Cousas

Onte, na @academiagalegadebelasartes , na segunda conferencia do ciclo "Casas Modernas" coordinado por Luz Paz Agras. Neste caso, Celestino García Braña, o vicepresidente da Academia, falou de Villa Mairea, unha obra de 1939 de Alvar e Aino Aalto, situada en Noormarkku (Finlandia). Entre outros conceptos que se falaron en detalle, a súa arquitectura é produto da terra, e os seus edificios son eco do chan e do territorio. Por iso, a súa obra parte da identidade Finlandesa, para levala á modernidade. Ademais, esta casa está pensada para mellorar a vida das persoas, buscando a calidez e a humanización dos espazos. O ciclo de conferencias é unha ventá aberta á profundidade do pensamento dos arquitectos e ás leccións da arquitectura moderna sobre a creación de espazos para habitar. @pepecasabella https://www.instagram.com/p/CmcMFJoLoLd/?igshid=NGJjMDIxMWI=

As paredes da rúa

As nosas rúas están delimitadas por unha sucesión de fachadas de edificios entre medianeiras e que representan a maior parte da masa construida. Cada un deses laterais, desas paredes con ocos, ademais de servir para pechar un inmoble, ten como obrigación superior mellorar á rúa que é a súa razón de ser. Planifícase e constrúese esencialmente para poder conformar as rúas e facer cidade; non só para negociar vivendas. Canto maior sexa o volume ou o ancho de cada solar, maior debera ser a súa responsabilidade urbana. 

Temos logrado nos últimos cincuenta anos duplicar o “parque de vivendas” -amable oxímoron- pero esa capacidade tan extraordinaria non supuxo a mellora na calidade das nosas rúas ou casas. O urbanismo fixa o volume e un escaso número de promotoras ou fondos de investimento cos seus técnicos de confianza determina o limiar de calidades e o seu insólito aspecto. Ademais, cando todo se vendía, que importaba a súa calidade!  

Nas imaxes antigas, cada edificio reflicte o compromiso dun proxecto común, a rúa. As casas parecen pertencer á mesma familia ou tradición e non é posible diferenciar cal chegou a última. Son mellores canto máis anónimas e menos á moda, a liberdade de cada proxecto implicaba a maior responsabilidade. 

Esta cara pública da edificación, que acorda interior e exterior, é tamén propiedade do que camiña, a súa estética incorpora unha ética previa. Cando mellores son as vivendas neste punto de contacto mellores son as rúas e viceversa. As rúas representan fielmente o que hai detrás, a xenerosidade con ela é á vez afecto co propio edificio. Entón, por que escasea?  

Algúns recursos coñecidos para esta interpenetración rúa-edificio serían: na planta baixa de altura xenerosa, contacto e prolongación coa beirarrúa destinada a accesos e comerciais, a maior transparencia e apertura posibles, dispoñer peches acristalados con diferentes profundidades e  retranqueos para cómodos accesos ou protección do clima. Eliminar ao máximo os cambios de altura do chan, a accesibilidade e continuidade desexable pode ser algo moito máis fondo que facilitar o uso das rodas. Elaborar atraentes escaparates, bancos exteriores ou axardinamentos nos portais, prever a iluminación artificial, etc. Sobre ese baixo, o corpo voado de ordenadas vivendas ou oficinas que deberan asomar ao viario o máis alto posible, dispoñer xenerosas ventás que exteriorizan a vida, incorporar esforzos mínimos como balcóns, miradoiros, galerías ou saíntes e entrantes que melloren a planicie dos ocos carcelarios habituais e evitar os vidros espellados despectivos. Nos muros, a elección de materiais ou cores claros que aumenten a luz por refracción, etc. E xa como remate un  faiado habitable digno, mesmo comunitario, retirado da rúa por terrazas axardinadas e que sen complexos esgote o chamado “aproveitamento”.

Despois de exceder todos os límites da produción mundial de cemento recobra sentido o “non constrúas se podes evitalo”, é dicir, constrúe só o inevitable. Nese caso, un edificio máis non pode ser un edificio calquera, senón aquel a o que podamos sinalar dende a rúa para dicir con orgullo: “eu vivo aí”.

Imaxe // fonte:

1. Imaxe nocturna oblicua dunha vila galega no 1966 // Postal municipal

2. Imaxe diurna oblicua no 1972 // Arquivo municipal

3. Imaxe a pé de rúa no 2013 // 2020 Google 

4. Imaxe a pé de rúa no 1954 // Arquivo municipal

08 Sermos, nº 407, páx. 45 (25/07/2020)

Galiza. 25/03/2017. Foto de Pepín.

