Kruidige Activiteiten vanaf begin mei tot september 2024

De komende weken tot eind april ben ik onderweg samen met Saskia Nieboer voor een kruiden wandelreis naar Griekenland.

Onze volgende reis staat volgend voorjaar begin april gepland naar het Zuiden van Italië. We logeren dan bij een biologische bergamotboerderij. Heb je zin om mee te gaan laat het tijdig weten, we hebben maar een beperkt aantal plekken.

Ook naar Italië reizen we met de trein.

Voor onze kruidenwandelreis naar Zwitserland zijn door omstandigheden 2 plekjes beschikbaar gekomen. Interesse mail naar Saskia Nieboer: [email protected]

Oestertocht met de Najade en de Vlieter samen met Jan en Barbara van de goede Vissers. Zondag 5 mei 2024

Zeilend naar de zandbank, waar je samen met Jan op zoek gaat naar de lekkerste oesters.

Er zijn nog een paar plekjes beschikbaar. Inclusief heerlijke lunch, drankjes, champagne op de oesterbank en een kistje oesters voor mee naar huis.

Kijk voor meer info op: www.zandbankzeilcharters.com Prijs: € 150.-p.p.

Het is mogelijk om vooraf aan boord te overnachten.

Wilde Chocolade bonbons. Dinsdagavond 7 mei

Nieuw! Een leuke samenwerking tussen kruidenexpert ( Gekruid & Geroerd) en rauwe en plantaardige chocolatier Danielle Vergonet (Dhana Chocolade)

We maken bonbons op basis van wilde lokale kruiden. Je leert van alles over de wilde kruiden, we werken met lokale kruiden, dus je kan ze daadwerkelijk ook plukken en zelf gebruiken.

Janet neemt de kruiden mee, je leert hoe je ze moet behandelen voor verwerken in de bonbons en chocolade.

We werken onder andere met jeneverbes, paardebloemwortel, brandnetelblad, duindoornbessen en meer! Nadien ontvang je de bonbons die wij in de workshop hebben gemaakt met naar huis in een mooi doosje.

De workshop is op onze nieuwe locatie Nieuwstraat 33a in Zuidhorn.

De workshop wordt gegeven op donderdag 7 mei - 19.00 (2,5 - 3. uur)

Geef je snel op - maximaal plek voor 8 personen

Prijs: € 59.95

Nog 2 plekjes beschikbaar

Dauwtrappen en daarna een wild ontbijt

Donderdag 9 mei 06.30 – 09.30

Prijs: € 37.50 p.p.

Het is nog vroeg, je hebt een vrije dag en toch zet je je wekker.

Janet Frieling en Sanne Scheltena nodigen je uit voor een vroege wandeling door het gebied van de NAM-locatie bij Grijpskerk. Onderweg staan we stil bij verschillende kruiden en nemen we je mee in onze passie voor eetbare wilde kruiden. Welke kun je gebruiken, wat is hun smaak en welke toepassingen in de keuken zijn er.

Na de wandeling sluiten we af met een wilde picknick op een kleurig kleed langs het water. Zie in gedachten kruidenbrood met feta voor je, paardenbloemengelei, thee van gefermenteerd wilgenroosje, ingelegde daslookkappertje en een eitje met gerookt daslook zout. Dit zijn zo maar een paar voorbeelden van gerechtjes waar wij voor gaan zorgen.

Wat in ieder geval zeker is, dit ontbijt is éénmalig. Je zult het nooit meer op deze manier voorgezet krijgen.

Dit wilde event wordt georganiseerd door Janet Frieling (Gekruid & Geroerd) en Sanne Scheltena (Greendreamster). Janet en Sanne zijn beide wildplukkers met jarenlange ervaring en wilde koks met een enorme creatieve drive naar nieuwe en bijzondere smaken van de culinaire wilde keuken. Alle gerechten zijn vegetarisch.

Over Natuurpark de Noorderriet

Natuurpark de Noorderriet in Grijpskerk staat ook wel bekend als de NAM-locatie. Rondom de gasopslag is in de jaren ’90 van de vorige eeuw een natuurpark met water, weide, moeras en bosjes aangelegd. Inmiddels wordt het park ecologisch beheerd en is er een grote diversiteit aan wilde planten te vinden.

Biotoop op je bord Vrijdagmiddag 17 mei 2024

Deze middag organiseer ik samen met Irma een bijzondere lunch in de open kas. Lunch is eigenlijk niet het goede woord. Lunch en brunch gaan in elkaar over. We serveren een 5 gangen lunch waarin wilde planten in de biotoop de hoofdrol spelen. Dus eigenlijk een biotoop op je bord.

Eerst neem ik jullie mee voor een wandeling over het terrein langs de zelfoogsttuin en door het voedselbos wat nu door Irma en een aantal vrijwilligers wordt onderhouden.

Laat je verwonderen wat voor moois en wilds deze biotoop te bieden heeft.

Aanmelden via: [email protected]

Kosten: € 49.50 p.p.

Er is plaats voor maximaal 14 gasten.

Aanvang: 12.00 tot 15.30 met een mogelijke uitloop.

We beginnen met een cocktail en serveren daarna ook alcoholvrije drankjes. Denk aan een kombucha of een wilde soda.

Zondag 19 mei sta ik samen met Sanne Scheltena van Greendreamster op de plantjesmarkt bij de Tuinen van Weldadigheid.

Op zondag 19 mei ben je welkom op het terrein van Tuinen van Weldadigheid voor de Eetbare Plantjesmarkt. Hier vind je tuinbenodigdheden, lekkers, moois en natuurlijk het grootste aanbod van bijzondere, eetbare planten van Noord-Nederland! Het terras is open met zoet en hartig lekkers, bijna alles uit eigen tuin natuurlijk. Ook zijn er rondleidingen en workshops.

Greendreamster staat hier ook met een kraampje vol wilde smulpotjes (o.a. dennenchutney, wilde zoetzure saus, sticky toasted roots), vlierbloesemsiroop, wilde snacks en chocolade truffels.

Speciale aanbieding: cadeaupakket met 3 smulpotjes, 1 fles vlierbloesemsiroop en een mini-wildplukgidsje.

Welkom.

Zoet en zuur uit de Natuur.

Dinsdagmiddag 28 mei samen met Greendreamster

14.00 – 16.30 uur Prijs € 35.-

Bestaat er een workshop waarbij je na afloop een moeder mee naar huis mag nemen?

Ja! Janet Frieling en Sanne Scheltena nodigen je uit om samen de wondere wereld van azijn te ontdekken. Wat is azijn, welke soorten zijn er. Bestaan er geneeskrachtige azijnen? Hoe maak je azijn en wat is een azijnmoeder? Waar moet je opletten bij het maken van azijn en meer.

Om een tegenhanger aan het zuur te geven gaan we deze middag ook verder in op het maken van koude gefermenteerde siropen. Wat is het voordeel hiervan en hoe maak je het.

Tot slot mengen we zoet en zuur in de vorm van een shrub. Een drankje op basis van azijn, suiker en fruit en of wilde kruiden. Er is veel te proeven. En je gaat naar huis met een azijnmoeder om thuis ook je eigen azijn te kunnen maken en een flesje vlierbloesemazijn (in de maak). We beginnen de workshop met een kleine kruidenwandeling in het groene speelbos achter het Theemuseum in Houwerzijl. Daarna wordt de workshop vervolgd in de tuin van Janet Frieling.

Dit wilde event wordt georganiseerd door Janet Frieling (Gekruid & Geroerd) en Sanne Scheltena (Greendreamster). Janet en Sanne zijn beide wildplukkers met jarenlange ervaring en wilde koks met een enorme creatieve drive naar nieuwe en bijzondere smaken van de culinaire wilde keuken.

Over het Speelbos in Houwerzijl

Houwerzijl is een pittoresk dorp op het Hogeland van Groningen. Het dorp is ontstaan rondom een sluis aan de oever van het Reitdiep. Het speelbos is een ecologisch aangelegd en beheerd bosje met leuke wandelpaden achter het Theemuseum in Houwerzijl. Hoewel het een klein bosje is zijn er toch veel verschillende eetbare planten en paddenstoelen te vinden.

Wild Tea plus kruidenwandeling Vrijdag 31 mei

14.00 – 17.00 uur In Houwerzijl. Gangstaat 3 Prijs € 37.50

Janet Frieling en Sanne Scheltena nodigen je uit om mee te gaan met een kruidenwandeling langs de eetbare kruiden, bloemen en bessen van dit seizoen in het Speelbos van Houwerzijl. Onderweg staan we stil bij verschillende kruiden en nemen we je mee in onze passie voor eetbare wilde kruiden. Welke kun je gebruiken, wat is hun smaak en welke toepassingen in de keuken zijn er.

Na de wandeling schuiven we voor een wild tea aan bij de lange tafel in de weelderige tuin van Janet Frieling . Bij slecht weer kunnen we onder de overkapping of in Janet haar grote woonkeuken zitten. De tafel is gevuld met meerdere zoete en hartige gerechtjes op basis van wilde kruiden zullen de tafel versieren. Denk aan zandcupjes met een wilde rozenmousse, zevenblad taartjes met feta en geroosterd berenklauw zaad of brandnetel pistache balletjes zijn zomaar een paar voorbeelden van wat er op tafel zal staan. We beginnen de wild tea met een wilde cocktail of mocktail, en na afloop van de workshop ontvang je een aantal van recepten van de gerechten in je mailbox.

Wat in ieder geval zeker is, deze wild tea is uniek. Je zult het nooit meer op deze manier voorgezet krijgen.

Dit wilde event wordt georganiseerd door Janet Frieling (Gekruid & Geroerd) en Sanne Scheltena (Greendreamster). Janet en Sanne zijn beide wildplukkers met jarenlange ervaring en wilde koks met een enorme creatieve drive naar nieuwe en bijzondere smaken van de culinaire wilde keuken. Alle gerechten zijn vegetarisch.

Over het Speelbos in Houwerzijl

Houwerzijl is een pittoresk dorp op het Hogeland van Groningen. Het dorp is ontstaan rondom een sluis aan de oever van het Reitdiep. Het speelbos is een ecologisch aangelegd en beheerd bosje met leuke wandelpaden achter het Theemuseum in Houwerzijl. Hoewel het een klein bosje is zijn er toch veel verschillende eetbare planten en paddenstoelen te vinden.

Onthaastingsweekend met Zeilklipper Najade 7 – 9 juni 2024

Weekend zeilen vanuit Zoutkamp zonder plannen, doel en mobiel. Getij en wind zijn de enigen die bepalen. Alikruiken zijn ons goede voorbeeld. Vertragen, over het water staren en sudderen. Nog een aantal kooien beschikbaar. Dit weekend is er ook ruimte om meer over zeewier en zilte planten te leren.

Kijk op onze website voor meer info.

www.zandbankzeilcharters.com

Kwelderwandeling incl. kleine proeverij

Woensdag 12 juni 18.30 – 20.30 met een kleine uitloop

Locatie Paesens Moddergat.

Als je meer wilt leren over zilte planten, zeewier, culinaire en medicinale toepassingen dan is dit een prachtige wandeling op een hele mooie plek. We sluiten af met een kleine proeverij van zeewierhapjes en zilte groenten. Prijs: € 30.- p.p.

Aanmelden: [email protected]

Nachtvlinder zeiltocht. Zondagavond 9 juni

20.00 - 01.00 uur

Wat gebeurt er allemaal in het donker op het Lauwersmeer waar bijna niemand weet van heeft? De mooiste gekleurde nachtvlinders verzamelen zich op de eilandjes in het Lauwersmeer. ( en natuurlijk ook op andere plekken)

We zeilen vanuit Zoutkamp naar een eilandje in het Lauwersmeer, waar Jan Jaap Boelee (beheerdere van Domies Toen Pieterburen)een scherm op zet met daarvoor felle lampen. Als het langzaam donkerder wordt zullen we als het weer meezit, de mooiste nachtvlinders plaats zien nemen op dit scherm. Een paar vlinders die we in andere jaren hebben gezien kun je al op de foto's bekijken. Voor mij is groot avondrood één van de mooiste.

Tegen een uur of twaalf zeilen we in het donker terug naar Zoutkamp. Prijs: € 59.- p.p. inclusief, koffie thee met iets lekkers bij aankomst en een drankje en borrelhapjes op de terugweg. Aanmelden via: [email protected], bel 06-53290188 of stuur me een pb.We hebben een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

Midzomer zeiltocht dwars door Groningen, en dan via de Dollard naar de Duitse Wadden

16 – 23 mei 2024

16 - 23 juni kun je nog opstappen voor onze midzomertocht. Vanuit Zoutkamp wars door de provincie Groningen naar Nieuweschans voor een bezoekje aan de Graanrepubliek en daarna verder richting de Duitse Wadden. Op midzomeravond liggen we droog op een zandbank. Meer afwisseling kan er niet in een tocht zitten. Kijk op onze website onder het kopje meezeilen voor meer info over deze unieke zeiltocht. Deze tocht is er ook zeker ruimte om meer over zeewieren en zilte planten plus andere wilde kruiden te leren. www.zandbankzeilcharters.com

fotocredits Martin Anefeld

Summerschool samen met Saskia Nieboer 19 – 23 aug.

Locatie de groene Zon in Beijum

Vijf dagen lang praktisch aan het werk met kruiden op medicinaal en culinair gebied.

Meer info op www.degroenezon.com

Van 6 - 13 september mag de Najade weer een bezoek brengen aan Rottumeroog. Het eiland waar je normaal gesproken niet naar toe mag. 1 keer per jaar krijgen we toestemming. Wil je meezeilen deze bijzondere herfstweek? Kijk voor meer info op onze website:www.zandbankzeilcharters.com

Masterclass culinair verwerken van wildpluk Zaterdag 21 september

Al weer onze derde masterclass staat genoteerd op zaterdag 21 september.

De eerste aanmeldingen zijn al binnen en we hebben een beperkt aantal plaatsen.

Beleef met ons een unieke dag die helemaal in het teken staat van culinaire wilde kruiden. Onze jarenlange wildpluk ervaring en wilde kruidenkennis gecombineerd met culinair talent levert veel mooie nieuwe recepten en ideeën op die we graag willen delen.

Denk aan: wilde spreads, theemengsels, gedroogde kruidenpoeders, geroosterde wortels en zaden, zeewier en zilte planten, wilde kruidenzouten en -azijn, gefermenteerde wilde kruiden, siropen en shrubs van wilde bloesem en bessen, kappertjes van inheemse wilde planten.

Kosten: € 195,- p.p. Lees meer op: https://greendreamster.nl/masterclass/ Aanmelden: [email protected]

Zaterdagavond 28 september Biodyneren bij de Eemstuin in Uithuizermeeden.

Deze avond kook ik samen met Irma een diner met biologische seizoensproducten uit de streek. Ook zullen wij er veel wildpluk in verwerken.

Kosten diner: € 40 p.p. Meer info over het menu volgt binnenkort. Mocht je willen komen dan kun je de datum alvast noteren in je agenda.

Hartelijke groet,

Janet

www.gekruid-en-geroerd.nl

06-10029518

facebook janet frieling gekruid-en-geroerd.nl najade

instagram: janetfrieling

Dag allemaal,

Ondertussen zijn er meerdere kruidenactiviteiten vast ingepland. Misschien ziet er iets voor je bij.

Woensdag 27 maart organiseer ik een eetbare wilde plantenwandeling in Grijpskerk.

Tijden: 10.00 - 12.00 uur incl. een kleine proeverij. Je ontvangt de recepten die we bespreken in je mailbox.

