde bugünkünden daha iyiydi. hiç kimsenin boş alandaki caminin içinden çini çaldığını tarih yazmamıştır. o vakit caminin etrafına inşaat malzemeleri yığan cüretkarlar da yoktu. piyale paşa 1553’ten beri kubbealtı veziri ve sultan ii. selim’in damadı idi. büyük amiralin camii şimdi nerede olduklarını bilmeyen bir muhitin ortasına düşmüş, her yanı örselenen nadide bir mobilya gibi yatıyor.

insan sormadan edemiyor; 16’ncı asır rönesans’ından kalma böyle görkemli kaç eserimiz var ki; etrafını münevves yapılar ve inşaat malzemeleri deposu ile dolduruyoruz. caminin hamamını, yanı başındaki türbeyi, külliyenin diğer parçalarını berbat ediyoruz. yeşillikler arasında bulunması gereken bu yapıları hangi utanmazlık bu hale getirdi? imparatorluğun tersane bölgesini, dünya tarihinin bu muhteşem alanını temizleyip düzenleyemeyecek kadar fakir ve aciz miyiz? gözden çıkardığımız 16’ncı asır camileri; piyale paşa, süleymaniye, sultan selim camileri gibi eserlerin yerine o güzelliktekileri koyabilecek adamlar mıyız? cevaplar malum, o takdirde bu pespayelik niye?"

27.04.2003

"osmanlı döneminde camiler bostanlarıyla birlikte inşa edilirken, bunun günümüze kalan tek örneğidir piyale paşa camii. yapımı 1573 yılında biten eser kasımpaşa'da yer alıyor. mutlak gidip görülesi. köydeki hayvanlarını satarak sermaye yapan bir çift ise cami bostanında tarım yapıyor. giderseniz tohumları da hediye ediyor ama bir şartla;

-o tohum mutlaka toprakla kavuşacak."