Ormond Gigli: Raparigas nas ventás de Nova York, 1960

José Caruncho

Ventá a Fisterra - JOSE CARUNCHO

Cada vez que vexo estas abraiantes #pereirasdeflor sóñome un outono na nosa casa da aldea, con unha prantada na nosa eira, mirando dende a ventá como vai cambiando de cor.

Sería cerca do mediodía e un recendo a café procuraríame fogar.

Igual ca o sol entre as follas fíltrase un deses pensamentos que ensombrecen a alegría:

"As pereiras medran lentamente".

Non tiña nin os 60 cando quixen saber canto tardaría en medrar cada posible árbore para o meu xardín en construcción.

Serei moi velliña cando medre?

Pel sobre óso, ollos acuosos

Estarei viva?

Hai anos falou a psicóloga :

"Tes que poñer un sinal de stop a cada un dos pensamentos que che quiten felicidade. Repetiránse insistentemente e ti, coa mesma insistencia, debes rexeitalos."

Direivos que os pensamentos que minguan a felicidade son coma toupas: Metidas no teu campo non das acabado con elas.

É deste modo que nunhas décimas de segundo, a pereira de cores que me ilumina, cóbrese de sombra.

Quedo coa consciencia de que á miña mirada de nena boteille enriba 2 metros de terra.

________

#arbores #outono #red #pyruscalleryana #pereira #escrituracotidiana

Nadador, 1995

Vari Caramés

1.

Escribo, falo, dende Louro, nunha casa de verán aínda habitada nas primeiras chuvias de setembro. Marcharon os veraneantes pero permanecen o mar, os piñeiros, que semellan máis en calma, á espera da seguinte tempada. 

Pola noite saímos pasear. Escasean as ventás iluminadas nesta parte da vila. Son recortes, como de cámara analóxica e álbum familiar. Miro dentro pero non é voayeurismo. Reconfórtanme os hábitos dos demais, os seus xestos inacabados.

Á volta, na casa da praia, comeza a ir frío e sobre a miña cama alguén tendeu xentil unha manta portuguesa de pastoreo. É grosa e pouco suave e aínda así síntoa tenra. Ten o tacto dos animais que secan na cuadra. Ten o tacto da terra no verán. Puño pechado.

2.

Di Vari Caramés que emprega os defectos da cámara, da máquina, para crear efectos. Dende a sala de estar vexo a praia de San Francisco e está deformada (borraxeira, ceo nubrado, manta de auga). A primeira hora da mañá o mar aparecía contundente, xigantesco. Á última da tarde, as ondas rompen mainas emerxendo dende un fondo difuso, coma un cristal embazado. O mar agochouse.

Dúchome en auga moi quente. Vin a esta casa para calmar os meus nervios, para deter un impulso de ansiedade que me engana. No último mes, por veces, a miña mirada tamén se desenfocou. Sufro o efecto dos defectos da máquina. Corpo. Non é algo raro, está aí fóra. O mar dáme a razón.

3.

Son un convidado en Louro, comparto casa cunha familia que me quere ben. O segundo día, o fillo máis vello confunde os laios dun can que chora con música. Podería ser música. 

Hai pouco, paseando con miña irma pola noite, fíxome ver que había mesturado co cemento das beirarrúas algo que brillaba, coma cristais diminutos. Díxenlle que tiña alma de poeta. Ela contestoume que non, que só tiña ollos. Hai que saber mirar.

4.

Alguén pasea cun paraugas pola praia. Ninguén nada. 

A imaxe de Vari é en realidade un recordo inventado, un tempo que foi e xa non. O traxe de baño vermello, no centro, é coma un corazón novo. Imposible saber se comeza o amor ou acaba de rematar. O desenfoque representaría un aire de alegría ou de pena. Aprendín estes días que a tristura tamén ten algo de euforia.

O nadador de Vari mergúllase a escasa profundidade. Eu creo que desaparece, que é efervescente, que marchará pouco a pouco coa chegada do inverno. E quedará a fotografía. Coma unha ferida que cura. E nós continuaremos paseando rematado o verán.

[este texto foi creado para o proxecto Na voz da obra promovido polo Consello da Cultura Galega e pode escoitarse na voz do autor premendo aquí]

Os días e as noites en Berlín

Xoves 9 de agosto. Mañá. Berlín.