Prijs € 25.- p.p.

Nog steeds hebben we een paar kooien beschikbaar tijdens de kruidenzeiltocht. van 29 maart - 1 april 2024

I.v.m. ene annulering zijn er weer 2 plekken beschikbaar gekomen voor de zeewierdag/nacht van 3 tot 4 mei.

Bij de oestertocht zijn zoveel aanmeldingen dat we een tweede schip hebben ingeschakeld. Ook de Vlieter kan mensen meenemen voor deze dagtocht. Ook mogelijk met voorovernachting.

Kijk voor meer info op de website van de Najade

www.zandbankzeilcharters.com

Dauwtrappen & wild ontbijt aan het water

9 mei 2024 06.30 - 09.30 Locatie Grijpskerk Prijs: € 37.50 p.p.

Het is nog vroeg, je hebt een vrije dag en toch zet je je wekker.

Janet Frieling en Sanne Scheltena nodigen je uit voor een vroege wandeling door het gebied van de NAM-locatie bij Grijpskerk. Onderweg staan we stil bij verschillende kruiden en nemen we je mee in onze passie voor eetbare wilde kruiden. Welke kun je gebruiken, wat is hun smaak en welke toepassingen in de keuken zijn er.

Na de wandeling sluiten we af met een wilde picknick op een kleurig kleed langs het water. Zie in gedachten kruidenbrood met feta voor je, paardenbloemengelei, thee van gefermenteerd wilgenroosje, ingelegde daslook kappertjes en een eitje met gerookt daslook zout. Dit zijn zo maar een paar voorbeelden van gerechtjes waar wij voor gaan zorgen.

Wat in ieder geval zeker is, dit ontbijt is éénmalig. Je zult het nooit meer op deze manier voorgezet krijgen.

Deze activiteit wordt georganiseerd door Janet Frieling (Gekruid & Geroerd) en Sanne Scheltena (Greendreamster). Janet en Sanne zijn beide wildplukkers met jarenlange ervaring en wilde koks met een enorme creatieve drive naar nieuwe en bijzondere smaken van de culinaire wilde keuken. Alle gerechten zijn vegetarisch.

Over Natuurpark de Noorderriet

Natuurpark de Noorderriet in Grijpskerk staat ook wel bekend als de NAM-locatie. Rondom de gasopslag is in de jaren ’90 van de vorige eeuw een natuurpark met water, weide, moeras en bosjes aangelegd. Inmiddels wordt het park ecologisch beheerd en is er een grote diversiteit aan wilde planten te vinden.d

Zoet en zuur in de natuur 28 mei 14.00 - 16.30 Locatie Houwerzijl Prijs: € 35.-

Bestaat er een workshop waarbij je na afloop een moeder mee naar huis mag nemen?

Ja! Janet Frieling en Sanne Scheltena nodigen je uit om samen de wondere wereld van azijn te ontdekken. Wat is azijn, welke soorten zijn er. Bestaan er geneeskrachtige azijnen? Hoe maak je azijn en wat is een azijnmoeder? Waar moet je opletten bij het maken van azijn en meer.

Om een tegenhanger aan het zuur te geven gaan we deze middag ook verder in op het maken van koude gefermenteerde siropen. Wat is het voordeel hiervan en hoe maak je het.

Tot slot mengen we zoet en zuur in de vorm van een shrub. Een drankje op basis van azijn, suiker en fruit en of wilde kruiden. Er is veel te proeven. En je gaat naar huis met een azijnmoeder om thuis ook je eigen azijn te kunnen maken en een flesje vlierbloesemazijn (in de maak). We beginnen de workshop met een kleine kruidenwandeling in het groene speelbos achter het Theemuseum in Houwerzijl. Daarna wordt de workshop vervolgd in de tuin van Janet Frieling.

Dit wilde event wordt georganiseerd door Janet Frieling (Gekruid & Geroerd) en Sanne Scheltena (Greendreamster). Janet en Sanne zijn beide wildplukkers met jarenlange ervaring en wilde koks met een enorme creatieve drive naar nieuwe en bijzondere smaken van de culinaire wilde keuken.

Over het Speelbos in Houwerzijl

Houwerzijl is een pittoresk dorp op het Hogeland van Groningen. Het dorp is ontstaan rondom een sluis aan de oever van het Reitdiep. Het speelbos is een ecologisch aangelegd en beheerd bosje met leuke wandelpaden achter het Theemuseum in Houwerzijl. Hoewel het een klein bosje is zijn er toch veel verschillende eetbare planten en paddenstoelen te vinden.

Wild tea & kruidenwandeling

Vrijdag 31 mei 14.00 - 1700 uur. Locatie Houwerzijl Prijs: € 37.50

Janet Frieling en Sanne Scheltena nodigen je uit om mee te gaan met een kruidenwandeling langs de eetbare kruiden, bloemen en bessen van dit seizoen in het Speelbos van Houwerzijl. Onderweg staan we stil bij verschillende kruiden en nemen we je mee in onze passie voor eetbare wilde kruiden. Welke kun je gebruiken, wat is hun smaak en welke toepassingen in de keuken zijn er.

Na de wandeling schuiven we voor een wild tea aan bij de lange tafel in de weelderige tuin van Janet Frieling . Bij slecht weer kunnen we onder de overkapping of in Janet haar grote woonkeuken zitten. De tafel is gevuld met meerdere zoete en hartige gerechtjes op basis van wilde kruiden zullen de tafel versieren. Denk aan zandcupjes met een wilde rozenmousse, zevenblad taartjes met feta en geroosterd berenklauw zaad of brandnetel pistache balletjes zijn zomaar een paar voorbeelden van wat er op tafel zal staan. We beginnen de wild tea met een wilde cocktail of mocktail, en na afloop van de workshop ontvang je een aantal van recepten van de gerechten in je mailbox.

Wat in ieder geval zeker is, deze wild tea is uniek. Je zult het nooit meer op deze manier voorgezet krijgen.

Dit wilde event wordt georganiseerd door Janet Frieling (Gekruid & Geroerd) en Sanne Scheltena (Greendreamster). Janet en Sanne zijn beide wildplukkers met jarenlange ervaring en wilde koks met een enorme creatieve drive naar nieuwe en bijzondere smaken van de culinaire wilde keuken. Alle gerechten zijn vegetarisch.

Over het Speelbos in Houwerzijl

Houwerzijl is een pittoresk dorp op het Hogeland van Groningen. Het dorp is ontstaan rondom een sluis aan de oever van het Reitdiep. Het speelbos is een ecologisch aangelegd en beheerd bosje met leuke wandelpaden achter het Theemuseum in Houwerzijl. Hoewel het een klein bosje is zijn er toch veel verschillende eetbare planten en paddenstoelen te vinden.

Kwelder en zeewier wandeling 12 juni

Woensdag 12 juni Locatie Paessens Moddergat Prijs: € 30.- p.p.

optionele datum is maandag 10 juni

Leer meer over eetbare planten en zeewieren die je aantreft op de kwelder. Paessens Moddergat is een prachtige locatie waar de zee en de kwelder heel mooi bij elkaar uitkomen. We gaan niet oogsten maar je leert veel planten en wieren herkennen in hun natuurlijke habitat.

Tijd: 18.30 - 19.30 uur incl. kleine proeverij van zilte planten en zeewier.

Geef je op via: [email protected]

Voor alle workshops samen met de Greendreamster geef je je op via haar site:

www.greandreamster.nl

Hartelijke groet,

Janet

Goeiemorgen allemaal,

In bijgaande nieuwsbrief een overzicht van verschillende kruidige activiteiten die ik de komende maanden organiseer maar ook bijzondere zeiltochten met de Najade komen langs.

Kruidenzeiltocht 29 maart - 1 april 2024

Het voorjaar is vroeg, en eind maart zal er veel te vinden zijn op het eilandje in het Lauwersmeer, waar we smeerwortel gaan oogsten om een zalf van te maken. En natuurlijk zorg ik voor kruidige maaltijden. Er zijn nog een aantal kooien beschikbaar aan boord.

De masterclass verwerken van wildpluk in de Open Kas van de Biotoop is op zaterdag 6 april. Zie ook de meegestuurde flyer. Ook hier zijn nog een paar plaatsen beschikbaar.

Vrijdag 8 maart 10.00 - 12.00 uur geef ik een kruidenwandeling in Grijpskerk bij de NAM locatie. Deze is gericht op eetbare wilde kruiden, hun inhoudstoffen en hoe je deze kunt inzetten in de keuken.

Na afloop is er iets lekkers en een kruiden thee of koffie. Je krijgt na afloop een aantal recepten opgestuurd waarover ik onderweg heb verteld. Prijs: € 20- p.p.

Geplande kruidenactiviteiten samen met Sanne Scheltena van Greendreamster, culinair wildplukster voor de komende maanden:

Workshop over zoet en zuur. Dinsdag 28 mei. Leer zelf azijn te maken, wat is een shrub en hoe maak je een siroop met een koude bereiding.

We gaan dauwtrappen met Hemelvaart, donderdag 9 mei en sluiten af met een ontbijt op basis van wildpluk-ingrediënten

Wild tea bij mij in de tuin, gecombineerd met een kruidenwandeling

Zilte kwelderwandelingen plus proeverij met ook meer over zeewier in juni

Andere tochten met de Najade de komende tijd:

Oestertocht Zondag 5 april 10.00 - 18.00 uur Prijs € 150- pp.

Zeilend gaan we richting de oesterbank. Jan van t Ailand uit Lauwersoog neemt je mee de oesterbank op en weet er meer over dan wie dan ook. Terug aan boord wacht een heerlijke lunch. Na afloop van de tocht mag je een kistje met oesters meenemen. Omdat het Ailand op die dag exact 12.5 jaar bestaat kun je op het eind van de dag in het restaurant aansluiten voor een vismaaltijd.

Nachtvlindertocht Woensdagavond 12 juni 2024

De Najade ligt op dit moment nog alle weekenden van april nog stil, en dit geldt ook voor het pinksterweekend. Heb je zin om met ons mee te zeilen en mocht je een groepje bij elkaar kunnen krijgen neem dan even contact op met Hans 06-53290188

Kijk voor onze overige meezeilreizen op onze website onder het kopje meezeilen. www.zandbankzeilcharters.com

Hartelijke groet,

Janet en Hans

Black Jack

Overdag vist hij vanaf zijn roodgeschilderde houten boot op de Pagasitische Golf. Windstille dagen wisselen zich af met pittig aanlandige windstoten. Slagregens doorweken zijn witte katoenen hemd terwijl op andere momenten de zon genadeloos op zijn hoofd brandt.

Met gemak vullen zijn vismanden zich iedere dag opnieuw met ansjovis, sardines en palamida. Palamida is een stevige vis en lijkt een beetje op tonijn.

Tegen vijf uur in de middag, als de zon  bijna ondergaat, gooit hij het  anker uit in de Saint Andreas Baai. Afgeladen met vis in zijn bijboot peddelt hij naar de kant waar gretige vrouwenhanden klaarstaan om de zware gevlochten manden in ontvangst te nemen. Gewillige pakezels dragen de zilte waar via de geplaveide paden van de kalderimi’s omhoog naar het bergdorp Lafkos.

De jonge visser kijkt de ezels na en voelt de de opbrengst van de vis branden in zijn broekzakken. Tevergeefs probeert hij die eerste jaren zijn verslaving  te onderdrukken, maar al na twee jaar is er voor hem geen houden meer aan.

In de donkere steegjes van Milina, achter  stapelmuurtjes, schuurtjes en in de schaduw van de grote zee-den achter de kerk probeert hij zijn inkomen te verdubbelen door te dobbelen. Black Jack wordt hij in de wandelgangen genoemd.

Dobbelen op straat is in die tijd verboden en vrouwen mogen al helemaal niet meespelen.

Slimme trucs laten hem de eerste jaren regelmatig winnen. In het geniep boort Jack de bolletjes van zijn eigen dobbelstenen  uit en vult deze met metaal. Eenmaal overgeschilderd is er niets meer van te zien. Geheimzinnig houdt onze gokker de dobbelstenen vast in zijn gesloten vuist. Brengt deze naar zijn mond en fluistert drie keer achter elkaar zes, zes, zes. Gooit dan de dobbelstenen met een grote boog van zich af. Als zijn tegenstander kijkt, liggen er twee zessen voor hem op de grond. Verloren..., haalt zijn schouders op en tast naar zijn beurs om zijn schuld bij Black Jack in te lossen.

Steeds vaker in de schaduw achter Jack zijn huis groeperen zich kleine groepjes mannen om het tegen hem op te nemen. Op stormachtige dagen overstemmen de overslaande golven op de pier het enthousiaste geschreeuw van de toeschouwers. De schaduw van de grote plataan is tijdens hete zomers bij tijd en wijle te klein om voldoende ruimte aan alle nieuwsgierige pottenkijkers te bieden.

Antigoni, zij die geboren is om tegen te werken. In de Griekse mythologie is ze de dochter van Oedipus.  Onze Antigoni wordt in 1923 geboren als oudste dochter in een vissersfamilie. Griekenland is op dat moment in een bloedige oorlog verwikkeld met Turkije en de Griekse koning Alexander overleed eerder in deze oorlog  aan een giftige apenbeet.

Antigoni’s geboortehuis in Milina kijkt uit over de Paralia en de zee. Haar vader een zuinige hardwerkende visser, vindt het niet nodig dat zijn dochter naar school gaat.  Ongeletterd groeit ze op. Hoedt de geiten, leert vis schoonmaken en helpt bij de oogst van de olijven.

Bij aanlandige wind met opspattende golven worden de bruine houten luiken van haar huis gesloten. Zuchtend veegt ze iedere keer opnieuw datgene wat de zee heeft uitgespuugd op het zandpad bij elkaar en poetst het zout van de ramen. Ze is dwars voor een vrouw in die tijd. Loopt weg van huis en komt terug met Black Jack. Tegen de zin van haar ouders trouwt ze op haar twintigste met hem. Als ze zwanger wordt en  bevalt van hun enige zoon, heeft ze geen idee van zwangerschap en bevallen. Niemand heeft haar ooit iets verteld.

Geld is datgene wat hen beiden bindt. Al is Antigoni analfabeet, mooie benen heeft ze wel. Verhalen die binnenskamers moeten blijven vertellen dat  mannen haar kuiten mochten betasten voor geld.

Dit verhaal komt boven als ik tachtig jaar later tegenover de nu hele broze vrouw zit in haar kleine woonkamer.

Één van de houten luiken is dichtgevallen, het is donker binnen en de kachel loeit. Het is minstens 25 graden in huis. Voel de zweetdruppels op mijn voorhoofd verschijnen.Veel dagen komt Antigoni niet meer uit haar bed.  Haar enige zoon verzorgd haar en heeft haar vandaag in de leunstoel voor het raam gezet.

Op de rand van de vensterbank staat een mok met water. Ze pakt de mok op, kijkt er in en zet deze dan weer terug zonder een slok genomen te hebben. Op tafel ligt een aangebroken verpakking pijnstillers. De tv is uit.

Over haar blauw wit gebloemde pyjamajasje draagt ze een legerkleurige mannentrui. Een zilvergrijze sweater ligt over haar benen. Haar blauw katoenen pyjamabroek piept er nog net doorheen.

Ze lacht als ze me ziet en ratelt hele verhalen tegen me af. Al heb geen idee wat ze zegt. Begrijp echter als ze haar vingers langs elkaar veegt, dat ze wil weten of ik een man heb en kinderen. Tekent dan met haar vingers het getal 99 op haar pyjamabroek. Ik teken het getal 59 ernaast.

