Dzwiękowy spacer po Zakładach Tekstylno-Konfekcyjnych “Teofilów”

Kolejna fascynująca podróż dźwiękowa w głąb Łodzi włókienniczej, kolejne odkrycie historii, nowe spojrzenie na specyfikę miasta.

Składam serdecznie podziękowania Zarządowi ZTK “Teofilów” za wyrażenie zgody na realizację nagrań, fotografii, pani Beacie Kujawskiej-Bieleckiej za poświęcony czas i organizację nagrań, pani Karolinie Jagiełło za zorganizowanie spotkania. 

Obraz do trzeciego nagrania zrealizowanego w Fabryce Nici Ariadna w Łodzi

Trzecie nagranie zrealizowane w Fabryce Nici Ariadna w Łodzi

Fonografika VII (tryptyk), 2017, 100x210, grafika cyfrowa

Obraz do drugiej ścieżki nagrań z Fabryki Nici Ariadna w Łodzi

Nagranie drugie z Fabryki Nici Ariadna już jest!

Fonografika VI (Brzmienie Fabryki Nici Ariadna - tryptyk), 2017, 100x210, druk cyfrowy

Udostępniam jedno z pierwszym nagrań zrealizowanych w Fabryce Nici Ariadna w Łodzi. Zapraszam do wsłuchania się w niespotykaną gradację brzmień. Kolejne rejestracje w opracowaniu.

Fabryka Nici Ariadna ma już 120 lat. To najdłużej nieprzerwanie działający w Łodzi zakład, pamiętający czas prosperity włókienniczego ośrodka. Już za moment zapraszam do wysłuchania pierwszego nagrania zrealizowanego na jego terenie.

(...) struktura przestrzeni wizualnej jest artefaktem cywilizacji zachodniej stworzonej przez grecki model pisma fonetycznego. To przestrzeń postrzegana oczami oderwanymi (lub wyabstrahowanymi) od wszystkich pozostałych zmysłów. Jako konstrukt umysłu ma charakter ciągły, czyli nieskończony, podzielny, rozciągliwy i pozbawiony właściwości - starożytni greccy geometrzy nazwali ją physis (...) Z kolei struktura przestrzeni akustycznej jest naturalną przestrzenią surowej natury zamieszkałej przez ludzi niepiśmiennych. Przypomina "słuch mentalny", czyli wyobraźnię akustyczną, która dominuje w  myśleniu ludzi zarówno przedpiśmiennych, jak i popiśmiennych (...) Jest nieciągła i niejednorodna. Jej rezonujące i wzajemnie przenikające procesy są symultanicznie odniesione do istniejących wszędzie ośrodków i nieistniejących nigdzie granic

Marshall McLuhan, “Sposoby słuchania”

Piąta realizacja z cyklu “Fonografika” odnosząca się tym razem do przestrzeni dźwiękowej centralnego przystanku tramwajowego.

“Fonografika V” (tryptyk), 2017, druk cyfrowy, 100x210

Powstała kolejna praca z cyklu “Fonografika” - wizualizacja nocnej podróży dźwiękowej tramwajem.

Fonografika IV (podróż dźwiękowa tramwajem), 2017, druk cyfrowy, 100x210

Kolejne nagranie fragmentu pejzażu dźwiękowe Łodzi. Tym razem słuchanie miasta z perspektywy przejazdu tramwajem.

Struktura pejzażu dźwiękowego

Pejzaż dźwiękowy stanowi niezwykle subtelną złożoność, którą tworzy pojedyncze brzmienie, bądź też szereg dźwięków. Dynamika jego zmienności zależy od czynników naturalnych, historycznych, społecznych, gospodarczych, politycznych, ekonomicznych, kulturowych, itp. Na charakter przestrzeni akustycznej wpływa zarówno specyfika czasu i miejsca. Nie ma mowy o absolutnej powtarzalności zdarzeń dźwiękowych i o identyczności atmosfer akustycznych różnych obszarów. 