Acabo de chegar ao apartamento de C. Pasei a noite nun tren. Dumín pouco e mal.

C. veume buscar á rúa. Era como o imaxinaba, como o recordo de hai catro anos. Delgado, alto, sempre sorrindo. O seu cuarto está meticulosamente ordenado e limpo. Pode que sexa para a ocasión mais sospeito que é así sempre. Unha gran ventá aberta sobre o seu escritorio ilumina o cuarto. Unha cama alta, un estante, unha mesiña e algunhas postais pegadas nas paredes. Pregúntome se lle gusta o que fai. Se o seu doutorado, a súa vida escolástica de camisa de cadros e boina escura lle aporta a felicidade toda que precisa. Paseamos por parques cheos de arquitectura. Brutalismo e comunismo esculpido en bloques de pedra. Non recordo o nome dos monumentos pero recordo pensar que se me botaban enriba canto máis me achegaba a eles. Falamos de cousas que agora que escribo, tampouco recordo. Falamos de cousas sobre as que volveremos falar varias veces durante os tres días que quede no seu apartamento.

C. ten moitos medos. Ten pánico ós espazos pechados, ás alturas, ás enfermidades, ós órganos que deixan de funcionar, á morte. Ata que punto é un papel que interpreta? Gustoume que me mostrase a súa vulnerabilidade, os seus puntos febles. É coma se un cabaleiro medieval quitase a armadura e me dixese lentamente: “aquí, aquí é onde tes que ferirme se realmente queres facerme dano”. Sábado 11 de agosto. Tarde. Neues Museum, Berlín.

Penso no esforzo que custou construir todo o que aquí agora se mostra. Tantas xeracións de homes a traballar para que, sen sabelo, unha ínfima parte acabe encerrado na vitrina dun museo. Todo o que os anos non logran enterrar.

Vin o busto de Nefertiti, dei varias voltas ao redor para observar a simetría, os ángulos, as cores. Saquei a foto antes de observar a peza. O ollo que lle falta di máis có que ten. Por que ás veces o que nos falta ten máis peso có que xa temos?

Domingo 12 de agosto. Tarde. 

Penso en C., na súa calor.

É a canícula de agosto mais eu penso na súa calor. É algo así coma ver nos outros o que me gustaría que dixesen ou fixesen antes de que digan ou fagan nada. É coma se só poidese sentirme a min mesmo a través dos outros.

É agosto e fai calor en Berlín. Cheguei ao apartamento e C. estaba canso coma se viñese dunha guerra. Un soldado que volve á casa coa cabeza baixada, a mirada perdida no horizonte. Reparo nos ollos de C. e penso que vén de perder esa guerra da que volve. Penso que hai varias noites que non dorme. En realidade non é algo que pense, é algo que sei.

Hai corpos que non son quen de durmir un ao lado do outro. Hai corpos que é agosto e teñen frío. As mans, as bocas, as guerras. O pulso entre facer o que un quere facer e o que debe facer. Esta é a miña última noite nesta cidade. Mañá marcharei de aquí deslumbrado polo brillo das armaduras.

Do Miúdo

Ao longo da historia tendemos a identificar como parcelas femininas espazos sen interese colectivo, mesmo o imaxinario xerado pola historia da arte representa mulleres ou que se mostran pasivas ante a mirada do artista, ou que son obxetos de accións mínimas, como mirar pola ventá, camiñar polo campo, etc. habitualmente a historia une ás mulleres a actividades que non gozan de recoñecemento social, pero xustamente carecen deste recoñecemento por pertencer ao “mundo das mulleres” non por ser obxetivamente actividades secundarias. Nesta mostra presentaremos unha selección de acuarelas e gouache, acompañadas por pezas de ganchillo, que invitan á reflexión transitando os espazos tradicionalmente permitidos á muller, a beleza, o fogar, o xardín, os “labores”… dignificando deste xeito as parcelas que ela, polo seu entorno familiar, identifica como femininas e entender que non todo o que criámos como improductivo é realmente accesorio, os coidados, a pausa que se da no entorno privado, leva á reflexión, ao autocoñecemento, a comunicación, a transmisión de cultura e tradicións... ten implicación culturais importantísimas, e neses momentos, que identificamos como improductivos, xeramos as bases da educación e da saúde que conforman o traballo de fondo do benestar social.