Haar groen wit geblokte hoofddoek trekt ze wat verder over haar dunne haar, grijnst, grijpt mijn handen en lacht haar tandeloze lach.

Ze legt de grijze sweater aan de kant en trekt traag de pijpen van haar blauwe pyjamabroek omhoog. Haar knieën zijn  dik en een beetje opgezwollen. Ze tikt op haar benen en trekt een pijnlijk gezicht.  Dragen kunnen ze haar niet meer. Zelfs na bijna 100 jaar zijn haar benen nog altijd glad en rimpelloos. Tegen olijfolie kan geen slakkenslijm op.

Ze lacht en wijst naar  haar tanden die er niet meer zijn. Gebaart, schudt met haar hoofd, werpt haar ogen omhoog naar de hemel en maakt cirkelende bewegingen met haar vingers. Dat gaat haar wijsvinger  omhoog. De smalle knokige wijsvinger buigt verbogen door de reumatiek heeft nooit aan kracht ingeboet. Niemand wilde het aan de stok krijgen met de wijsvinger van Antigoni.

Terwijl ik haar help om de pijpen van haar pyjamabroek weer goed naar beneden te krijgen, komt het beeld van mannen die haar kuiten betasten voorbij.

Zwaai haar uit en loop verder langs de zee. Het is warm voor de tijd van het jaar. Knijp mijn ogen samen om tegen de zon in de verte een rood vissersbootje naar buiten te zien varen.

Iemand heeft een eerste kerstbal opgehangen in een cipres. Twee houten bootjes zijn na de storm van twee dagen geleden nog verder afgezonken en alleen gerafelde touwen verbinden ze  met de grotendeels vergane steigers

Hoog in de lucht ieuwt een buizerd. Op de tak van een vijgenboom vlak boven het water rust een ijsvogeltje uit. De bladeren zijn gevallen. Kleine vijgen hangen er nog aan. Aan een waslijn langs de zee hangt een  korte spijkerbroek. De  kleur van de rode leem op het zitvlak kan er niet meer uitgewassen worden. Pluk wat zeevenkel voor het avondeten en speur het strand af naar mooie vondsten. Een klein stukje olijfhout met een gat erin mag mee.

De groenteboer neemt een pauze achter de camping en de opengebarsten granaatappels nog hangend in de boom zijn net tandeloze monden met soms de laatste los zittende tanden er nog in.

On the road…

Door het glas van de tweede klas trein naar München zie ik eerst zijn hoed en dan zijn gezicht. Zijn benen gehuld in een glimmend zwarte broek met gele sterren bewegen ritmisch heen en weer als hij naar de muziek op zijn mobiel luistert. Hij lacht en de wereld lacht naar hem.

In de restauratiewagen kruisen onze wegen elkaar boven een kleine cappuccino. Over het gladde kunststofoppervlak van het tafeltje schuift hij een croissant mijn kant op. Wijst naar zijn maag en maakt een vol gebaar. Delen is altijd beter. Naast reggae zanger is hij ook kok.  We lachen om elkaars gerechten die onze mobieltjes tevoorschijn toveren. Lichtvoetig is een woord wat bij hem past. Zelfs de conducteur die langskomt moet om hem lachen. Laat die mondkapjes maar zitten lijkt hij te willen zeggen en houdt zijn hand plagend voor zijn ogen en kijkt ons tussen zijn vingers door aan.

Bij de groentekraam voor het station in München vallen gele onrijpe dadels me op. Hoe zouden deze dan bedoelt zijn? De eigenaar ziet mijn vragende blik en legt het me uit. ‘Wissel bij je eerstvolgende kopje espresso kleine slokjes koffie af met een minihapje van deze dadel’. De perfecte suikervervanger. Hij duwt me een dadel in de hand, ‘voor onderweg’, zegt hij.

Ruim op tijd voor de nachttrein. Op een beroerd zittend bankje op perron twaalf lezen twee alcoholistes met een biertje in de hand elkaar voor uit een boek. Ik luister mee en neem ondertussen een hap van mijn bretzl. Via de speakers wordt omgeroepen dat de nachttrein naar Rome over enkele minuten het station binnen zal rijden. Wring me door de smalle gang richting coupé 127 met hierin bed 82. Natuurlijk is dat een bovenbed. Schuif mijn koffertje onder het onderste bed en leg mijn rugzak met mijn tandenborstel en waterflesje op het bovenste. ‘Onderweg in Oostenrijk zullen nog twee vrouwen in stappen’, zegt de steward. Vraagt ondertussen of ik morgenochtend koffie of thee wil, en neemt mijn ticket mee.

Ergens in de nacht hoor ik  gestommel maar slaap hier doorheen. Net voordat de wekker gaat om kwart voor vijf word ik wakker. Zet het alarm uit en kleed me liggend zo stil mogelijk aan en klim dan via de stalen trap naar beneden. Trek op de tast mijn koffer onder het bed vandaan en open de schuifdeur naar de gang zo ver, dat ik er net doorheen pas. Geen idee met wie ik afgelopen nacht deze coupé gedeeld heb en ik zal het nooit weten ook.

De steward is al bezig met het ontbijt, en op dienblaadjes staan kartonnen kopjes koffie, thee en broodjes klaar om rondgebracht te worden. Hij geeft me mijn ticket terug en een kopje nestcafé plus een zakje met daarin twee broodjes, bio boter en jam voor later.

Zijn aktetas ligt naast hem op het perron en de veters van beide schoenen hangen los. Werpt een blik op zijn horloge terwijl hij bijna tegelijkertijd aan zijn broekriem frommelt en deze probeert vast te gespen. Half uur eerder dan gepland staat de nachttrein op het station van Bologna.

Van schrik om het plotselinge uitstappen mors ik de pas geserveerde Nestcafé over mijn nieuwe rugzak en stap onhandig beladen de trein uit. De stationsklok geeft kwart over vijf aan, wat verklaart dat er nog maar weinig reizigers rondlopen.

No time to waste is het motto van een Duitse student die ook op de vroege trein naar Ancona wacht. Voor één dag reist hij naar een beurs over “afvalverwerking” in Rimini. Vanavond neemt hij de nachttrein terug naar Duitsland.

Contouren van cipressen in de eerste ochtendzon geven aan dat ik nu echt in Italië ben. Af en toe loopt het spoor zo dicht langs de zee, dat het bijna lijkt of we door het water rijden.

Ancona La Gare Terminare wordt er omgeroepen. Hobbelend over de kinderkopjes springt mijn koffertje achter me aan op weg naar de incheckbalie voor de veerboot. Pas over een paar uur zal ze haar lijnen losgooien.

Twee jonge vissers staan aan weerszijden van een zwarte ton met hierin een blauwgroen net. De jongste gekleed in een oversized groene visbroek, trekt telkens een stuk net omhoog terwijl de ander tegenover hem met een houten hamer de zee-egels die nog in het net vastzitten verbrijzelt. Samen schudden ze de restjes eruit en vervolgen dan hun weg naar het eind van het net.

Als de sardientjes verkoper naast hen even niet oplet schrokt een kokmeeuw een aantal visjes uit een platte viskist achter over. Kijkt opnieuw of niemand kijkt en neemt het er nog eens van. Om vervolgens met grote stappen, onschuldig om zich heen kijkend, verder de lopen over de kade.

Een Nederlands fysiotherapeut verruild zijn werk in Nederland voor dat van vastgoedmakelaar op Kreta en is met zijn busje onderweg naar zijn pas gekochte perceel van 8000 m2. Zes Albanezen renoveren zijn pand. ‘Albanezen kun je beter hebben dan Grieken’, zegt hij terwijl hij nog een slokje van zijn espresso neemt.

De veerboot van de Anek Lines torent hoog boven me uit. Twee roltrappen brengen me naar boven. Breng de middag door aan dek in de luwte, zie de volle maan opkomen, eet patat met aubergine-saus en ga op zoek naar mijn ‘hut’. Ander woord voor mijn vaste plek onder de trap in de discotheek. Spreid mijn matje uit en schuif in mijn slaapzak. Voel het schip onder me trillen. Geen enkel moment ben ik me ervan bewust dat er op dat zelfde moment een zeebeving plaats vindt. Een beving die tussen Ancona en Venetië wordt gevoeld. Boven me een gouden trap en lichtgevende sterren. Lachende jongeren onderweg op een schoolreis verdwijnen in een mist als ik vroeg in slaap val.

De zon is net op. De schroef van de veerboot ploegt zich een weg naar de kade. Tientallen meeuwen hangen vlak boven de de bruisende golven. Hun ogen scannen het schuim af om maar geen worm te missen. De loopplank wordt met een klap neergelaten en ik daal de trappen af op weg naar Griekse bodem. Tussen optrekkende vrachtauto’s door manoeuvreer ik over het haventerrein richting de uitgang.

‘Mag ik tegenover je komen zitten ?’​ Zijn haar valt in lange klitten op zijn schouders. Hij is mager, zijn baard hangt er onverzorgd  bij en hij loopt op kapotte slippers. Zijn door nicotine gekleurde vingers draaien een shagje. Hij neemt me mee op een reis door zijn leven. Tegen het eind van zijn studie elektrotechniek nam zijn leven een onverwachte wending. Tijdens een door hemzelf veroorzaakt ongeluk breekt hij één van zijn nekwervels en is hij lange tijd uit de roulatie. Van het vooruitzicht op een goede baan blijft slechts schaamte over. Jurgen krijgt zijn leven niet meer op de rails. De enige die hij moet vergeven is zichzelf en dat valt niet mee.

Als er een kappersschaar in mijn toilettas had gezeten, had ik per direct zijn haren geknipt. Buk onder het luik van de bagageruimte van de bus naar Volos om mijn rugzak af te geven. Als ik me omdraai is hij verdwenen, opgelost.

Iemand heeft blijkbaar gemopperd bij de buschauffeur dat ik mijn schoenen heb uitgedaan in de bus. Want bij de volgende halte komt een boze buschauffeur naar me toe en zegt in voor mij onverstaanbaar Grieks, dat ik onmiddellijk mijn schoenen aan moet doen. Ik versta geen Grieks maar toevallig wel gebarentaal. Buk me om mijn schoenen weer aan te trekken.

Rokend, te hard rijdend en teveel inhalend, brengt een zwaarlijvige taxichauffeur me het laatste stuk van Volos naar Milina en dropt me bij de kerk.

Bijgelicht door de maan wurm ik de sleutel in hangslot en ben na drie dagen reizen thuis.

De vloed blijft morgen uit. Logboekverhalen.

De lay out van mijn boek is bijna klaar. Het ISBN nummer is aangevraagd en ik leg de laatste hand aan het voorwoord en nog wat andere kleine dingen.

Wil je nog een voorinschrijving op mijn boek stuur me een berichtje op [email protected]  Met name i.v.m. de gestegen papierprijzen is het fijn om een klein beetje te weten hoeveel mensen er in ieder geval in een boek zijn geïnteresseerd.

Hartelijke groet,

Janet.

Midzomer

Zij dronk ranja met een rietje, mijn Sofietje op een Amsterdams terras, zij was Hollands als het gras. Oh nee, de tekst is anders… De rest van de dag zoemt dit nummer door mijn hoofd als een mug die zich niet laat vangen.

Het zoemt in mijn oor als de fok omhoog getrokken wordt en zoemt bij het ratelen van de lier als het grootzeil uit haar uit haar vouwen valt.

Josien trekt haar accordeon nog eens uit zodat deze een nieuwe teug adem nemen kan.

Slechts in één tij zeilen we van Lauwersoog naar Baltrum zonder ook maar het geluid van de motor gehoord te hebben. Snel een fotootje naar de Hemelvaartgroep sturen, die dit al vijfentwintig jaar lang probeert, maar waarbij dit record nog nooit behaald is.

Ook de Groninger delegatie is op Baltrum aangekomen en het het nog nooit nog nooit zo donker west of het werd altijd wel weer licht klinkt vanaf het bankje voor de roef.

Bosjes vlierbloesem als bruidsboeketjes worden aan boord gebracht voor de vlier limonade. Het hele ruim geurt naar bloemen en citroen.

Kleine vliegtuigjes stijgen op vanaf het vliegveld op de Oostpunt van Juist. Door het raampje naar beneden kijkend zien de bemanning niet alleen een droogvallend wad maar ook een bijna drooggevallen klipper vlak onder de kust. Rondom het schip duikt de voltallige bemanning voortdurend onder water om even later weer proestend boven te komen om kokkels met een boog in een drijvende puts te gooien.

Kleine golfjes glinsteren als bladgoud om hen heen.

Twee kleine zwarte putsen zijn binnen een half uur goed gevuld met kokkels. Gelijk goed gespoeld zijn ze ook al.

Dat wordt weer een lekkere Friesche Dönner naar oud Vlasbloems’ recept.

Witte vegen slecht uitgesmeerde zonnebrandcrème steken fel af tegen rood verbrande neuzen. Zonnehoedjes kleuren het dek. Zeesla wappert al weer aan de waslijn.

Roelof en Wim gaan met het bijbootje een wedstrijd met de Najade aan. Wie gaat deze Slag in de Rondte winnen?  Wim trekt op het juiste moment het kieltje iets naar boven en Roelof verschuift zijn gewicht naar stuurboord, schurend over het zand komen ze nog net de ondiepte over.

Als eerste schuiven ze de jachthaven van Juist binnen. Deze overwinning smaakt zoet.

‘Garnoat, zo klinkt het in de stroatn”.  Op het bankje achter het roer gaan armen de lucht in. Er  worden rondjes gedanst op het tussendek en gekke bekken getrokken vanaf de bolders.

Willem steekt z’n handen in zijn broekzakken en gaat los. Voluit zingt hij boven de geïmproviseerde microfoon, gevormd door een samengeknepen hand en vergeet even dat zijn stem niet meer zoals vroeger klinkt. Kluten vliegen op bij het aanhoren van dit spektakel. Accordeonklanken worden over het water gedragen en bereiken wandelaars op de kant. Ze zwaaien ons na.

De Najade zeilt de oude zeearm van Greetsiel op. Het stadje ligt in de verte waar een warme Apfelstrudel met ijs in de molen op ons wacht.

Onder zeil laten we Greetsiel de volgende dag weer achter ons. “Tandje piek, ja nu de klauw erbij. Jenny trek die gij-lijn even naar achteren, fok ietsje losser en op de hand bedienen”. Traag doet de Najade haar ronde en net zo stil als we gekomen zijn verlaten we de haven op zoek naar nieuwe avonturen.

“He kijk daaris, ik zie een dromedaris op het zebrapad!

Losgeslagen knopen worden weer aan bloesjes gezet en Het Vlaamse deel van de bemanning gaat op zoek naar een knopenpotteke, wat later op de avond verandert in  een potteke, potteke, potteke, potteke vet...

Gele vaatdoekjes moeten eraan geloven en de lijnen van een zwarte stift toveren ze om tot hippe emblemen met smileys, dromedarissen en zebra-paden. Wat een creativiteit komt er boven water.

De Noordzee is vandaag vlak en stil maar anders dan anders is er zelfs geen deining. Tijd voor een korte zwempauze.  Lange stille golven tillen ons langzaam op en brengen ons met eenzelfde traagheid weer terug. Eindeloze horizonten zo ver als ons oog reikt. Gele trossen dobberen in het water om ons heen en vormen touw houvast.

Als we nog geen kwartier later weer onderweg zijn, verandert het weer en kleurt het dek ineens geel door  regenpakken.

