Vandaag verandert ons ouderlijk huis definitief van eigenaar. Vandaag geven we dus onze sleutels af aan voor ons zo goed als onbekende mensen, die dat vanaf dan hun thuis mogen noemen. Of wellicht doen ze dat pas nadat er een aantal verbouwingen zijn gebeurd, zo gaat dat als een huis van eigenaar verandert.

De afgelopen weken zijn mijn broer en ik dan ook bezig geweest om ‘het huis leeg te halen’ zoals dat heet. En dat houdt wel wat in. We hebben dat systematisch aangepakt. Zo zijn we begonnen op zolder, om dan via de kamers boven naar beneden te komen.

Mijn ouders waren gelukkig geen typische verzamelaars. Integendeel. Dus het viel al bij al nog mee. We zijn een 7-tal keer met een volle auto of gehuurde bestelwagen naar het containerpark gereden. We kunnen ondertussen de plaats van de containers met grof vuil of bewerkt hout blindelings vinden. Ook het kringloopcentrum zag ons graag komen met een vintage bureau en antieke zware eiken stoelen. De notelaarhouten buffetkast en tv-meubel kregen we aan geen vrienden of kennissen kwijt, dus die staan ondertussen ook te pronken in die winkel, tussen andere ontheemde woonkamers.

Ik vind zo’n kringloopwinkel altijd een beetje droevig. Hoe de gezellige eiken salonnetjes en barokke eetkamers naast elkaar uitgestald worden als in een appartementencomplex zonder binnenmuren. Je ziet zo de oma’s en opa’s nog tussen de dunner wordende kussens zakken, ‘het kaske’ van de veel te zware breedbeeldtv uit de jaren ’90 tussen hen in. Het ene ontheemde gezin naast het andere, met hun oude serviezen in de dressoirs en de zware glazen asbakken op het salontafeltje. Tussen die kakofonie aan stijlen en geschiedenissen staat nu ook onze eetkamer te wachten op gelukkige kopers. Denk ik, want ik ben nog niet gaan kijken. Dat zal ik overigens ook niet doen. Dat is toch iets te confronterend.

Want er komen wat emoties bij kijken, bij zo’n opruim. Om een voorbeeld te geven: al onze Matchboxautootjes zaten in een grote kartonnen waston op zolder. De meeste waren licht beschadigd. Denk dan aan wieltjes die mankeren, of de verf die van sommige wrakken volledig verdwenen was.. Ja er zijn, zittend op onze knieën, aardig wat kilometers file gemaakt op de banen van de laagpolige oosterse tapijten die vroeger in de woonkamer lagen.

Vermits beide Hermanzonen enkel dochters ter wereld hebben gebracht is deze ton voor het grootste deel van de tijd onaangeroerd op zolder blijven staan de laatste pakweg 40 jaar. Maar nu was het dus de tijd voor de laatste rit, recht naar de container voor ‘oude metalen’. We kregen het toch niet over ons hart om de trap naast die container op te lopen en die waston met een fikse draai om te keren om dan die tientallen autootjes te horen vallen tussen afgedankte parasollen, fietswielen en gietijzeren tuinmeubilair. We stonden daar zo wat beduusd met die ton boven aan de trap, en we haalden er een brandweerwagen zonder ladder uit. Oh ja, die herinnerden we ons nog. Hij was van mijn broer geweest. Net als die legertank waarvan de rupsbanden al jarenlang verdwenen waren. En die ziekenwagen, bouwjaar 1968 staat op de onderkant. Die moet dus van mij geweest zijn. Je herkent de ronde koplampen van de typische sixtiesstijl. Het kwam er dus op neer dat we elk autootje apart hebben vastgehad en plechtig langs de wand van de container naar beneden hebben laten rijden. We hebben elk 3 autootjes bijgehouden. De mooiste onbeschadigde, of diegene waar een te grote herinnering aan vasthangt. En die Dashton van begin jaren ’80 heb ik ook bijgehouden (tot ik dan een paar dagen later thuis toch maar beslist heb om die bij het oud papier te zetten.. wat doé je er in godsnaam mee).