Londres, 2014

Recordo vividamente aqueles dous días que pasei con meu pai en Londres xusto antes de retornar á casa. Voara só. Por primeira vez. Xa estivera en Reino Unido coa miña nai noutra ocasión, pero desta vez non tiña quen lle traducise os letreiros á súa chegada. Aterrizou en Heathrow cunha maleta case baleira. Dentro levaba só unha muda para el, pois a maleta tiña como único fin ser o continente das cousas que eu fora acumulando nos sete meses de estadía londinense.

Funo a buscar ao aeroporto e leveino ata o reconvertido almacén abandonado no que vivira o último mes. Alí coñeceu a tres dos meus compañeiros: os tres croatas, dous deles músicos. Un deles pasárase as tardes da súa infancia en Croacia vendo telenovelas mexicanas en versión orixinal coa súa avoa, polo que lle resultaba sinxelo falar co meu pai. Para min era un divertimento como ningún outro escoitalos. Era o mes de xullo e eu acababa de cumplir 23 anos.

O meu pai entrou naquel armatroste decorado con luceciñas que fora a miña casa e non dixo nada. Metimos o que faltaba por empaquetar na maleta e abandonamos o lugar con todas as miñas pertenzas. Para esa fin de semana tiña reservada unha habitación para os dous e cara alí nos diriximos. Tratábase do motel máis barato que atopara e me quixera permitir, pois fora a condición que puxera o meu pai antes de vir: se a súa filla marchara ao estranxeiro para gañar cartos de seu, podería correr ela cos gastos do hotel. Pronto se arrepentiría de terme dado esa lección. A habitación tiña unha cama de matrimonio cun colchón que coñecera tempos mellores, e a ventá daba á vía do tren do overground. O peor era que tiñamos que durmir xuntos, na mesma cama. Un terror paternofilial chegada a idade adulta.

Esa tarde quedara de pasarme polo restaurante no que traballara para despedirme e alí me fun co meu pai, que andaba un pouco perdido entre tanto frenesí de transportes. No bar coñeceu á miña manager, unha señora chunga de Mongolia, e á miña compañeira taiwanesa. Elas dirixíronse a el en inglés, querendo comunicarlle ao meu pai que como era posible que eu quixese marchar de alí xusto cando estaba empezando a facelo ben. Pero meu pai sorría e dáballe á cabeza e apuntábame a min cun dedo mentras dicía todo nervioso "Sara, mi hija, yo no", "yo no, no", "mi hija".

Cando saímos de alí leveino a percorrer un cacho do Támesis. Camiñamos dende o London Bridge ata o Big Ben. Colleunos a noite no traxecto, pero as cores eran perfectas e eu estaba eufórica. Como unha nena pequena á que lle acaban de comprar dous paquetes de gusanitos: un pa ela, outro paos patos. Esa noite meu pai chegou cunha intensa dor de pernas ao motel. Xuraba e perxuraba que estaba tola por facelo camiñar tanto. Pero eu sabía que estaba feliz. Notáballo.

Á mañá seguinte levantouse con maniotas e con sono. Creo que non o deixei durmir ben esa noite. Leveino ao Buckingham Palace. Non me acordo do que comimos, nin onde, pero pola tarde os meus compañeiros tocaban coa orquestra Mimika nun parque descoñecido dalgún barrio e alá que nos fomos. Entre o público estaba o rapaz co que meu pai xa falara así que se relaxou ao saber que non se lle ía atragantar a conversa. Quentouse e invitounos a varios cócteles que servían nunha pequena barra. Non me acordo que era aquela brebaxe de cor afresada e sabor celestial, pero o líquido sabía e subía. Ao rato preguntoume se o acompañaba a comprar tabaco, que lle apetecía fumar. Alá fomos e eu, crecida polo alcol, pedinlle se me daba un. Deume varios ao longo da tarde e fun feliz fumando libremente co home que me dixera anos antes: "como te vexa cun pitillo na boca, cómeste a cajetilla enteira". Marchamos nunha nube, enganchados do brazo, mentres me dicía: "moi caras están aquí as consumicións. Moito gastei". Dous anos despois, por esas datas, o meu pai morría na habitación de coidados intensivos do Hospital Naval de Ferrol.

Este texto é longo, excesivamente persoal e íntimo ata a incomodidade. Pero senta ben recuperar un disco duro que levaba anos criando polvo, explorar os recordos e organizalos cronolóxicamente para chegar de novo ao punto no que meu pai, espachingado nunha silla de plástico, meneando a cabeza ao compás da música, cun cóctel color amora nunha man e un pitillo na outra, sorríndome di: "que ben estou, nena".