“Oe oe oe oerend hard kwamen wie door aan gescheurd, want wie hadden van de motorcross geheurd”. De hele bemanning brult mee op dit nummer behalve Famke onze jonge maat, die met haar 22 jaar nog nooit van dit nummer heeft gehoord en zich verbaasd hoe tekst vast de rest van de crew is. Hoezo generatiekloof?

“Het is nog nooit nog nooit zo’n feest geweest……”.  Jaap onze sing a song Writer heeft een mooie swung aan de bonte avond gegeven. De schorre scheetjes zorgen voor een muzikale noot als we tegen negen uur in de avond bij de Engelsmansplaat voor anker gaan.

Om drie uur in de nacht staan we  droog, niemand redt het echter om nog even de plaat op te gaan.

Oland 

De zwart groene pij van de dominee wappert in de wind als hij zich zittend op de lorrie voortraast richting Oland. Om hem heen droogvallende platen. 

Ruim dertig jaar lang begeeft hij zich één keer per maand richting het eiland. Hij is van alle markten thuis en wisselt zijn profiel in no time af van dominee naar organist of klokkenluider. Het  met riet gedekte kerkje verzwaard met dikke plaggen op de nok staat aan de rand van de kwelders. Langzaam brengt de dominee met behulp van een lang touw de koperen klok in beweging en zij overstijgt met haar geluid voor een kort moment dat van de vogels. Als een klankschaal  bad op zondagochtend worden de klanken door het slik opgenomen. Heel even maar en dan neemt de tureluur weer over.

 "Achtundzwanzig Euro und zwanzig Cent" hoor ik de dominee nog net zeggen als ik het kerkje stilletjes betreed en hij de laatste hand legt aan het tellen van de inhoud van het collectezakje. Voorin de kerk wiegt een zeilschip voorzien van Deense vlaggen zachtjes heen en weer. Op bijna alle grafstenen buiten prijkt de naam " Peterson". 

Dwalen over het eiland. Verzamelen zeekraal en lamsoor om onze avondmaaltijd te vergroenen. Krijgen voor de kust van Amrum vers gevangen makreeltjes van de havenmeester en genieten van kinderen die op de kwelders hun eigen "soep" maken. De beschutting van de Hallig is gevuld met de bedwelmende geur van bloeiende rozen. De zoet water bron in het dorp is nog goed gevuld met water. Tot de zeventiger jaren was dit hun enige drinkwatervoorziening op het eiland. De bessen aan de struiken verkleuren naar rood en worden met groene netten beschermd tegen al te gulzige vogels. Langzaam wordt het warmer. De warmte drukt ons neer. Opsteken van de wind komt als een verademing. Steeds donkerder kleurt de lucht achter de felgroene kwelders. Kleine Sophie huppelt in haar rose t-shirt over de basalt keien . "Komm mahl hier, sei vorsicht, komm runter!" Moeders en oma vinden haar gehuppel maar niets. Dan horen we het water en de wind aankomen. De priel stroomt vol en binnen een minuut knallen dikke regendruppels in het water. Iemand grijpt de gedroogde zeesla van de waslijn om deze mee naar binnen te nemen. Laatste lakens worden met knijpers en al van de lijn getrokken.. Duw het luik van het vooronder dicht en ben al doorweekt als ik weer bij de roef aankom. Uur later varen we langzaam de haven van Oland uit. Zeilen omhoog. Lekker windje met om ons heen spannende luchten. Knalrode zonsondergang is het spektakelstuk op het eind van deze dag. Het anker ratelt. We zijn weer aangekomen. Hooge aan de horizon.....

Till we meet  at the next crossing in Lapland.

   Annanais Nin duwt in de nachttrein van Stockholm naar Abisko met een snelle beweging het grote ronde montuur van haar bril iets omhoog. Française 21 jaar werkt in een hotel en is voor het eerst van haar leven alleen op reis. Lapland als bestemming. Reist met de trein, vind haar mobiel niet belangrijk. Probeert geen plastic te gebruiken en neemt de wereld met een gretigheid en een enthousiasme in zich op waar we alleen maar jaloers op kunnen zijn. Zomaar één van onze mede passagiers in de trein op weg naar Lapland.    Springend, rondjes rennend met de armen zwaaiend, half elf ‘s avonds op het meer bij Abisko. De lichtshow kan ieder moment beginnen. Witte boog van licht aan de horizon begint te bewegen. Flarden bewegen zich beschenen door de maan en dansen door de lucht. Na een half uur houden we het niet meer en lopen, ons telkens opdraaiend, terug naar het hostel en zien het Noorderlicht achter de berkenbomen verdwijnen.    Twee knieprotheses, een kunstheup, vier zeventig plussers en vier vijftig plussers zoeken hun weg over de winter-trail, de Kungsleden, van Abisko naar Abisko Jaure. Zo’n vijftien kilometer wandelen ze met hun sneeuwschoenen langs de rivier door berkenbossen en over meren met af en toe een verdwaalde den langs de kant. Des te ouder des te kleiner de rugzak. Rugzakken gevuld met noodzakelijke warme kleding en gedroogd eten voor vijf dagen. Pootafdrukken van poolvosjes, sneeuwhazen en veelvraten verdwijnen tussen de bomen. 

Delen onze hut met Duitsers en Italianen en gesprekken bereiken het niveau van het wel of niet instellen van een plasemmer met of zonder deksel. Hoe poets je je tanden en waar vind je in het donker de container terug waar het afvalwater in moet. Rollen door de sneeuw als we uit de sauna komen en moeten lachen als we in de verte nieuwe gasten, dik ingepakt op ski’s aan zien komen De waardin van de hut heeft een zwak voor onze enige manlijke deelnemer en heeft iedere dag nieuwe speciale aanbiedingen voor hem. Blauwe bessen soep, rozenbottelsaus heerlijk voor in de havermout. In de nacht wordt er anticiperend geplast. Als iemand op staat om warm ingepakt, buiten is het immers min twintig, met een koplampje op zoek gaat naar het toilet, volgen er vaak meer. Om maar één keer de kamerdeur te laten kraken. Het blauwe touw van de water emmer hangt bevroren in bochten op het ijs. We laten de emmer volgens de instructie in de put vallen en houden het touw vast. De emmer een duwtje nageven met de schep om deze onder water te duwen helpt. In rap tempo loopt de emmer vol en trekken we deze voorzichtig naar boven. Gieten het door een oranje trechter in een jerrycan en moeten af en toe met onze blote handen stukken ijs verwijderen die de trechtermond verstoppen. De sneeuw witte hond als jerrycan is bijna niet te zien als we haar aan het touw achter ons aan naar huis trekken. Drinkable rivers, wat een genot om hier water uit het meer te kunnen drinken. Punniken ‘s avond bij kaarslicht of staren ons blind op een sudoku. Er zijn slechts twee velletjes meegenomen want iedere gram telt. Over de meegenomen wortels en tomaatjes wordt niet gesproken.

Spierwitte sneeuwhoenders vliegen twee keer voor ons op. Pootafdrukken in de sneeuw verraden waar ze net nog zaten. Volgen het spoor van de ovale rendier keutels en zien in de verte een moeder met kalf zich over de schuine helling bewegen. De Zweden hebben een speciaal woord voor schuin langs een helling lopen waarbij je ene voet hoger staat dan je anders Go Skrä

’ In de hut maakt een puber met zijn vader en oom zich op voor de volgende etappe. Zijn vader hoopt dat het hart van zijn zoon zich zal openen voor de prachtige natuur van Lapland. De eerste dagen druipt de weerstand van de jongen tegen deze vakantie ervan af. Maar iedere dag zien we hem iets trotser. Zijn kin net iets meer opgeheven als hij zijn rugzak omdoet en op zijn ski’s stapt.

Gaslamp in de keuken brandt. Aan tafel klinkt het gezoem van scrabble, sudoku en de afwas. De waterketel resoneert als een sneeuwtrein die een tunnel in raast. Gebroken bandjes worden gerepareerd met sjorbandjes en sommig mannen moet je niet omhoog willen helpen als ze omvallen in de sneeuw.

Eskimo’s hebben meerdere woorden voor soorten sneeuw. Nederlanders hebben meerdere woorden voor “iets kwijt zijn”. Je kunt de naam van iemand kwijt zijn waardoor Toon ineens Koen wordt. Als je de weg kwijt bent, moet je altijd terug gaan naar het laatste punt wat je nog herkend. Je kunt iets kwijt zijn en het terug vinden. Je kunt nog niet doorhebben dat je eigenlijk iets kwijt bent maar gelukkig heeft een ander het al weer voor je gevonden. Je kunt te snel roepen dat je iets kwijt bent en het binnen een minuut terugvinden. Je kunt iets kwijt raken door het op de verkeerde plek weg te bergen. Denk bijvoorbeeld aan een tandenborstel die ineens in een punnik tasje wordt terug gevonden, of je koplampje in de jaszak van iemand anders. Je kunt iets groots of iets kleins kwijtraken en soms moet je gewoon iets kwijt. Als expeditiegroep zijn we serieus bezig om nieuwe woorden te verzinnen voor de variaties op “kwijt”. We hopen hiermee een gooi te doen naar de eerste plaats in de verkiezing van het woord voor 2020 in de Dikke van Dale.

Op weg naar de volgende hut volgend we lange tijd het meer en klimmen dan rustig tussen de berkenbomen omhoog. Maken onze eigen weg door maagdelijke sneeuw. Meanderen soms, mijden ijzige plekken en gaan dan weer recht op ons doel af. Niets of niemand die het pad voor ons bepaald. Opeens zakt Toon tot zijn schouders in een gat in de sneeuw en kan er onmogelijk nog uitklimmen. Marlies moet op haar knieën om oogcontact met hem te maken. Gelukkig de schep niet voor niets meegenomen. Toon schept zichzelf vrij en wij helpen hem nog een beetje. Klimmen langzaam verder, zakken soms weer tot onze knieën in de sneeuw. Drinken zittend op onze rugzakken thee en zien net op de rand van de boomgrens eland ouders met jong een veiliger onderkomen zoeken. In de top van een dode berk hamert een zwart witte specht. Het is het enige geluid wat niet door de sneeuw gedempt wordt. Als in een oude zwart wit televisie met ingekleurde vakjes van een rode rugzak of muts bewegen we ons door een met Oost Indische inkt getekend landschap. Soms een kei waar de sneeuw van af is gegleden als enig kleur contrast op de vlaktes. Korstmossen, groen oranje geel, zijn als kleuren van ijsbloemen. Spaarzaam gedroogde blaadjes in roodbruin hangen soms nog aan een berk en een enkele hele oude dode berk verbergt wat chaga.

Eindeloze rijen rode kruisen staan als spoorweg overgangen in de sneeuw. Telkens als je denkt de laatste bereikt te hebben verschijnt de volgende. Door het glas van mijn skibril lijkt de wereld donkerder als in werkelijkheid. De bijna volle maan komt op en de heldere Venus wijst de weg naar onze hut Karsavagge Fjälstuga. Behalve de kruisen als richting aanwijzers wijst niets op aanwezigheid van menselijk leven. Leger als hier kan een landschap niet zijn. Stilstaan betekent dat het knarsen van de ijzers onder mijn sneeuwschoenen in de sneeuw even stopt. Het vibreren van de stokken wat af en toe klinkt als het tsjirpen van vogels sterft langzaam uit. Leun met m’n schouders op de hand-vaten van de stokken. Ontspan mijn knieën en hoor de stilte. Zie Toon in de verte doorlopen en richt me weer op. In mijn hoofd tel ik mijn voetstappen maar raak iedere keer opnieuw bij negenentachtig de tel kwijt. We lopen met het weten dat er ergens over vijf kilometer in deze kloof een hut moet staan. Wat als die hut er niet is, en slechts in onze verbeelding bestaat? Guur is de harde wind en weet iedere spleet hoe klein ook tussen mijn bivakmuts en skibril te vinden. Zachtjes begint het ook nog te sneeuwen. Stoppen, niet verder willen is geen optie. De temperatuur zakt vannacht naar min twintig. Het verliezen van een handschoen of een muts als speelbal voor de wind kan dood betekenen. Wandelen tussen leven en dood, kan het niet anders zeggen maakt me zo klein en kwetsbaar en tegelijkertijd zo helder en respectvol naar de besneeuwde bergreuzen om me heen. Dankbaar voor mij lijf die de ene stap na de ander blijft zetten. Als de zee is de sneeuw vlakte in deze kloof. Patronen zijn door de wind in de sneeuw geblazen die ik telkens doorbreek met de bloempatronen die mijn sneeuwstokken in de sneeuw printen. Schuif mijn skibril omhoog, knijp mijn ogen samen en zie ver weg de contouren van twee houten speelgoedhuisjes bij een meer. Leun nu om de drie kruisen op mijn stokken en ga weer door. Beweeg mijn tenen bij iedere stap om ze warm te houden, knijp in de handvaten van de stokken en voel dan mijn vingers langzaam weer beginnen te gloeien. Zwak licht komt door het raam van de eerste hut naar buiten. ski’s staan tegen de dakgoot geleund en een hond blaft. Net als we onze sneeuwschoenen uitgetrokken hebben komt de waardin Lena naar buiten. Zeventiger in een helderblauwe winterjas, tanig, pezig gebouwd, klein van stuk en aan haar puntneus hangt een drup. Zegt dat we door moeten lopen naar de volgende hut en komt met ons mee. Buk me strammer als daarvoor, stap opnieuw in mijn sneeuwschoenen en schuifel  langzaam in de richting van de hut in de verte. IJskoud is het binnen. We zijn de eerste gasten van het seizoen. Lena steekt twee kaarsen aan en wijst op een thermos met aardbeilimonade die ondertussen koud is geworden. Proberen de kachel aan te steken wat na een paar pogingen lukt. Heel erg langzaam warmt de Jotul op. Het is al zeven uur als de laatste expeditieleden binnendruppelen. Lezen de instructie op de pakken gedroogd voedsel en zetten twee liter water op voor de Marokkaanse abrikozen stoofpot met couscous. Toepasselijke maaltijd voor dit moment.

Buiten volle maan en een landschap met een schoonheid waar mijn pen geen woorden voor vindt. Blazen wolkjes boven onze slaapzakken uit en de thermometer bij het raam buiten staat op min vijftien. Wrijf mijn voeten tegen elkaar en masseer mijn tenen om ze warm te maken. Als ze eindelijk warm zijn val ik in een diep sneeuwgat, waar geen eind aan komt, in slaap. Hakken de volgende ochtend hout in een te kleine hut, telkens weer stoten mijn ellebogen tegen de wand, krijgen koude billen op de wc en slepen de jerrycan met water de heuvel op naar de hut. Lena woont samen met haar hond een maand lang in de beheerders hut. De volgende dag als we al weer op weg naar Abisko zijn,passeert ons een sneeuwscooter en een kindermutsje piept omhoog tussen de vachten achterin op de slee. Even koffie drinken bij oma. Vermoeide lijven op de zeventien kilometer lange terugweg naar Abisko. Mijn vermoeidheid bereikt mijn wilskracht wat als een beurse kwetsbare plek is geworden. Er is geen keus om haar niet in te zetten. Stoppen is nog steeds geen optie. De laatste kilometers vallen zwaar en telkens als er een een kilometer af gaat lijkt een andere er weer bij te komen. Tot het tunneltje met de Samie tekeningen  opdoemt. Loop er langzaam doorheen en laat de klanken diep tot me doordringen. Als een zombie zit ik op het bankje in het hostel waar we onze schoenen uit moeten trekken. Tranen stromen over mijn wangen. Had mijn wilskracht niet in willen zetten maar die keuze was er niet. En toch was ze er weer trouw verschenen, net als altijd. Verontschuldig me me bij haar en beloof opnieuw te luisteren als ik wel de keus heb. Fysiek zo moe en met een hoofd leger als leeg slaap ik een droomloze slaap en wordt fit weer wakker.