Naast de tijdschrijften uit de jaren ’80 (JNM-tijdschriften, het blaadje van Jeugdhuis De Vlegel, Vogels, Grasduinen en veel Humo’s) kwamen ook de archiefdozen uit het middelbaar en de schoolrapporten boven. Rechtstreeks het oud papier in (behalve de rapporten uit de lagere school, die zijn zalig vintage). Je vraagt je af waarom dat daar 35 jaar op die zolder heeft gestaan.. Maar wel leuk: oude kranten. 9/11, de val van de muur, het bezoek van de Poolse paus in Antwerpen. En ouder nog: het sluiten van de kleine ring van Antwerpen, de eerste maanlanding, … Mijn vader had de voorpagina van de krant ten tijde van de eerste maanlanding laten inkaderen. Die kader hing naast de trap, de rest van de krant ontdekte ik op zolder in een doos. Die kader met de voorpagina hangt nu naast de trap in ons huis. Binnen een maand is die krant exact 50 jaar oud. Ik beloof plechtig dat ik die dag onder die kader aan de trap een toost zal uitbrengen op mijn vader en op zijn aandacht en zorg voor dingen uit het verleden. Hij heeft me altijd gezegd dat hij me toen ’s nachts uit bed heeft gehaald om mee naar de maanlanding te kijken op tv, omdat hij vond dat ik zo’n historisch moment moest meemaken. Ik weet niet hoe enthousiast ik toen als 2-jarige was, maar ik ben hem er nog altijd dankbaar voor. Ik was erbij!

Een verdieping lager troffen we dozen vol zwartwit familiefoto’s aan. Dan is het moeilijk om niet aan de verleiding te weerstaan om te gaan zitten en al die foto’s een voor een door je hand te laten gaan. Met dikwijls de vraag van, wie was dat, waar was dat, wanneer… de eerste – verschenen -  vakantiefoto’s in kleur uit de jaren ‘60, fier opgestelde voetbalploegen met een jonge vader met een lelijk gebit, plechtige trouwfoto’s van mijn grootouders, of portretten van onbekende mensen die we alleen kenden van horen zeggen. Voor je het weet ben je 3 uur verder en staat die kast nog vol. Vooral onder impuls van mijn broer die daar iets rationeler in is dan ik werd dat nostalgisch terugblikken toch maar uitgesteld. Dus die dozen wachten thuis in een andere kast op het moment dat ik ze inscan en in mijn genealogisch programma bij de juiste personen voeg. Dat is alvast mijn voornemen. U zal later van mijn dochters horen of dat gelukt is, als zij dezelfde dozen zullen opruimen, ooit.

Nadat hier en daar een meubelstuk toch nog een nieuwe bestemming had gekregen geraakte het huis meer en meer leeg. En daarmee verdween langzaamaan, haast ongemerkt ook de geur van moeder uit het huis. Nadat ze overleden was hebben we het huis enkele maanden onaangeroerd gelaten. Tot we het uiteindelijk te koop hadden gezet. Dat is een proces dat moet rijpen, je doet dat niet van het ene op het andere moment. Al die tijd kwam de geur van moeder je tegen vanaf het moment dat je de voordeur opendeed. Net of ze nog thuis was en met de hond aan haar voeten op ons zat te wachten op de bank.

Na de verkoop moesten we er toch aan beginnen. En dus, beetje bij beetje was er minder moeder thuis. Tot ze haar thuis niet meer vond en stilletjes is verdwenen. Moeder is nu thuis bij haar twee zonen die de meest waardevolle spullen koesteren. Haar geur voorlopig nog in een handdoek, of in lege parfumflesjes. Tot ze ook daaruit zal vertrekken, en ons enkel nog kan aankijken vanop oude foto’s of video8-opnames.

Gisterenavond ben ik met Marjan nog een laatste keer naar ‘ons moeder thuis’ geweest. We hebben afscheid genomen van de lege kamers. Van het uitzicht uit de slaapkamer, van de verwilderende tuin, van het huis dat ons huis niet meer is.

Het ga je goed, huis. Het ga je goed, mam.

Morgen zou mijn vader 79 jaar geworden zijn, als die dekselse Alzheimer daar geen verwarrend stokje voor gestoken had. Speciaal voor die gelegenheid heb ik in de vooravond uit onze kelder een van mijn absolute pareltjes gehaald. Een fles Chateau La Pointe uit Pomerol, ooit gekocht in de Colruyt voor nog geen 16 euro. Tegenwoordig betaal je voor het meest recente oogstjaar rond de 30 euro voor een fles. Deze fles heeft een jaar of 11 in de kelder gelegen. En is al twee keer mee verhuisd. Maar.. die verhuis heeft geen invloed gehad op de kwaliteit. Mooi donkerrood met een bruine rand. Heerlijke neus van rood fruit en vanille. En in de mond een langdurig boeket van zwarte bes, met zelfs na al die jaren nog aanwezige tannines en een licht zurige erg lange afdronk.

Papa had een zwak voor oude Bordeauxwijnen, vooral voor Saint-Estèphe. Ik heb dat overgenomen, al ben ik meer een liefhebber van de fruitige Pauillac. Pomerol kon ons allebei bekoren. Het is echter steeds moeilijker om een goeie wijn te vinden die ook nog betaalbaar is.