Hoxe chegaron as ventás. A ver se un día destes llelas poñen aos de primaria, que levan todo o curso sen elas. O que pasa é que agora van a sacar as de secundaria! Ademáis disto, á Xunta non lle chegou con recortar cinco, dez, ou quince profesores este verán en numerosos centros galegos, porque volve ao ataque coas ameazas directas de recortes! O dereito á educación e o dereito ao traballo son dereitos fundamentais, pero na educación pública, onde a maioría das traballadoras son mulleres, os recortes nos últimos dez anos foron constantes e sistemáticos, o que dificulta aínda máis que academos a igualdade mediante a participación das mulleres no mercado laboral, grazas ao acceso a un traballo decente. Falta persoal para atender aos nenos con máis dificultades, e persoal especialista, e isto, xunto co efecto da pandemia, está afectando negativamente a moitos nenos que terían que ter adquirido determinadas habilidades básicas este ano. Por non falar da cantidade de escolas que se están pechando, e da supresión de determinadas materias nalgúns centros. Para que escoiten ás mulleres e ás nenas, sería necesario incrementar a nosa presencia política, para que se tomen decisións e se fagan políticas que aborden as nosas necesidades. Temos dereito a traballar nun entorno pacífico, seguro e favorable, e a unha educación pública de calidade! ✂️✂️✂️ #AllSchoolsShouldBeArtSchools #Castroverde #ArteParaTodos #LearningForAll #RaiseYourHand #FundEducation #QualityEducationForAll #PovertyIsSexist #GirlsCount #WomenOfTheWorldTakeOver #covid19 ❤️🌈 🎨 (at Castroverde) https://www.instagram.com/p/CV3mYnErQxA/?utm_medium=tumblr

A pesares de fotografar interiores, este foi un ano de mirar polas ventas e balcóns, de descubrir ata onde se podía estender a nosa paisaxe. Esa limitación, e esa búsquea incesante de nova información que rompese a rutina das xa gastadas vistas das nosas ventás durante o confinamento, serviume para probar novos elementos, pra xogar visualmente de maneiras que na rutina diaria non farías. Bo ano, Despite photographing interiors, this was a year of looking out the windows and balconies, of discovering how far our landscape could extend. That limitation, and that relentless search for new information that would break the routine of the, already worn out, views of our windows during confinement, served me to test new elements, to visually play in ways that, in the daily routine you would not do. Happy 2021, — view on Instagram https://ift.tt/2KO7k3e

Londres está sobrevalorada.

“Londres está sobrevalorada”. Típica frase dos que só saben falar e non apreciar. 

Oxalá soubesen o que é pisar por primeira vez o aeroporto de Heathrow e ver centos de persoas, quizá miles, esperando poder dar un abrazo aos seus. Ese aire que nunca antes respiraran ao baixar do avión. E si, a famosa choiva das películas está presente. 

Oxalá soubesen o que é camiñar entre a néboa espesa co abrigo máis quente e pararse a tomar un café con pastas no Patisserie Valerie mentres observan á xente pasear co seu paraugas. E como non, o Big Ben. Impoñente, o rei da cidade controlando o tempo. E alén do río, o London Eye vixiando a cidade desde cada altura. 

Oxalá soubesen o que é cruzar o London  Bridge sen ben saber se mirar á fronte para ver os autobuses vermellos pasar ou ao carón para admirar o Támesis. Irse ao seu hotel pola noite, acender a lámpada da terraza cuberta e sentar a ler textos de Defreds mentres a choiva cae e salpica a ventá, facendo que as pingas de auga compitan para ver cal chega antes ao final. 

“Londres está sobrevalorada”, din os que só saben falar e non apreciar. Como van saber o que é Londres se non queren sabelo?

A casca de pino estala cando arde. Ese crepitar tranquiliza. Non así o ulular da curuxa, que escolleu esta noite clara para ceibar a súa risa triste, moi cerca da ventá. Debe ser tataraneta da que vivía nalgún oco dos carballos vellos que rodeaban a nosa eira cando eu era unha nena. Ás curuxas non lles gusta ir lonxe e os carballos aínda están: Moito máis ocos, moito máis vellos. E xa ninguén me dirá que a curuxa atrae a morte, porque todos os que mo dicían están mortos.

_________________