Met z’n vieren op een slee die bedekt is met vachten. Achter op staat de Deense Christine de bestuurster van de slee en verzorgster van de husky's. Lange blonde haren wapperen vanonder haar wollen muts. Zes husky's staan in de startblokken als Christine de rem losgooit is er niets anders meer wat ze willen dan gaan. Ze rennen langs dennen, langs meren en over vlaktes. Af en toe trapt Christine op de rem om ze een momentje af te laten koelen. Of ze stuurt ze met haar stem, met de lijnen valt niets te remmen. De min vijf graden van vandaag is eigenlijk te warm voor deze dieren voor wie min twintig de lievelingstemperatuur is. De leiders voorop, vandaag niet harder als vijftien kilometer per uur, maar op topdagen halen ze soms wel de veertig. Halverwege bij een tent worden de sneeuwankers uitgegooid en koelen de husky's hun bekken met wat sneeuw. Drinken gezeten op vachten rondom een vuur, thee uit met de hand gesneden berken houten bekers en op een zwarte plaat worden boven het vuur kaneelbroodjes opgewarmd. Zwart geblakerd keteltje hangt aan een haak en schenkt ons later nog eens bij. Christine i23, gaat soms een week lang in haar ééntje met de husky's de bergen in en slaapt in een tentje in de sneeuw. Was in Australië op trektochten met paarden en in Mongolië met adelaars op jacht. Ze is mooi, enthousiast en staat met beide benen stevig op de grond. Bijna te veel van het goede. Maar allemaal zijn we een  beetje jaloers en zouden we een klein beetje als Christine willen zijn.

Tien keer of meer wordt er op het station van Abisko Turiststation omgeroepen dat de trein vijf minuten vertraging heeft. Dan komt ze fluitend het station binnen.

Tussen de ijshotels van Narvik en die in het Noorden van Finland rijdt een taxi langzaam over de met sneeuwduinen bedekte wegen. Achter het stuur de veertig jarige Somaliër Mohamed Ibrahim. Het helderblauwe van de lucht en het wit van de sneeuw worden weerspiegelt in zijn zonnebril. Zomaar één van onze medepassagiers in de nachttrein naar Lapland. Na vijf dagen geen wifi komen Corona en Lesbos wreed binnen. We moeten de neiging onderdrukken om ons niet op te willen sluiten in een hut in het bos. Vlak voor de Nederlands Duitse grens nemen we met een ferme handdruk en een knuffel afscheid van elkaar. Als ik de rest uitzwaai op het station van Bremen gaat een zin van de Waard van Abisko Jaure bij het afscheid door mijn hoofd. 

Till we meet at the next crossing!

Ochie Autobus, geen bus en Grieks voor beginners.

Kwart over zeven, het is al een tijdje donker. Niemand meer op de terrassen. Alleen de groenteboer is nog open De eigenaar een gedrongen man met een enorme gezwel op zijn kale hoofd, waar je bijna wel naar moet kijken bij het afrekenen van je boodschappen, zet nog een paar kratten groenten buiten. Twee grote gevulde plastic tassen staan naast haar op de grond. Zwarte slippers, zwarte kousen en rok en een zwarte jas. Klein en tenger is ze, bijna geen tanden meer in haar mond en een grote zwarte pukkel op haar rechter wang. Ze lijkt in de war, zegt dat ze wacht op de bus naar Trikiri. De laatste bus naar Trikiri heb ik echter al een uur geleden die kant op zien gaan. Trek een puber van zijn fiets en vraag in het Engels of hij weet of er niet toch nog een bus gaat. Zus wordt gebeld, iemand op straat wordt gevraagd. Maar zonder resultaat, vanavond rijdt er geen bus meer die kant op. Zeg tegen haar in mijn beste gebaren taal, dat ze wel met mij mee naar huis mag, dat ze kan blijven slapen en dan morgen ochtend de bus kan nemen. Probeer ondertussen nog een lift voor haar te regelen, maar ook dat lukt niet. Ze loopt met me mee, langs de kerk. Wil haar eigen tassen blijven dragen en weigert mijn hulp om ze van haar over te nemen. Haar tandeloze bekkie blijft “Ef Charisto”, dankjewel zeggen met haar handen op haar hart. Halverwege de weg naar mijn huis blijft ze in het donker stokstijf staan. Ze wil niet verder mee lopen,maar wil nu de bus naar Volos. Als ik nog een keer zeg “Ochie bus, geen bus” en dat ze bij mij eerst mag eten, begrijpt ze hieruit dat ik honger heb. Haalt een zwart handtasje uit één van de plastic tassen, vist hier een plakkerig zuurtje zonder papiertje uit en reikt mij deze aan. Maakt een sabbelend geluid met haar mond, alsof ze mij voor wil doen hoe ik dit zuurtje weg moet werken. Zelf steekt ze een sigaret op. Honden blaffen en een auto scheurt te snel voorbij. Coby, ik ga Coby bellen. Zij woont al twintig jaar in Milina en spreekt zeker beter Grieks dan ik. Zij weet vast wat deze vrouw wil. Slechts een paar tellen later en het noemen van de pukkel is voor Coby voldoende om te weten dat de vrouw die naast mij staat geen onbekende maar haar buurvrouw Eleni is. Eleni is doof en komt daarom komt warrig over. Ja-Ko-Bi-Na schreeuwt ze door te telefoon haar toe. Na nog wat heen en weer bellen met de zus van Eleni is het duidelijk. Elini blijkt inderdaad te wachten op de bus naar Volos. Geef haar een knuffel en we drukken beide onze handen op ons hart. Laat haar in het donker achter. Busje komt zo.

Over Imkers en drie kaarsen.

Halverwege de kalderimi gaat een klein paadje naar rechts. Iedere dag loopt een oude man van Agia Kiraki dit paadje op en neer met zijn ezel om vis naar Trikiri te brengen. Zijn dagelijkse gang houdt het pad open. Op de hoek van de kleine baai ligt een versplinterde houten boot. De harde koude Noord Oostenwind heeft hem de afgelopen dagen te grazen genomen. Te pletter geslagen. Alleen een gedeelte van de kleine gekleurde houten roef is nog zichtbaar. Iets meer in de luwte, daar waar de rotsen de vorm van een natuurlijk bankje hebben aangenomen ligt een stapel drijfnatte scheepspapieren. Twee paspoorten, een logboek, de laatste weerberichten en een mapje met bonnen. Hier naast een door het water zwaar aangetast Maria portretje, waarmee ze zeker niet meer door de paspoortcontrole zal komen. Waarom ligt alles hier, haalt niemand dit op? Verzwaren het met een paar stenen zodat de wind er in ieder geval geen vat op kan krijgen en lopen verder. Verstopt achter enorme roze pricky pear cactussen duikt de vierkante vuurtoren van Trikiri op. Jarenlang de bewaker en lichtbrenger voor de nauwe doorgang van de Egeïsche zee via de smalle doorgang naar de Pagasitische Golf. Langs het smalle geitenpaadje er naar toe komen al honderden lelies, hyacinten orchideeën, wilde knoflook en narcissen op. Kleine blauwe druifjes laten als eerste hun kleur zien. Lang was deze doorgang geliefd bij piraten. Alsof ze boodschappen gingen doen werd het eilandje Trikiri terloops telkens opnieuw leeggeroofd. Plunderden de negen tempels , en namen altijd weer alles van waarde mee. Tot de bewoners naar jarenlang slachtoffer geweest te zijn er meer als genoeg van hadden en naar het vaste land trokken. De legende gaat dat ze met drie grote kaarsen in hun handen de berg optrokken. Op de plek waar de eerste kaars uitging bouwden ze. Een prachtige kerk met mooi houtsnijwerk. Trikiri, stad van de drie kaarsen staat als een bolwerk boven op de heuvel en kijkt uit over de drie zeeën. De bewoners worden nu op tijd gewaarschuwd, en een overval komt nooit meer onverwacht. Bouwen huizen met metersdikke muren. Warm in de winter en koel in de zomer. Ingestorte huizen blijven staan, waardoor we ons regelmatig vlak langs de muren moeten drukken om geen neerstortende rode dakpannen op ons hoofd te krijgen. De natte sneeuw en de regen heeft de straatjes met de kinderkopjes spiegelglad gemaakt, zeker op de stukken waar het steil naar beneden gaat en veel oudere mensen durven deze dagen niet hun deur uit te gaan. Ben eigenlijk op weg naar het klooster van Trikiri Island, maar bij navragen blijkt de veerboot helemaal niet te gaan. De wind staat vol op de haven en stuwt de golven hier op. De schipper heeft zijn boot inmiddels bij het piertje weggehaald en naar Agia Kyriaki gebracht om hier de storm verder af te wachten. De temperatuur is binnen twee dagen gedaald van 16 naar 2 graden. Lik met mijn tong over mijn schrale lippen. Mijn gezicht gloeit van de kou. Draag mijn pyjamabroek onder mijn lange broek en heb alles aan wat ik bij me heb. Zelfs mijn wollen muts is niet voor niets mee genomen. Wrijf met mijn handen op en neer langs het uiteinde van de wandelstok om ze te warmen. Alle vrouwen die Maria heetten in Griekenland, zouden nooit bij elkaar passen in één kerk. Deze Maria uit Trikiri stad is in de tachtig. Haar voeten zwaar naar binnen gedraaid, waardoor het lijkt alsof ze op de zijkant van haar voeten loopt. Haar handen zijn blauwig en gezwollen van de reumatiek. Witte haren die uit de pukkels op haar kin steken, vormen een plukkig uitgedund ringbaardje als de beginnende baardgroei bij een puber. Haar huisje hangt vol met kleine schilderijtjes, fotolijstjes, een papegaai, nog in een plastic verpakking, lege flessen en meer. Maria is ervan overtuigd dat haar telefoon het na het onweer van de afgelopen nacht niet meer doet. Brengt haar handen naar de hemel en weet niet meer hoe het moet. Plotseling gaat haar telefoon over. Schrikt en schuift de ene kant van haar felblauwe hoofddoek nar achteren als ze de telefoon tegen haar oor legt. Wisselen een gasflesje voor haar wat ze met haar reumatische handen niet meer gedaan krijgt en draaien alvast het deksel van een nieuwe pot honing los. Maria tilt een groen gehaakt kleedje op het dressoir even op en haalt hieronder een briefje van vijftig tevoorschijn. Halen, kaas, aardappels, nieuwe gasflesjes en groente voor haar en wensen haar  bij vertrek een gelukkig nieuwjaar.. Bij de bakker staat het vol met taarten en cakes met hierop  nieuwjaars wensen gespoten met suiker crème. De bakkersvrouw een stevige nep blondine staat vrolijk achter de toonbank. Vlak achter haar de ovens die nog warm zijn van de ochtend. Sneeuwstorm over Trikiri. De veerboot gaat zeker niet en of de bus vandaag Volos zal verlaten en door de sneeuw bij Argalasti kan komen is ook nog onduidelijk. Een soort van code rood, maar niemand heeft het erover. Alles komt zoals het komt en we kunnen er toch niets aan veranderen. Het laatste hotelletje in Trikiri blijkt gesloten, de kachel doet het niet goed, en ze kunnen geen gasten ontvangen. De bee-keepers, Catharina en Dimitri nodigen me uit in hun huis. Waardoor mijn nacht in het klooster waar ik van plan was te gaan slapen verandert in couchsurfing. Go with the flow. Stoken de kachel op, de honden blijven netjes op hun kleedje bij het begin van de kamer liggen. In de nacht daalt de temperatuur naar twee graden. Met de harde wind erbij, is de gevoelstemperatuur nog wel een heel stuk lager. Laten de honden uit. Buiten is het mistig en het sneeuwt. Dimitri checkt onderweg zijn felgekleurde bijenkorven. In iedere kast wonen  in de winter nog ongeveer 15.000 bijen. Korven die in fel rood, geel, blauwe en groene strepen zijn geschilderd geven vandaag de meeste kleur aan het landschap. Gelukkig zijn er ook nog de rode besjes aan de kleine pistache struikjes, en kleine blauwe druifjes die overal tussen de stenen opduiken. De zilvergrijze Phlomus waarvan je iedereen iedere keer weer denkt dat het salie is staat overal langs de paden. Schuilen tijdens de ergste sneeuwbui in een kapelletje op de berg. Jezus hangt in de schaduw voor het raampje met facet geslepen glas waardoor nog een beetje daglicht naar binnen valt en Maria kijkt naar het licht aan haar linkerkant. Evia is in dichte mist gehuld. Wetende dat de bergen daar nu met sneeuw bedekt zijn maakt het extra mysterieus aan de horizon. Witte giervalk, een cirus, macraurus voor de kenners bidt in de sneeuwstorm voor beter weer. Als ik meer over deze vogel opzoek blijkt hij een tijd geleden ook op Schiermonnikoog gesignaleerd te zijn. Wat een mooie verbinding met Griekenland. Valken zien iedere detail, maar ze behouden ook het overzicht. Geen verkeerde combi van kwaliteiten. We eten soep gemaakt van Jezus vissen, Blauwe stip op de flank van deze vis is het herkenningsteken, en zoals de Grieken overal verhalen van maken zo ook hier. De aanraking van Jezus heeft voor altijd zijn vingerafdruk op deze vis achtergelaten. Catharina mengt de olijfolie en citroen door een witte kool salade. Er is zelfgebakken brood en Dimitri heeft stukjes vis gefrituurd. De vissoep is heerlijk gevuld met aardappel, wortel, knoflook, ui en vers selderijblad. Knijp nog wat verse citroensap over de soep en maal een beetje peper Lang niet zo’n lekkere soep gegeten. Boven de tafel hangt een groot schilderij van de straatjes van Trikiri. Catharina speelt Griekse muziek op haar gitaar en zingt. Dimitri leert me meer over de dans van de bijen. Zijn gezicht zou, als je er een stripverhaaltje van zou maken lijkt op dat van Maja de bij. Als hij vertelt over de bijen, komt er een zachte glans op zijn gezicht. Kruipt in de huid van deze bijzondere beestjes, alsof hij zelf één van hen is geworden. Vertelt over de dans waarbij ze elkaar vertellen waar bloemen met veel nectar en pollen zijn, hoever het is en in welke richting. Maar ook hoe ze elkaar vertellen om te stoppen ergens naar toe te vliegen omdat alles op is. Zoveel wat we nog niet weten over deze wonderlijke wezens. In een laboratorium in Thessaloniki wordt zijn honing getest. Bijna 60 procent nectar van Erika,heidebloemen zit er in en de pollen van talloze andere bloemen en struiken, denk aan klimop, ciste-roos, eucalyptus en olijf. Wat een rijkdom voor de bijen hier. Ben geraakt door hun gastvrijheid. Denk alweer als Hollander dat ik misschien een tijdje ergens in een cafeetje moet gaat zitten om hen niet te storen. Ben immers een onverwachte, niet geplande gast. Catharina kijkt me met verbaasde ogen aan. “You are a friend, I would never leave a friend outside, especially not in this weather!!!” Wrijf met de achterkant van mijn sweater de tranen weg die opwellen. De enige en laatste bus naar Milina heeft toch Trikiri bereikt. Catharina brengt me en in het donker stap ik in de hoge veel te grote bus. Een puber naast me in het gangpad aan de andere kant zegt tegen me. “Good evening my name is Angelo”. Wens hem ook een goede avond in het Engels en zwijgen daarna de rest van de rit. Nog drie brandende lantaarns als drie kaarsen langs de weg en dan is het donker. Een half uur lang rijdt de bus in volkomen donker tot in de verte, de lichten van de haven van Milina opduiken. Zo hoog als vandaag heb ik de golven nog niet boven de pier zien slaan. Windsnelheden van 52 meter per seconde. Sla mijn rugzak om, trek mijn wollen muts diep over mijn ogen en loop richting mijn witte huisje. Helemaal goed om weer thuis te zijn. Stook de kachel op, zie dat ik nog hout heb voor minstens een week, zet een kop gember thee en pak mijn boek.