Legendarisch was bij ons thuis het moment, zondagmiddag of zaterdagavond, of allebei, wanneer mama lekker had gekookt. Dan was papa enkele uren daarvoor in de onderkeldering gekropen om een van zijn ‘krakers’ te gaan halen. Een echte kelder hadden we niet, maar de fundering deed dienst als schatkamer. Terug in de woonkamer nam vader dan een scherp keukenmes en sneed met vakkundige precisie het bovenste van het loden wijnkapje. Daarna volgde het ontkurken. Een plechtig moment waarbij hij ervoor zorgde dat de kurk zonder barsten mooi recht naar boven werd getrokken, waarna hij met een lichte plop uit de fles verdween. Als dan bleek dat de wijn in de loop der jaren een centimeter of wat van die kurk had verkleurd en zeker wanneer er onderaan de kurk glinsterende wijnkristallen zichtbaar waren fleurde hij helemaal op. Hij hield dan de kurk omhoog tegen het licht en zei met trots en genoegdoening in zijn stem, kijk eens, De Wijn Heeft Gewerkt. Wat alvast een voorbode was van een topper bij de varkenshaas of het gebraad met kroketjes. Dan volgde het plechtstatige moment dat hij de kurk met de donkere wijnkant onder zijn neus doorhaalde en probeerde de geur ervan te vatten. Bij een duffe kurkgeur betrok zijn gezicht. Dat betekende dat de fles onverbiddelijk een oneervol einde kende in de gootsteen. Maar als de geur hem beviel, dan verscheen er een tevreden glimlach op zijn gezicht. De fles werd vervolgens voorzichtig op een doekje op de buffetkast geplaatst. Secuur legde hij de kurk dan bovenop de fles. Zo kon de fles toch lucht krijgen, maar kon er niks invallen of zo. Of in vliegen. Tot etenstijd bleef die fles onaangeroerd staan om langzaam de kamertemperatuur aan te nemen.

Nadat moeder de tafel gedekt had en het eten werd geserveerd, nam vader de fles en schonk ons allen een half glas in. Dat was het moment van Het Boekske. Dat Boekske was zo’n typisch schriftje met een blauwe slappe kaft en bruin lijntjespapier. Een cahier de brouillon. Daarin noteerde hij elke fles wijn die hij kocht. Hij vermeldde de datum van aankoop, de prijs, de winkel, en eventuele bijzonderheden. Achter die info waren met blauwe pen kolommen gemaakt die over de gehele bladzijde liepen. Bovenaan die kolommen stonden onze initialen. J N G L. Later kwamen daar nog lijntjes bij van de schoondochters. Onder die letters stonden verspreid over de bladzijden getallen: 

16 18 17

15 15      12

18 18 18 18

Dat waren punten. Vóór het eten werden we namelijk gevraagd om de wijn die zonet met eerbied in onze glazen was beland te beoordelen. Alle gezinsleden werden betrokken in het ritueel der wijnliefhebberij. We wisten alles over kleur, geur, tannines en nadronk. We konden het glas walsen als een echte sommelier en we zogen de lucht tussen onze tanden als professionele wijnhandelaars. Kijk, de wijn traant, zegden we dan. Of, hm, hij is nog wat te jong, hij is wrang en droog.

Menig vriendin die lang genoeg vriendin was om mee te mogen blijven eten keek tijdens dit sacrale ritueel geshockeerd op toen vader Het Boekske bovenhaalde en geduldig onze scores noteerde. Want of het nu wijn van den Unic was, of een Graves grand cru classé, als er maar wijn in dat glas zat. En liefst zoete witte, de enige wijn die vluchtige vriendinnen bleken te drinken. Liebfraumilch of zo. Waarna vader ze op enkele weken tijd vakkundig buiten had gepest.

Dat laatste is niet waar, maar dat klonk wel grappig.

Door die jarenlange indoctrinatie met Het Boekske, en vaders onvermoeibare uitleg over kalkbodems, zuidhellingen en linker of rechter Girondeoevers werden mijn broer en ik ook twee liefhebbers met een zekere kennis van zaken. Met als gevolg dat ook nu nog een belangrijk deel van mijn boekenkast ingenomen wordt door dure wijnatlassen en encyclopedieën, uit de tijd dat dat nog niet online beschikbaar was. En dat ook ik een bescheiden kelder heb met hier en daar een ‘kraker’ tussen. En zo’n kraker heb ik vandaag ontkurkt. Op de verjaardag van mijn vader.

Het was een 18+.