Na to, co rozumiemy pod pojęciem pejzażu dźwiekowego składa się wiele elementów. Ich rozróżnienia dokonał R. Murray Schafer. Ten kompozytor i badacz wyróżnił m.in.: 

- keynote sounds (dźwięki kluczowe), dominujące w danej przestrzeni, stanowiące punkt odniesienia dla innych brzmień, nadające atmosferę całości,

- sound signals (sygnały dźwiękowe), brzmienia o istotnym znaczeniu w komunikacji ludzkiej, jak. np. dzwony kościelne, syreny alarmowe, itp.,

- soundmarks (znaki dźwiękowe), dźwięki identyfikacyjne, nadające charakter, specyfikę całości,

- sound events (zdarzenia dźwiękowe) mające charakter okazjonalny, bezprecedensowy.

Ponadto możemy wyróżnić: 

- dźwięki natury nieożywionej (ang. geophony), np. szum wiatru, deszczu, ruchu powietrza, wody, “muzyka żywiołów”,

- dźwięki natury ożywionej (ang. biophony), brzmienia wszelkich organizmów żywych, np. śpiew ptaków,

- dźwięki związane z człowiekiem i jego działalnością (ang. anthropophony), brzmienia organizmu ludzkiego, ale i wynikłe z działalności ludzkiej. 

Powstał kolejny obraz z cyklu “Fonografika”. Tym razem to zapowiadana wizualizacja pejzażu dźwiękowego zajezdni tramwajowej przy ul. Telefonicznej.

“Łódź się budziła. Pierwszy wrzaskliwy świst fabryczny rozdarł ciszę wczesnego poranku, a za nim we wszystkich stronach miasta zaczęty się zrywać coraz zgiełkliwiej inne i darły się chrapliwymi, niesfornymi głosami, niby chór potwornych kogutów piejących metalowymi gardzielami hasło do pracy (…) Tylko w setkach fabryk wrzało życie wysilone, gorączkowe; głuchy łoskot maszyn drżał w powietrzu mglistym i obijał się o uszy (…) Wszystko się trzęsło; ściany, sufity, maszyny, podłogi, huczały motory, świszczały przenikliwie pasy i transmisje, turkotały po asfaltowej podłodze wózki, szczękały czasem koła rozpędowe, zgrzytały tryby, leciały wskroś tego morza rozbitych drgań jakieś krzyki lub rozlegał się potężny, huczący oddech maszyny głównej (…) bo ta fabryka, której szum huczał w jego gabinecie, której ruch i pulsowanie czuł we własnych nerwach, w tętnie krwi nieomal, nie pozwalała się odosobnić, ciągnęła nieprzeparcie, zmuszała do służby i warowania każdego, który krążył w jej orbicie.”

Władysław Reymont, “Ziemia obiecana”

Jest już dostępne nagranie z wnętrza zajezdni tramwajowej przy ul. Telefonicznej. Zapraszam do wsłuchania się w intensywne brzmienia miejsca, które chyba nigdy nie zapada w sen.  Już niedługo pojawi się wizualna interpretacja tego intrygującego pejzażu dźwiękowego.

To była niesamowita podróż dźwiękowa, podróż w głąb Łodzi, jej historii, tożsamości. W ubiegły czwartek miałem przyjemność realizować nagrania, dokumentację do kolejnych wizualizacji w Fabryce Nici Ariadna, najdłużej, nieprzerwanie działającej fabryce włókienniczej w Łodzi. Pod opieką pani Moniki Sternik udałem się z rejestratorem i aparatem do kolejnych hal produkcyjnych, gdzie miałem okazję spotkać się z nieliczoną ilością dźwięków pracujących maszyn. Wprost niesamowite i obezwładniające brzmienia o zróżnicowanym natężeniu, częstotliwościach, barwach, wreszcie wewnętrznej rytmice. Buczenia, brzęczenia, posykiwania, dudnienia, łoskoty jeszcze długo nie mogły opuścić mojej głowy. Szczególnie zauroczyła mnie muzyka wydobywająca się z urządzenia produkującego mulinę, bardzo cicha jak na sąsiadujące z nią maszyny. Już niedługo będziecie mogli zapoznać się z całym wachlarzem zanotowanych dźwięków, fascynującym industrialnym pejzażem dźwiękowym.

Składam serdecznie podziękowania Zarządowi “Ariadny” S.A. Fabryki Nici za wyrażenie zgody na realizację nagrań, fotografii, pani Monice Sternik, kierownik Działu Marketingu za poświęcony czas, cenne wskazówki i opowieści.