Paleo Trikiri.

De monnik Damianos Kaslis draait zich nog eens om op de harde brits in zijn cel. Onrustig wrijven zijn handen door zijn lange grijze baard. Op het uiteinde van het bed liggen zijn zwarte pij, een stuk touw en zijn vierkante zwarte hoofddeksel Buiten loeit de eerste herfststorm van het seizoen. In één keer, zo lijkt het althans staat het water in de haven wel een halve meter hoger. Met een ritme van drie laag en daarna drie hoog beuken de golven tegen de kademuur , deze met bladeren en olijftakken overspoelend. Iedere dag is niet alleen hij maar zijn ook de laatste inwoners die nog op het eiland Paleo Trikiri wonen bang voor de komst van piraten die hen ook het laatste wat ze nog bezitten af zullen nemen. Eindeloos teisteren ze dit kleine eilandje in de monding van de Pagasiche Golf. Damianos slaapt onrustig, zijn eerste diepe slaap is voorbij en beelden van zijn droomslaap dienen zich aan. Drie keer die nacht verschijnt de maagd Maria voor hem. Zegt hem wakker te worden en in de ruïnes onder de wilde olijfbomen te gaan zoeken naar een door haar verloren icoon. Levendig is de droom nog bij hem als hij wakker wordt. Neemt een slok water en scheurt en stukje droog geworden brood af, wat hij in een restje olijfolie doopt Zegt niemand iets en begeeft zich op het eind van de middag richting de ruïnes en gaat op de door haar aangegeven plaats zoeken. Onder het puin lijkt iets te gloeien. Een niet nader te definiëren geur komt naar boven. Geur van mirre mengt zich met die van oranjebloesem. Na een aantal zware stenen brokstukken aan de kant getrokken te hebben wordt zijn inspanning beloond. Daar tussen twee grote stukken natuursteen ingeklemd ligt het icoon van Maria. Hetzelfde icoon wat nu in het klooster tegen een albasten pilaar leunt. Het gezicht van Maria en haar kind Jezus zijn inde loop van de jaren misschien donkerder en zwart geworden door eeuwen gebruik van wierook en kaarsen. Hier om heen liggen offers, gouden en zilveren ringen achter glas gebracht door pelgrims. uit alle windrichtingen op bedevaart naar Paleo Trikiri. De deur van het klooster gaat zwaar, heel zwaar en knarst als je deze open doet. Deur goed sluiten staat in het Engels en het Grieks handgeschreven op het papier. Poezen wippen naar binnen of buiten, telkens als iemand de deur open of dicht doet. Grote blauwe ton met kattenvoer staat op de overloop. Telefoon hangt aan de muur en er omheen is een kastje gebouwd. Enorme cipres zorgt voor schaduw aan de west zijde. Rozen komen nog op in de verwilderde tuin en klimplanten slingeren langs de muren. Klein deurtje met hierboven uitgehakte symbolen, een sleutel en bloemen geven de toegang naar de confessie ruimte aan. Martina de beheerster van het klooster loopt slecht, alsof het tijd is voor een nieuwe heup als ze de roestige kruiwagen met sprokkelhout door de poort van het klooster naar binnen rijdt. Ze draagt een ruim vallende joggingbroek en een zwart vest. Ieder ochtend en avond ontsteekt ze de wierook in het klooster en trekt de koperen kaarsenhouders naar beneden om hierin kaarsjes achter blauw glas te ontsteken. Langzaam wiegen ze heen en weer. Op de stenen vloer liggen laurierbladeren. Daphne heet het hier. De altijd groen blijvende laurier symboliseert het eeuwige leven. In de avond knarst de kloosterdeur nog een paar keer. Iemand brengt Martina extra hout voor de nacht. Voor de poort slapen eindeloos veel poezen iedere nacht op de stenen rand rondom de wilde olijfboom. Onder de boom bloeien de eerste wilde narcissen. In onze cel staan twee bedden. We krijgen lakens met verkleurde rose bloemen op de rand en donkerblauwe wollen dekens. Naast de bedden staan twee gekleurde plastic stoelen. Boven op de schoorsteenmantel van een kleine open haard die niet meer gebruikt mag worden, staat een kleine donkere vierkante afbeelding van Maria. Voor het raam hangt een vitrage gordijntje. Het water in de douche is koud. Schuiven aan bij een tafeltje in het dorp van het enige cafeetje wat nog open is. Een visser roept hard onder het raam en de eigenaresse komt voor ons uit haar bed. De menukaart wordt gezamenlijk doorgenomen omdat het meeste niet meer voorradig is op dit moment. Het restaurantje ziet blauw van de rook. Niemand komt immers controleren in deze enige gemeenschappelijk verwarmde ruimte op het eiland. Tegen de wand aan staat een enorme gietijzeren olie pers. Zo’n vijftig jaar geleden waren er op het eiland nog twee olijfoliefabriekjes. Allemaal verdwenen. In de haven knallen kleine rode vissersbootjes in hun lijnen. Jorgos heeft zijn boot laat in de avond in het donker nog met extra lijnen veilig gesteld. Alexandra slaat haar zwarte hoofddoek om haar grijze krullen. Houdt in haar linkerhand haar stok en knoopt met alleen haar rechterhand een knoop in de punten van haar doek. Met haar stok schuifelt ze richting ons tafeltje, Gebaren naar haar dat ze bij ons kan komen zitten. Ze opent zee egels, haar tengere geaderde hand lijkt wel van leer als ze deze zonder bescherming op de zwarte stekels legt. Ze haalt de ingewanden eruit om daaronder op zoek te gaan naar het “oranje goud” Haar hele lijf, handen en hoofd maakt een gebaar, onmogelijk om na te doen, de betekenis is echter duidelijk. “Ik slaap, eet en ik wacht tot ik dood ga, om me bij mijn man te voegen.” Ze staart over het water, knoopt de zwarte doek om haar hoofd met één hand nog wat strakker vast, en wrijft met haar handen over haar zwart gebreide vest. Uit de zakken van haar schort vist ze drie plakkerige zuurtjes om met hier om heen een plastic cellofaan. Sinaasappel, citroen en kers en schuift ze ons toe. Samen sabbelen we op het ritme van de golven die tegen de kade aanslaan. Duizenden visjes in het helder zonlicht en iets verder weg happen grotere vissen naar lucht. Ze telt acht keer deka, tien in het Grieks, ze is drieëntachtig en heeft twee kinderen. Storm lijkt in aantocht en twee uur is onze laatste kans voor vandaag om het eiland te verlaten. Broer van de veerman haalt ons met een gammel groen bootje op. Onze voeten steken uit over de rand van het voordek.. Paleo Trikiri verdwijnt langzaam achter ons.

Broodje tevredenheid.

Ooit vond ik in de olijfgaarden van Olizon de Olea Alba, een boom met witte olijven. Olijven waarvan in een lang verleden een uiterst kostbare olie werd geperst om te gebruiken bij heilige rituelen. De bomen van Olizon zijn ouder als waar dan ook en het gras is er groener dan aan de andere kant van de heuvels. Geen boom die zoveel karakter uitstraalt als de olijf. Gerimpelde gezichten die decennia van olijfplukkers langs hebben zien komen. Wiens lange stokken zich op en neer bewogen tussen hun takken om te zorgen voor een overvloedige oogst. Vrouwen bukten zich jarenlang om olijven te rapen die zich op de kleden onder de bomen verzamelden. Hagedissen verstopten zich in de groeven van haar bast. Soms verwerden knoesten tot golven olijfhout ieder met een eigen verhaal. Hartvormige bladeren van de Smilax en de klimop slingeren zich om deze wijze vrouwen heen. Scheuten van wilde asperges komen nog net niet op en opschot van cisteroos woekert langs de randen van het veld. 

Sporen van wilde zwijnen met een hartvormige pootafdrukken als handtekening in de natte modder. Dan ligt daaronder in de diepte ineens een strand bijna spierwit te stralen. Chondriamos is als een tropisch paradijs. Bloeiende Aloë Vera en andere vetplanten. Voor een boom een decortje van theekopjes en een kannetje met cactussen. Daarboven een beschilderde steen met daarop een beschilderd gezichtje met fel rood gestifte lippen. Opgestapelde netten. Blaffende hond, terwijl er niemand lijkt te zijn. In de verte werkt een kraan. Aan de overkant de marmer groeve. Op Google Maps zijn zelfs de opgestapelde marmeren platen te zien. Wachtend op zware vrachtauto’s die zwaar beladen met deze platen de berg af racen. Alleen uit de schoorsteen van het laatste huisje komt rook. Met een zwaai gooit Dimitri de deur open. Opvallend, zijn de zwarte steunkousen onder een grijze korte broek en het verband rondom zijn linker knie. Dun wit elastiekje houdt zijn steunkousen omhoog. Doorgestikt groen overhemd en een zwart versleten t-shirt eronder. Zilvergrijze krullen en een lach uit duizenden inclusief lach rimpeltjes. Op de tafel, stoelen, in kartonnen doezen overal in zijn huisje zitten meer als dertig poezen Verschillend gekleurde kattenkoppen kijken ons aan. Geraniums groeien uit oude feta blikken. Eten wordt bewaard in plastic zakken die aan haakjes aan het plafond hangen. Groene emaillen asbak op tafel en aan de witte golfplaten wand hangt een thermometer. Binnen bijna 18 graden op dit moment. Slijpsteentje en een mes om vis te fileren aan de muur. 

Als Dimitri het zwarte deksel van een roodbruine ton afdraait begint het beeld voor ons te bewegen. Rode, bruine, grijze en zwarte katten lopen door en om elkaar heen om wat voer te bemachtigen. Menja zijn hond blaft. “Ja ja” zegt Dimitri “ , jij krijgt ook wat”. En loopt naar een andere voerbak die buiten staat om haar ook wat te geven. Samen zitten we voor zijn huisje op de stoep en eten brood en pellen mandarijntjes. Grijze poes gluurt om  het randje van de muur. Aan het dak hangen kerstballen en ook op het strand vinden we glittertjes tussen de kiezels terug. Water is er niet in het huisje. Ondanks zijn slechte benen sjouwt Dimitri dagelijks jerrycans met water over het kiezelstrand waarbij hij een gratis voetreflexmassage krijgt. Hij was een visser voor wat er van over gebleven is. Wijst naar zijn boot in de baai. Nadat hij problemen met zijn benen kreeg, gaat het bijna niet meer en woont hij nu grotendeels bij zijn zus in Lafkos. Hij die bijna zeker wetend ooit een vrouwenversierder was, is nu een kattenversierder geworden. Zoekt wat walnoten tussen de kiezels op het strand en tikt met een steen op de punt en laat Menja snoepen. Terwijl de kiezels onder onze voeten knirspen en we nog eens naar hem zwaaien laten we één en al tevredenheid achter in dit witte huisje met de blauwe randjes aan het strand.

Pallas Athene.

De Akropolis torent hoog boven de stad Athene uit. Op een muurtje van lager gelegen restanten draagt een in, goud en blauw geklede man, al de hele middag de aarde op zijn nek. Sterk gerimpeld gezicht vertrekt niet, hoe lang hij ook wordt aangekeken. Torst de last van Atlas, het hemelgewelf zonder een spier te vertrekken. Atlas, wat is onze Atlas en welke last mogen we naast ons neerleggen en is niet langer van waarde ? Klanken van een sitar klinken door de duisternis van de bomen van het park. Af en toe doorbroken door het gerinkel van een muntje wat in een lege kist tussen het andere geld wordt gegooid. Woorden die ik niet versta worden gezongen als antwoord op de gift. Geur van gebrande maiskolven en tamme kastanjes, die op deze plek te duur worden verkocht. Wel altijd met een extra snufje zout natuurlijk. Gesuikerde pistachenootjes, granaatappel pitjes en pinda’s in allerlei kleuren. Kerst-verlichting, bootjes die rondzwemmen in een teiltje, met een klein kaarsje in hun vooronder wat voor de beweging zorgt. Prachtig in leer gebonden schriften met hierop afbeeldingen, van vlinders, olijfbomen en bloemen gebrand of gedrukt maken hebberig. Afrikaanse drums laten ons meedansen. Geknoopte felgekleurde armbandjes swingen voorbij. “He mam I like your style”, roept iemand lachend en probeert ondertussen iets te verkopen. Dwalen door het Akropolis museum waar ooit een architect het lef heeft gehad om een ontwerp te bedenken boven op de restanten van deze schoonheid. Lopen over glas en zien meerdere verdiepingen beneden ons beelden en stapelmuurtjes waarlangs mensen scharrelen. Witte poes heeft een droge warme plek gevonden voor de nacht en vleit zich naast een marmeren godin. Spelen met licht, twee lagen zonwering gaan afwisselend omhoog en omlaag om ieder moment van de dag alle beelden optimaal tot hun recht te laten komen. Met de vleugels van Athene op je rug vlieg je zo terug naar de tijd van de bouw van deze tempel. Geduldige handen die elke plooi in een gewaad uithakken in marmer. Die goden en godinnen hun gezichten geven. Centauren strijden met onbekende Lapinthen. Paarden gedwongen tot het oorlogspad en goden in gevecht met reusachtige slangen en veelkoppige monsters. Athene ontstond ooit uit het water. Haar geboorte deed een aantal natuurwonderen ontstaan die we allemaal al zo lang kennen. Van regenbogen in de staart van dolfijnen als ze opspringen uit het water tot de bliksem die inslaat in de honderd jaar oude knoest van een olijfboom. Zeven uur in de avond nog steeds is het warm op het terras, zo’n achttien graden. Ergens laat iemand een glas vallen en haalt een moeder een kind uit haar buggy om het in haar armen verder te dragen. De weg van kinderkopjes loopt naar beneden. Verspreid over vele straatjes van Athene zoeken daklozen een plek voor de nacht. Honderden grote kartonnen dozen en met geluk een slaapzak bieden warmte voor de nacht. Tengere jongen van nog geen zestien staat met blote voeten op vuil karton, zoekt in een plastic tas naar een jasje. Iets warms om aan te trekken, de avond zorgt voor afkoeling. Voor het stoplicht rijdt iemand in een rolstoel tussen de wachtende auto’s door, zijn handen opheffend in de hoop voor een gift Andere handen vouwen zich samen op de zijmuur van een groot gebouw. Een stil gebed voor alle bewoners van hotel Athene. Als de avond valt komen uit allerlei hoeken en gaten, honderden, duizenden toeristen. Terrassen stromen over en mensen vloeien uit over de straten. Gebakken courgette, vlees op sticks, slokje tsipero nippend uit kleine glaasjes. Gekleurde lampjes, rendieren, het duizelt sterretjes voor ieders ogen.  In het cafeetjes worden maaltijden gedeeld en maken muzikanten zich op voor de voorstelling van de avond. Sitar, gitaar en zang. Als iedereen zijn honger heeft gestild, zwelt hetgezang aan. Alle Grieken jong en oud kennen de teksten. Liederen die gaan over heimwee, terugkeer en verlangen. Uit volle borst maar vooral vanuit een vol hart worden ze samen gedeeld. Ze kunnen niet anders als raken. Waar zijn deze Grieken gebleven Waar heeft iemand hun heimwee afgenomen? De zon komt langzaam op achter de Akropolis. Grote zee-den geeft een beetje schaduw. Klimmen door smalle straatjes naar boven. Muren met graffiti bedekt. Mama mini is uitgestald op straat. Schilderijen, soms geborduurd, op de kop met flamingo’s in oranje en zwart. Eindeloos veel boeken, poezen horen hun hersenen kraken terwijl ze de warmte zoeken op een sudoku boekje. Perzische beelden, Turkse mini zilveren theekopjes, kaarsenstanders uit kerken, geborduurde servetten. 

Eindeloos worden iedere dag opnieuw kettingen en ringen op de mooiste manier over zwarte kleedjes gedrapeerd. Turquoise ringen roepen ons aan, kettingen van koraal en olijftakken in glimmend goud om in zwarte haren te steken. Huizen bedekt met rood geworden bladeren van de rode wingerd zijn het decor. Als het regent is mama mini gesloten. Oude man wijst toeristen de weg. Recht door, gewoon recht door naar de Akropolis. Een Indiase Goeroe, smal bruin gelooid gezicht en lange grijsbruine dreadlocks kijkt ons lachend aan. Ligt tussen het karton en oude dekens en zit in yogahouding. Die kant op. Wat bracht hem ooit hier?. Wijze kop kijkt ons na. Schuurtjes met deuren in de kleur van aluminium verf afgewisseld met Grieks blauw. Boven deur staat Navis. Medusa met haren die verworden tot golven op zee, eindeloos verder stromend. Paars vogelkooitje bedekt naast vochtplekken haar rechter lokken. Klein bruin vogeltje met een goudkleurig borstje zingt haar lied. Er zit nog voldoende voer in haar voerbakjes. Prachtige grijze poes met groene ogen steekt af tegen een oud rose muur naast een golfplaten dakjes. “I ama toy” staat er op de muur onder hem . Boeken op planken met een vogeltje erop vallen om en iemand heeft haar een “like” in de vorm van een hartje gegeven .Fel rood geschilderde kozijnen met ijzeren kruisen afgedekt steken fel af in de muren van gele huizen. Het hout is verrot. Drie Japanse toeristen op hun knieën, proberen het Akropolis poezen mannequin te fotograferen. Af en toe heeft madam er genoeg van en draait ze haar staart naar hen toe. Dan weer alsof ze zeggen wil, “oké nog ééntje dan”, draait zich langzaam om en schrijdt als of ze over een catwalk loopt langzaam in hun richting. Iedereen volledig in beeld en in haar macht hebbend. Olijftakken groeien uit het marmer van de tempel van Athene, alsof het zacht is al aarde. Marmer wat al deze eeuwen heeft doorstaan. Vertrouwde plek, alsof ik hier niet voor het eerst ben. Kijk naar de olijfboom, de boom door Athene geschapen in haar strijd met Poseidon. Hij koos voor een paard en een zout water bron. Athene koos de olijf met haar vruchten als voedsel. Deze wedstrijd werd beslecht in haar voordeel. In de verte proberen kranen delen van de enorme pilaren te herstellen. De nieuw ingezette stukken marmer steken wit af. Kleine gele bloem, kijkt net over de rotsen van een pilaar. Haar leven zit er bijna op. En de pilaar , die heeft nog zeker 2000 jaar voor de boeg.

Gedoogbeleid.

Warme dag in november. Promiri in de winter een slaperig bergdorpje in het Zuiden van Pilion. (Griekenland)

Eigenaar van de winkel houdt de deur op een kier en blijft nog even staan in de deuropening. Grijnst ons aan. De pijpen van zijn  spijkerbroek hangen op de grond. Zestig graden wasje zou geen overbodige luxe zijn.

T-shirt met een vaal rode opdruk hang bijna tot op zijn knieën. Het bruin grijsachtig jasje wat hij er over heen draagt valt te ruim. In zijn linkerhand een sleutelhanger met hieraan een smoezelig oranje vis-drijvertje. Maakt een ruimhartig gebaar naar ons om binnen te komen, binnen te komen in zijn domein. Staan dicht op elkaar om niet over de open zakken kattenvoer en blikjes te struikelen. Jaren geleden groen geverfde trap leunt tegen de wand. Op de planken, oude kartonnen doosjes met diverse knopen, ernaast twee flessen citroen afwasmiddel en een witte fles allesreiniger. Dozen met blikjes kattenvoer staan voor de toonbank. Zijn zetel staat erachter. Witte plastic stoel, een stoel als zoals er zoveel zijn. Deze echter, zul je uit duizenden herkennen. Jaren lang met vette kleding zitten op deze stoel heeft een spoor achter gelaten. Een spoor zoals in een tekenfilm als iemand door een muur is gevallen. Schaduwrand van zwart vet. In het midden een scheur waardoor lekker achterover leunen ook niet meer aan te raden is. Op de marmeren plaat die de toonbank afdekt staat een oud-blauwe weegschaal met hierop koperen gewichtjes. Pond kattenvoer is snel afgewogen “Houtkachel’ gemaakt van een oude gasfles waarin een deurtje is uitgesneden verwarmt de ruimte. Achter de kachel leunen gekleurde rollen plastic tafelkleden over elkaar heen. De gekleurde zonnebloemen en olijf printen steken fel af tegen de rest van het interieur. Rode jerrycans, bloempotten, plastic emmer, zout, wc papier blikjes tomatenpuree en vlak daarachter de terpentine en het rattengif. Vuilniszakken, ijzeren kettingen, rode wijn , siroop, servetten en een stok voor een veger. Aan een touw aan het plafond hangt een een  volle gele  vuilniszak gevuld met  een onduidelijke inhoud. Uit zijn broekzak vist hij twee eieren. Net gehaald. Zeker weten vers, we kunnen ze zo kopen. Zwarte leesbril met de wijd uitstaande oren ligt over een kapot gescheurd plastic zakje. Als het kattenvoer afgerekend wordt rommelt hij net zo lang in een lade waar twee briefjes van vijf verstopt liggen tussen ontzettend veel zooi, tot hij uiteindelijk één euro en twintig  cent wisselgeld vindt Zwaait ons uit als we weggaan en doet achter ons zijn winkeldeur op slot. Het visdrijvertje glinstert in de zon. Gedoogt, deze winkel wordt gedoogd. Niet lang meer. Met de dood van deze laatste eigenaar zal ook aan het bestaan van deze winkel een einde komen. Einde van de winkel van Sinkel. Zo’n winkel wat eigenlijk een pareltje is in onze wereld die steeds meer eenheidsworst wordt. Thuis krijgt mijn aanloop katje Nana een extra grote hand kattenbrokjes…..

Slag in de Rondte 2019

Dit verhaal heb ik als " burnouter" geschreven tijdens de Slag in de Rondte 2019. Al voor de 25ste keer werd deze wedstrijd georganiseerd, een jubileumjaar dus. Voor iedereen die deze “monsterstrijd” nog niet kent nog even in het kort. Zeilend worden alle Wadden eilanden aangedaan inclusief Noordpolderzijl. Het gebruik van moderne navigatietechnieken of internet is niet toegestaan. Er wordt alleen gebruik gemaakt van kaart en kompas. Dit verhaal speelt zich af tijdens deze zes dagen aan boord van de Najade. Iedereen aan boord gaf me de ruimte om te schrijven om mijn energie te steken in datgene waarvoor ik het had. Dank hiervoor. Ook heel veel dank aan Jan Rijswijk die mij door het lezen van mijn “Sneak preview” wees op oneffenheden in de tijdlijn. Hij hielp me om namen terug te halen van tonnen en geulen waar we ankerden, vastliepen of langs zeilden. Vulde momenten voor me in waarop ik had geslapen Momenten waarop ik delen van de wedstrijd miste. Jan bracht namen terug, die mijn geheugen bij tijd en wijle even in de steek had gelaten. Alsof de eb ze in haar stroom had meegenomen. Gelukkig wetende dat de vloed altijd alles weer terugbrengt wat ze even van de eb heeft geleend.

Be stronger as your excuse

Heeft er iemand toevallig nog naar mijn diepgang gevraagd? Mijn vlak pikt ieder bankje mee wat meer als één meter twintig zijn kop uit het zand omhoog steekt. Dat kun je van andere schepen niet altijd zeggen. Bestaan er voor hen eigenlijk wel zandbanken? Wie diep steekt moet mooi zijn. Gele krullen zwieren boven mijn turquoise kop uit en mijn witte rand is een paar weken geleden bij een laag steigertje nog eens flink opgepoetst. Mooi en slim….. Als het water zakt en het de andere kant van de wereld op zoekt moet mijn schipper met zijn woeste grijswitte krullen alles uit zijn creatieve kast halen en gieren de zenuwen door zijn lijf. Opnieuw wordt de diepgang gecontroleerd, staat er iemand met zijn voet op de kabel van het zwaard en is iedereen in opperste concentratie stand by. Alleen hij weet dat er nog maar tien centimeter onder mijn vlak staat, de bekende handbreedte. Mijn schipper wordt juist altijd extra wakker als de wereld om hem heen hem voor moeilijke uitdagingen stelt, dus hebben we onze eigen wedstrijd uitgebreid met een nachtelijke oversteek van Lauwersoog naar Harlingen in de nacht van zondag op maandag. Opwarmertje noemen ingewijden het… Op het dek naast de zwaard lier ligt allerlei gereedschap. Gezicht vol zwarte vegen ligt op zijn rug voor de rondsels om een nieuwe zwaardval met een kies te bevestigen. Vlotten worden met vier man sterk vlotjes aan dek van de Manna geholpen en Akke bijt zich vast in een ton met spaghetti en probeert een lange lijn haar natuurlijke vorm terug te geven. Laatste opstappers die daarvoor nog in de file stonden of een trein gemist hadden springen net op tijd voor de start aan dek. Uitpuilende rugzakken gevuld met warme kleding, overlevingspakken, pantoffels en kruikjes, op hun rug. Aan boord bevindt zich inmiddels een wonderbaarlijke mengeling van schippers, ex-schippers, architecten, techneuten, willy wortels, burnouters, koks, kanomeisjes en meisjes die geen achttien meer zijn.

Onze held tijdens deze strijd, Mark Slats, zuidwester op en een rommelige baard, slaat het geheel vanaf de omslag van zijn boek hoofdschuddend gade. “Held op zee” wordt onze mascotte. Op het nippertje, de soep kookt bijna over brengt de kok boodschappen voor de hele week aan boord, om vervolgens doodziek in haar kooi neer te storten met een kopje thee en een kruikje om haar warm te houden. Tien uur een startschot klinkt en de eerste schepen zetten hun strijd met en tegen elkaar in. Vragen en krijgen een half uur uitstel voor de start en zetten om half elf de achtervolging in Klap na klap na klap ronden we de VL30 stuurboord. Zand knispert onder het zwaard alsof iemand zojuist een zak paprika chips heeft geopend en dit in rap tempo naar binnen werkt. Het sturen gaat zwaar, de rits van de vale zwarte jas van de stuurman is kapot. Reset staat er op zijn mouw. Zijn muts met de voor dit moment passende tekst “Paris”, bedekt de rest van de week zijn bolletje piekhaar. “Jongens we gaan deinen”… Fok en kluiver los in de hand. Langzaam deinst Vlieland met een regenboog als hoofdtooi aan bakboord voorbij. Bananenschillen hangen over de grootschoot te bakken in het zonnetje. Gaan met die banaan, op naar Terschelling. Bij de eerste hap van ons broodje kaas knapt de bakstag, wat een timing. Overleg is niet nodig om in no time een reparatie uit te voeren. Derde handje vangt de boel een beetje op.

Marieke het kanomeisje hijst zich in de haven van Terschelling in een rood korset, en wordt vanaf het zebrapad in haar paarse kano overboord gelanceerd. Peddelt een lijn naar de kant, haalt haar handen open aan agressieve oesters. Verbijt zich , klimt op de kant en loopt verder met de lijn. Draaien mooi rond in de haven van Terschelling. Pakken koffie en koeken worden aan boord gegooid en met dezelfde snelheid weer terug geworpen omdat het tegen de regels is hulp aan te nemen.

De ondergaande zon sluit weer een mooie herfstdag af. Zowaar tijd om rustig een lasagne naar binnen te werken. Alle bakken zijn schoon leeg, scheelt weer afwas. In de nacht wordt er aan dek verder gekruist richting Ameland. Als ik bijna slaap ruik ik in de verte de geur van gebakken eieren met spek en verse koffie die door de roef naar achteren worden gebracht. Kopjes rammelen, lieren ratelen maar toch ademt het achterdek een rust uit, geen geschreeuw, iedereen doet wat hij of zij moet doen. Kraakhelder is het, de maan staat in schorpioen. Alsof het water licht, alsof de sterren lichten. De schijnwerper hoeft niet zo actief te zijn vannacht en kan haar licht op een laag pitje zetten. Het wantij halen we niet meer dan maar puntjes op Ameland halen. Zeilen door, tot het anker ons voor de rest van de nacht gekluisterd houdt aan het slik van de Zuider-Spruit.

Regenbuien wringen zich door de opkomende zon. Iemand plast over stuurboord en het ankerlampje steekt fel af tegen de wolken voor de kop. Windstil beginnen we de dag. Zeilen hangen slap als vale witte was naar beneden. “Onderlijken los, alles los”. Bomen verplaatsen zich van stuurboord naar bakboord. Meerdere mensen hangen er tegelijk met hun volle gewicht in. Een bui trekt over, ineens, een bui die we aan zien komen, die we allemaal aan zien komen en toch blijft het altijd weer onverwacht. Sneller als verwacht. Fok valt vol, de giek klapt om, schoten schuren en we zeilen weer. Regen tikt op onze mutsen. De zon verdwijnt even achter de wolken en vanuit een ooghoek zien we een hand met daarin het overstag belletje omhoog gaan. Ree….. We deinzen verder.

Derk de maat klimt mopperend uit zijn vooronder. Als er daarna ook nog allerlei touwen naar beneden geflikkerd worden moppert hij nog meer. “Zal ik deze winter ook eens bij jullie langs komen om natte touwen in jullie bedden te gooien?”. Broodje vlees maakt veel goed. Even later klinkt alweer het opgewekte “Katje in de Marie” en is de bui overgetrokken.

Julia waant zich op een groot schip en met een stem waar niemand omheen kan brult ze: “Kunnen er er snel tien man komen helpen bij de onderlijk spanner”! “Julia dit is niet de Ambulant zegt iemand anders zachtjes”. “Een twee drie go!!! Een twee drie go!!!”En strak staat de boel.

Noordpolderzijl, Zielhoes, broodje garnaal we zijn onderweg. Ter hoogte van het Wierummer Wad en Schier komen een aantal collega’s in het zicht. Voorwaarts als eerste fier met een mooie bolle lap voorop. Boreas volgt op de voet, wie haalt het wantij, wie gaat een foutje maken?

Handen worden gewarmd aan het glas van de schijnwerper. Lichtbundels kibbelen met elkaar. “Beetje meer stuurboord, vasthouden die ton, wat is het nummer? NIET naar achteren schijnen, Houd die schijnwerper nu eens stil”. Zo kibbelen we voort onderwijl prikken, gele anker tonnen en onverlichte boeien af en toe in het zonnetje zettend.

Beneden in het ruim verzorgen Jan Chris en rooie Dirk ondertussen de BTW aangifte, en gaan we in ieder geval weer voor de prijs van het best verzorgde logboek.

Struikel in de roef over trossen die even niet aan dek moeten liggen. Overlevingspak ligt op de grond met de laarzen er nog aan. Verdwaalde sokken en een schijnwerper die op het bed al weer startklaar ligt voor de nacht. Daarnaast een nog niet uitgelezen stripboek. Vast een Blueberry. Potje schaak gaat voor de zuurkool uit. Gelukkig wint de schipper anders zou hij direct zijn kooi kiezen en zijn we hem even kwijt. De verwachting voor vanavond Noord Oost tot Zuid Oost 3 tot 4

In een hoekje slaapt Paul met een jas over zijn gezicht. Paris, zijn muts ligt op tafel. In een andere hoek, zijn overlevingspak nog aan is Jan ingestort. De enige die rustig doorgaat met met maken met slimme plannen is Rooie Dirk. Getijden, kaarten, stromingen alles in de gaten houdend. Op vergeten momentjes leest hij weer eens stukje science fiction. Ontspanning houdt je scherp is zijn motto.

Om de beurt vallen mensen in slaap of trekken zich even terug. Elektrische tandenborstels klinken op de meest onmogelijke tijden. Iedereen doet wat hij of zij kan en gaat daarbij richting eigen grenzen. Soms is het beter om broodjes te smeren dan nog langer aan de kluiverschoot te sleuren. Als je ergens kunt oefenen met het bewaken van je eigen grenzen dan is het wel tijdens de slag.

Wilfred hangt over de voorplecht. Peuk tussen zijn lippen. Hippe regenbroek van Maaike aan. Ton na ton na ton. Steeds krakeriger klinkt zijn stem als hij tegen de wind in roept ”Rode ton op tien uur. De volgende ligt daarachter in de zelfde lijn”. Suzan herhaalt het gezegde naar achteren en de stuurman verlegt de koers. Warme chocolademelk helpt om op te loeven. Welk nummer is het? “Vier het is een Vier. Rood het is een rode ton”, roept iemand nog voor de grap als we er al bijna boven op zitten.

“Katje in de Marie, klinkt het weer, tweede rif in de bakstag en onderlijk van de kluiver strak”. We zeilen weer. Benedendeks gaat alles door, op de gekste tijden wordt koffie gezet, afgewassen en duikt iemand in de “lekkere bank” op zoek naar snoepgoed of ander strooigoed om buiten uit te delen. Twee vrouwen sleuren aan de lier van het zwaard en worden af en toe afgewisseld door Derk, twee voor de prijs van één, die de lier zelfs met zijn pink strak lijkt te kunnen draaien.. ”Halstalie aan de wind, onderlijk spanner strak, kluiver nog een tandje aan”.

Kruisen tot we scheel zien. Passeren in het donker de Hollandia en de Willem Jacob. Het vlak schuurt, en schuurt. Zoekt weer water en polijst zich zelf met het zand en slik van het Oostelijk wad. Opperste concentratie, urenlang, om tenslotte na deze topprestatie te ankeren bij de scheidings ton in de Zuid-Oost Lauwers. Langer zeilen is zinloos. Alles is tegen ons, zowel de sterke tegenstroom als de zuidoostelijke wind.

Het ochtendgloren is stil. Net zo stil als wij, als de opkomende zon zich weer eens van haar mooiste kant laat zien terwijl ze haar ochtendkleuren met het opkomende water deelt. Kruisen richting de ZOL 24. Acht minuten als een eerbetoon zijn we hier stil. Met gestreken zeilen, voor anker. De laatste tien seconden tellen we hardop samen af. Puntjes voor Noordpolderzijl zijn binnen. In starthouding klaar bij de lier van het grootzeil. Geratel, sneller draaien, nog sneller. Truien en jassen zijn te warm. Wisselen, afwisselen, nog een tandje piek gebaart Hans. Nog drie tandjes en het grootzeil staat. Staat die fok nu nog niet…? De fok staat al. Schoten worden opgeschoten, en het katje miauwt. Schier wacht in de verte, stil zeilen we in haar richting.

Wat doet een garnalenvisser als hij op vakantie is met zijn schip in de haven van Schier, juist hij gooit even een hengeltje uit. Wat doet een enthousiaste maat als we vastliggen voor Schier en het is nog te vroeg om de vlaggetjes naar de kant te brengen en er staat nog water genoeg. Juist, ja dan wordt het kleine bootje over boord getakeld en wordt er nog even een beetje gezeild. Beroepsdeformatie kan met iedere windrichting aan komen waaien. Thuis zet ik voor de zekerheid soms ook alle losstaande spullen even vast als er harde wind wordt voorspeld.

Jan hijst zichzelf in een donkergroen waadpak, de riem erom heen op het laatste gaatje wat hem een nog slankere uitstraling geeft. In zijn zakken de vlaggetjes die opgehangen moet worden bij de jachthaven. Twee Tibetaanse vlaggetjes doen we er extra bij. Met de vriendelijke groeten van het voordek, en met de vriendelijke groeten van het achterdek van de Najade is de tekst die deze vlaggen straks aan de wind meegeven.

Zie hem gaan over het wad met ferme treden, Pieter volgt op de voet.

Rood gaat de zon onder en laat de tonnen in de geul nog even fel oplichten. We liggen achter niet al te veel ketting voor anker en wachten op voldoende water. De hele middag was de wind eigenlijk zo goed als weg. Spannend, of dit zo zal blijven of dat de wind weer aan trekt bij opkomend water. Het laatste is het geval. Bij laag water hadden we al een klein anker met een lange lijn uitgezet in de richting van de geul, net op de bank aan de westzijde. Dit zou ons de kans geven de Najade naar iets dieper water te trekken als de wind niet terug gekomen was. Gaan anker op en halen de lijn met het kleine ankertje binnen. Tijdens het binnenhalen verdaagd de Najade iets naar lager wal. Weer het hoofdanker ervoor zodat we niet verder verdagen de mosselbank op. Opnieuw wachten op meer water. Ons geduld wordt beloond. Als het water voldoende gestegen is vertrekken we op het grootzeil, snel de fok erbij en overstag om hoogte te winnen. Pallieter, vastgelopen op een te hoge bank aan de westkant van de haven verdwijnt langzaam uit het zicht. De Reegeul gunt ons vandaag voldoende water om door te kunnen zeilen, zodat we ook het Amelander wantij nog halen.

Hoe we het doen weet niemand maar het lukt ons om vast te lopen op het kleinste mosselbankje wat het westelijk wad ooit heeft voortgebracht. Minibankje, niet groter als het schip, 150 meter voor de ton van het Gasboeiengat. Honderden mosselen brengen de nacht door met een zware druk op hun hoofd Anderen hebben meer gelukt omdat ze niet geplet worden door een zwaar vlak. Geluk Wat echter van kort duur is omdat ze een paar dagen later de pan ingaan.

Bij het eerste daglicht zeilen we met een super lager wal manouvre weg van deze mosselplaag en zeilen in één ruk door richting Texel

De vriendschapston bij de Cocksdorp is een eitje dit jaar. Precies op het goede getij, lees het goede moment tikt een stok de gele ton aan en klikken drie fotografen op de knop van hun mobiel of fototoestel. Gelukkig blijft ons ankertje aan bakboord wat wel zijn vloeien vooruit heeft staan niet hangen aan de beugel van de ton. Dat was bijna een abrupte stop geworden. Kruisen verder richting Harlingen. Sommigen ruiken het bier en de borrel al. Dan … doordat de zwaard lier blokkeert, kan het zwaard niet tijdig omhoog gedraaid worden en kunnen we niet overstag. We stevenen af op een hoge, veel te hoge bank, recht voor ons. De klok wijst twintig minuten na hoog aan. Marieke brengt met de kano nog een klein ankertje uit. We zien haar in het duisternis verdwijnen, hoeveel meter lijn zit er eigenlijk aan dit ankertje? Het mag niet meer baten, ook niet het bak trekken van de fok en deze met een klap weer laten gaat. We liggen vast, muurvast. Met een verlaging die er waarschijnlijk nog wel even in blijft. Super shit. Zo ongelooflijk balen. Net als een verloren potje schaak, maar dat kan Hans beter hebben. Dit was niet nodig geweest. Hij houdt zich in, we hebben immers al dagen zo goed gevaren, maar nu naar bed gaan is de enige beste optie voor dit moment.

Daar gaat onze lezing bij Mark Slats, daar missen we lessen van de zeevaartschool.

Het is half zes als Jan in vol ornaat naast ons bed staat. “Hans, we staan met zeven man klaar aan dek, we gaan het grote anker uitbrengen, en ook het kleine ankertje willen we goed leggen.. Blijf nog lekker even liggen, we wilden het je alleen laten weten”. Ontroerd, ontroerd door deze actie. Iedereen wil goed maken wat niemand fout heeft gedaan. We gaan loskomen op onze manier. Ankers worden met blote handen versleept over het wad. Slik deert niet. Oosters tapijtje ligt al klaar op het zebrapad om bij thuiskomst de laarzen te kunnen vegen en zichzelf van een overschot aan slik te kunnen ontdoen. Pannenkoeken zijn lekker en ze helpen om de tijd te doden. Zeven uur in de ochtend is de allerbeste tijd om ermee te beginnen. Bestel wat je wilt, appel, kaas of spek. Likken onze vingers er bij af en schuiven nog een pannenkoek naar binnen. Susan wisselt de pannenkoekenwacht met Hans af.

Langzaam gaan we richting hoog water. Om 12.00 uur zijn we nog steeds niet los. Alle man op het voordek, in het kluivernet, dan weer met z’n allen naar achteren. Centimeter voor centimeter wordt eerst het grote anker en daarna het kleine ankertje naar binnen gedraaid. Stampen en springen op het achterdek en rennen daarna weer naar voren. “Niet te veel spanning op dat boldertje, straks knapt die er nog af”. Heel langzaam wordt de lijn van het kleine ankertje binnengehaald. Wilfred, Paul Derk en Frans, ondertussen allemaal mannen met baarden draaien zich in het zweet. Achterop slaat iemand met een pollepel op een pannendeksel en op de maat word er mee gesprongen, We willen zo graag los. Die tien centimeter die we te kort komen gaan we ons zelf los weken. Los weken als een orkest. We creëren onze eigen vloed. Tien centimeter waar we als groep voor staan. We denken ons zelf los, denken aan Mark Slats, brullen bij het liertje omdat het zo zwaar gaat Springen nog meer terwijl de pollepel er lustig op los blijft meppen. Deze prestatie als team gaat voorbij aan alles van deze hele wedstrijd. Dit is wat iedereen voed. En dan, dan zijn we LOS LOS LOS!!! Lieren ratelen, in no time staan het grootzeil en de fok erbij. We zeilen weer.

In de regen kruisen we verder richting Harlingen. Door de grauwe mist heen zien we schepen allerlei kanten op gaan. Niets kan ons nog wat maken, Wij zijn op tijd voor Mark Slats. We are stronger as our excuse.

De Pollendam doorbreekt de grijze muizenlucht, Harlingen lonkt aan de horizon. Het bier staat koud, en de weduwe is er klaar voor. De foto's zijn van Akke Zijlstra.

The old man and the sea.

`Mijn hele leven heb ik naar woorden gekeken alsof ik ze voor de eerste keer zag`. Ernest Hemingway

“Zo is het wel heel moeilijk om iets te vangen”, iemand wijst op de kleine houten kano's die traag meebewegen op de golven van Lake Albert. “Die netjes zijn niet groter als een totembel, worden rechtstandig naar beneden gegooid en binnen een minuut weer opgetrokken”. Door de verrekijker over de nijlpaarden heen kijk ik naar de bootjes op het meer In de meeste kano's zitten twee mannen, Mijn aandacht wordt getrokken naar een bootje met één man alleen. Stel de kijker scherp en zie een oude man met dun grijs haar. Zijn houten kano die uit meerdere delen bestaat is talloze keren gerepareerd met stukjes geel vrachtwagenplastic wat met spijkertjes over de gaten is “geplakt”. Zijn ooit spierwitte hemd is vuil en versleten. Het matras van papyrus dat misschien al dagenlang niet meer is ververst steekt boven de kano uit. Met een zakdoek veegt hij het zweet van zijn voorhoofd. Pakt een laatste geroosterde maiskolf uit een zakje en kauwt langzamer als de stroom die hem wegzet, de korrels weg. Al dagenlang heeft hij behalve zilvervisjes niets meer gevangen. Thuiskomen met lege handen is zijn eer te na. Terwijl hij zichzelf in de kano in balans houdt gooit hij zijn kleine net nog eens overboord en trekt het even later met een snelle beweging naar binnen. Niets dan mazen staren hem aan.

Terwijl we stroomopwaarts richting de Murchison Falls varen wijst onze gids een klein herinneringspaaltje aan wat verwijst naar de noodlanding die de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway en zijn vrouw hier ooit maakten. We vliegen terug in de tijd. Het is 23 januari 1953. Hemingway is met zijn vierde vrouw Mary Welsh in een vliegtuigje onderweg in Afrika. Tijdens een vlucht boven de Nijl probeert hun piloot een vlucht vogels te ontwijken door iets lager te gaan vliegen. Eén van de vleugels raakt hierbij een telegraafpaal en ze maken een noodlanding vlak bij de waterval. Hemingway zijn schouder raakt uit de kom en Mary komt er met aantal gebroken ribben vanaf. Ze overnachten dicht tegen elkaar aan zittend op de rivierbedding. Pas de volgende ochtend als de olifanten en de waterbuffels hun dorst al hebben gelest worden ze gered door een boot en naar Butiabia, een grotere havenstad aan het Albertmeer gevaren. Dan treft het noodlot hen opnieuw. Het tweede vliegtuigje wat Hemingway heeft gecharterd om hen terug naar Engeland te vliegen, valt vlak na het opstijgen terug op de landingsbaan en vliegt in brand. Mary en de piloot wurmen zich door een raampje om aan de vlammen te ontsnappen. Zijn ontwrichte schouder zit Hemingway echter in de weg en het lukt hem niet door het kleine vliegtuigraampje te klauteren. Als de hitte van het vuur te groot wordt beukt hij met zijn andere schouder en zijn hoofd tegen de deur van de cockpit en komt met een hoofdwond en onder brandwonden bloedend naar buiten. Samen met Mary wordt hij naar Masindi, waar ik een dag eerder nog over de markt liep, gebracht om verzorgd te worden. Eén van zijn ogen heeft echter voor altijd het zicht verloren en zijn lever en nieren zijn zwaar beschadigd. Het lukt hem na dit ongeluk niet meer om zijn al eerder geschreven woorden over Afrika tot een verhaal samen te brengen. In 1961 pleegt hij zelfmoord.

Soms verdwijnen delen van verhalen. In 1962 als ik geboren wordt en we hier een hele extreme winter hebben stijgt het water in de Nijl meerdere meters waardoor alle boten in de haven van Butiabia afzinken en een groot deel van het land met alle huizen overstroomd. In 1963 ligt de haven er verlaten bij en is sindsdien nooit meer opgebouwd.

Bijeneters vliegen hun holletjes in en uit, olifantje is overgezwommen naar een papyruseilandje en flappert met zijn oren als we passeren. Krokodil zwemt traag richting de nijlpaarden. en vijf Afrikaanse visarenden laten zich van hun mooiste kant zien. In de verte raast het water naar beneden in de stroomversnelling van de Murchison Fall. `Drink a Nile Beer on the Nile,zegt de gids. `It is the only sort of beer we have on board....`